Αν και γενικά η συνολική επιβάρυνση του ελληνικού πληθυσμού από ιοντίζουσες ακτινοβολίες κινείται στα μέσα ευρωπαϊκά και παγκόσμια επίπεδα, ειδικότερα όσον αφορά τις ιατρικές εξετάσεις, η επιβάρυνση του μέσου Έλληνα είναι υψηλότερη από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, κυρίως λόγω των αξονικών τομογραφιών.
Συγκεκριμένα, η μέση ενεργός δόση ανά άτομο του ελληνικού πληθυσμού από τις εξετάσεις ακτινολογίας είναι 1,7 mSv,με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από τις αξονικές τομογραφίες (1,47 mSv)- ενώ η αντίστοιχη τιμή σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι 1,05 mSv. Στις εξετάσεις πυρηνικής ιατρικής στην Ελλάδα η μέση ενεργός δόση είναι 0,1 mSv/άτομο (με το μεγαλύτερο ποσοστό συνεισφοράς να προέρχεται από το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου), ενώ οι αντίστοιχες τιμές σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο είναι 0,06 mSv/άτομο και 0,12 mSv/άτομο.
Συνολικά η μέση ετήσια ενεργός δόση ανά άτομο του ελληνικού πληθυσμού από το σύνολο των ιατρικών εξετάσεων εκτιμάται σε 1,8 mSv (μιλισίβερτ). Η δόση αυτή εκτιμάται ότι αντιστοιχεί σε πιθανότητα για εμφάνιση νεοπλασιών 0,01% ανά έτος. Άρα, στη διάρκεια 50 ετών, το ποσοστό κινδύνου για καρκίνο εξαιτίας της έκθεσης σε ιατρικές ακτινοβολίες διαμορφώνεται στο 0,5% (συνολικά, το ποσοστό καρκινογένεσης είναι 25% από όλους τους παράγοντες κινδύνου).
Τα σχετικά στοιχεία παρουσιάσθηκαν σε σημερινή εκδήλωση στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), της αρμόδιας αρχής ακτινοπροστασίας στη χώρα. Η ΕΕΑΕ έχει πραγματοποιήσει για πρώτη φορά μια ολιστική εκτίμηση της ακτινικής επιβάρυνσης του ελληνικού πληθυσμού από τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες, με κύριο στόχο τη βελτιστοποίηση του συστήματος ακτινοπροστασίας στη χώρα.
Σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, παγκοσμίως το 20% περίπου της συλλογικής δόσης ακτινοβολίας του πληθυσμού απ” όλες τις φυσικές και τεχνητές πηγές ακτινοβολιών προέρχεται από τις ιατρικές εφαρμογές, οι οποίες αποτελούν την κύρια πηγή έκθεσης του πληθυσμού σε ανθρωπογενείς (τεχνητά παραγόμενες) ακτινοβολίες. Το ποσοστό αυτό είναι 50% στις προηγμένες χώρες.
Ειδικότερα, στον ιατρικό τομέα, ο άνθρωπος δέχεται ακτινοβολία, όταν υποβάλλεται σε ακτινολογικές διαγνωστικές εξετάσεις (π.χ. αξονικές τομογραφίες, ακτινογραφίες, μαστογραφίες), σε διαγνωστικές εξετάσεις πυρηνικής ιατρικής (π.χ. σπινθηρογραφήματα, καρδιολογικές δυναμικές μελέτες, τομογραφίες εκπομπής ποζιτρονίων PET/CT) και σε επεμβατικές ακτινολογικές διαδικασίες (αγγειοχειρουργικές και καρδιολογικές επεμβάσεις, αγγειοπλαστικές, τοποθέτηση βηματοδοτών). Επιπρόσθετα, κατά τις θεραπευτικές διαδικασίες (ακτινοθεραπεία και θεραπείες πυρηνικής ιατρικής) οι ασθενείς, ιδίως οι καρκινοπαθείς, εκτίθενται σε υψηλές δόσεις ακτινοβολίας.
Ο αριθμός των σχετικών εξετάσεων που διενεργήθηκαν το 2014 στην Ελλάδα, ήταν:
Ακτινογραφίες: 4.200.000 Αξονικές τομογραφίες: 1.500.000 Μαστογραφίες: 740.000, Πυρηνική ιατρική: 218.000 Επεμβατικές πρακτικές: 72.000 Ακτινοσκοπήσεις: 17.500
Ειδικότερα, έγιναν:
Ακτινογραφίες και μαστογραφίες: 447 εξετάσεις ανά 1.000 κατοίκους, λιγότερες από τις αντίστοιχες τιμές στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ακτινοσκοπήσεις: 2 εξετάσεις ανά 1.000 κατοίκους, σε αντιστοιχία με τις ευρωπαϊκές χώρες. Αξονικές τομογραφίες: 135 εξετάσεις ανά 1.000 κατοίκους. Η Ελλάδα έχει την 7η θέση μεταξύ 36 χωρών της Ευρώπης. Επεμβατικές πρακτικές: 7 ανά 1.000 κατοίκους, συγκρίσιμες με τις αντίστοιχες τιμές των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σπινθηρογραφήματα: 20 εξετάσεις ανά 1.000 κατοίκους (μειωμένες κατά 15% μεταξύ 2009-2014), λίγο μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες τιμές σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Ενδεικτικά, αναφέρονται οι ενεργές δόσεις (σε mSv) για μερικές από τις συνηθέστερες εξετάσεις και φαίνεται ποιες επιβαρύνουν με μεγαλύτερη ακτινοβολία: Αξονική τομογραφία θώρακος 9, Αξονική τομογραφία άνω – κάτω κοιλίας 18, Αξονική τομογραφία εγκεφάλου 2,4
Ακτινογραφία θώρακος <0,1, Ακτινογραφία οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) 1, Ακτινογραφία αυχένα (ΑΜΣΣ) 0,06, Ακτινογραφία κρανίου 0,03, Ακτινογραφία άνω ή κάτω άκρων 0,001, Ακτινογραφία λεκάνης-ισχίων 0,29, Κυστεογραφία (ΙVU) 3, Μαστογραφία 0,3, Στεφανιογραφία 14, Αγγειοπλαστική Στεφανιαίων (PTCA) 31, Εμφύτευση βηματοδότη 4 και απινιδωτή 17, Σπινθηρογράφημα οστών με Tc-99m 3,8, Σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου με κόπωση με Tc-99 (ΜΙΒΙ) 2,5, Σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου με κόπωση με Tl-201 15 και PET/CT 6,6.
Όσον αφορά τις φυσικές πηγές ακτινοβολίας, η μέση ετήσια ενεργή δόση για τον ελληνικό πληθυσμό είναι 2,7 mSv, η οποία προέρχεται από το ραδόνιο (1,7), τα οικοδομικά υλικά (0,5), την κοσμική ακτινοβολία (0,3), την εσωτερική ακτινοβόληση (0,2) και τους εξωτερικούς χώρους (0,1).
