Ιδέα του Μπέντζαμιν Φράνκλιν
Η θερινή ώρα, που αρχίζει την Κυριακή 27 Μαρτίου, δεν είναι και τόσο πρόσφατη επινόηση. Η αρχική ιδέα ανήκει στον Μπέντζαμιν Φράνκλιν, τον αμερικάνο φιλόσοφο, πολιτικό και εφευρέτη, μεταξύ άλλων, του αλεξικέραυνου και των διπλοεστιακών φακων.
Στο Παρίσι, όπου ήταν επί εννέα χρόνια πρεσβευτής των ΗΠΑ έγραψε το 1784 ένα άρθρο με τίτλο «Ένα οικονομικό σχέδιο για τον περιορισμό του κόστους φωτισμού» και το έστειλε στην εφημερίδα Journal de Paris.
Ο Φράνκλιν υποστήριζε ότι οι Παριζιάνοι μπορούν «να περιορίσουν τη χρήση κεριών» και να έχουν την σχετική οικονομία, αφήνοντας το κρεβάτι τους νωρίτερα το πρωί, και να αρχίσουν την ήμερα τους «επωφελούμενοι της αυγής».
Πέρασαν όμως σχεδόν 120 χρόνια για να γίνει αποδεκτή η ιδέα του και να διατυπωθεί ο όρος «θερινή ώρα». Ήταν ένας Άγγλος, ο Γουίλιαμ Γουίλετ ο οποίος το 1902 κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο με τίτλο «Το χαμένο φως της ημέρας» στο οποίο καλούσε τις Αρχές «να ξυπνούν τον κόσμο νωρίτερα, μετακινώντας τα ρολόγια των πόλεων» τους θερινούς μήνες. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την εφαρμογή του μέτρου σε εθνική κλίμακα.
Ήταν η Γερμανία η οποία στην διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στις 30 Απριλίου 1916, υιοθέτησε και επέβαλε την θερινή ώρα, «κερδίζοντας» μια ώρα για λόγους οικονομίας. Περιορίζεται η κατανάλωση κάρβουνου και αυξάνει το απόθεμα για τις βιομηχανίες πολέμου, τόνιζε το υπουργείο Στρατιωτικών. Ακολούθησε η Αγγλία λίγες εβδομάδες αργότερα, για τους ίδιους λόγους. Ούτε η μια ούτε η άλλη διατήρησαν την θερινή ώρα με την λήξη του πολέμου το 1918, αν και την επανέφεραν 20 και πλέον χρόνια αργότερα.
Τον 19ο αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού η αλλαγή της ώρας δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Οι δείκτες των ρολογιών δεν κινούνταν προς τα πίσω, έσπαγε ο μηχανισμός αν το επιχειρούσες, και έπρεπε να τους προχωρήσεις έντεκα ώρες για να βρεις τη θερινή ώρα. Αυτό συμβαίνει και σήμερα με τα παμπάλαια ρολόγια -που όμως λειτουργούν θαυμασια- σε πολλές εκκλησίες, δημαρχεία και κρατικά κτίρια του 18ου αιώνα και παλαιότερα σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.
Η πιο «γραφική» περίπτωση όμως είναι με τα ρολόγια της Βασιλικής Συλλογής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι περισσότερα από 900, το νεότερο ηλικίας 62 ετών και το παλαιότερα «άνω των 280», γράφει ο σχετικός Βασιλικός Οδηγός. Στο ανάκτορο του Γουίντσορ βρίσκονται 379 επιτραπέζια ρολόγια, άλλα 500 στα ανάκτορα του Μπάκινχαμ και 89 στα ανάκτορα του Χόλιρουντ Χάους. Κάθε χρόνο, την Άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν αρχίζει η χειμερινή ώρα, επιστρατεύονται καμιά δεκαριά υπάλληλοι και υπηρέτες στα ανάκτορα για να κινήσουν τους λεπτοδείκτες ώστε «να δείχνουν τη νέα, κανονική, ώρα» λέει ο επικεφαλής της υπηρεσίας ελέγχου βασιλικής συλλογής του Γουίντσορ. Είναι «έργο ευαισθησίας που θέλει (συνολικά) τουλάχιστον 50 ώρες προσοχής» αναφέρει.
Στην Ευρώπη, οι χώρες της ΕΕ καθώς και η Ελβετία και η Νορβηγία υιοθέτησαν την θερινή ώρα -από την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου- στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ 1986-2006 έγιναν πέντε αλλαγές στην ημερομηνία έναρξης, τελικά όμως κατέληξαν στις 30 Απριλίου ως ημερομηνία έναρξης της θερινής ώρας. Ισχύει και στον Καναδά. Δεν την εφαρμόζουν η Ρωσία, η Ισλανδία, η Γεωργία, η Αρμενία και η Λευκορωσία.
Δεν λείπουν, φυσικά, οι επικριτές της καθιέρωσης του «κινητού ωρολογίου». Υποστηρίζουν ότι το ξύπνημα πριν χαράξει η αυγή είναι επικίνδυνο για τα παιδιά που περπατούν ή μετακινούνται με οχήματα για να πάνε σχολείο και ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι άνευ σημασίας αφού τα σπίτια, τα γραφεία κ.λπ. πρέπει να κρατήσουν ανοικτό τον κλιματισμό μια ώρα περισσότερο τα ζεστά βραδια. Δεν είχαν αποτέλεσμα οι παρατηρήσεις τους, ούτε καν στις ΗΠΑ όπου σε αρκετές Πολιτείες (Καλιφόρνια, Φλόριντα, Βερμόντ κ.α.) ήταν …ευκαιρία να δημιουργηθούν «κινήματα» εναντίον της θερινής ώρας.
