Οι δηλώσεις Ερτογάν σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης συνιστούν αναμφίβολα έναν ακατανόητο αναχρονισμό. Γιατί κάνει αυτές τις δηλώσεις και γιατί τις κάνει τώρα; Βλέπω τέσσερα σενάρια επί αυτού:
1. Ο Τ. Ερτογάν συχνά αυτοσχεδιάζει, κάνει ομιλίες χωρίς προετοιμασία, τού προκύπτουν πράγματα καθώς μιλά σε ανοικτές συγκεντρώσεις που δεν έχουν συνέχεια, συνεπώς κάποιος θα μπορούσε να πει ότι δεν έχουν κάποια αξία. Αυτό το ενδεχόμενο δεν φαίνεται να είναι το κυρίαρχο σενάριο καθώς επανέλαβε αυτές τις δηλώσεις και σε επόμενη ομιλία του.
2. Μετά τις δηλώσεις, έκανε κάποια κίνηση που να δείχνει ότι εννοεί κάτι; Η απάντηση είναι όχι, οι δηλώσεις δεν συνοδεύονται από κάποια πρόταση, δεν συνδέει τα λόγια του με κάτι συγκεκριμένο, πέρα από τη συγκεκριμένη Συνθήκη της Λωζάνης. Άλλωστε, ο ίδιος γνωρίζει καλά ότι δεν αλλάζουν διεθνείς συνθήκες με εκλογικού τύπου ομιλίες.
3. Η αναζωπύρωση του θέματος, ωστόσο, ίσως να έχει ως στόχο το εσωτερικό ακροατήριο, να γίνεται μέσα από την οπτική της προσπάθειας Ερτογάν να επιτύχει το στόχο του για αλλαγή του τουρκικού συντάγματος. Ειδικότερα: με αυτές τις δηλώσεις επιχειρεί να επικαλύψει με πολιτικά ανοίγματα τη συνεννόηση του δικού του Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης (ΚΑΔ) με το Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης (ΚΕΔ) του Ν. Μπαχτσελί σε σχέση με την κοινή τους προσπάθεια για αλλαγή του τουρκικού συντάγματος- από κοινοβουλευτικό να γίνει προεδρικό σύστημα και έτσι το γαλλικό συνταγματικό μοντέλο να πάρει μια τουρκική φόρμα.
Η ερμηνεία αυτή είναι βάσιμη, θεωρώ ότι αυτή μπορεί να δώσει εξήγηση στο «γιατί» και «γιατί τώρα». Ταυτόχρονα, εξηγούνται οι ευθείες βολές κατά του Ρεπουπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΛΚ), του μόνο μαζικού κόμματος που αντιτίθεται σε αυτή την συνταγματική αλλαγή. Οι βολές φτάνουν μέχρι τη Λωζάνη καθώς οι ιδρυτές του Τουρκικής Δημοκρατίας και ιδρυτές του ΡΛΚ, Κ. Αττατούρκ και Ι. Ινονού, είχαν την ευθύνη για τη συγκεκριμένη συμφωνία, ο Ινονού ως ο διαπραγματευτής της από την πλευρά των κεμαλικών δυνάμεων. Το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα παραμένει εναντίον της μετατροπής του συντάγματος σε προεδρικό, ωστόσο, η ηγεσία του βρίσκεται στις φυλακές και δύσκολα μπορεί να μετρηθεί η απήχησή του αυτή τη στιγμή στην τουρκική κοινωνία.
4. Με τις δηλώσεις του ο Τ. Ερτογάν σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης, αναγκάζει τον ηγέτη του ΡΛΚ Κ. Κιλινστάρογλου, σε μια πλειοδοσία καταγγελιών, να διολισθαίνει σε περιθωριακές δηλώσεις όπως αυτή με την δήθεν παραχώρηση από την παρούσα τουρκική κυβέρνηση, αριθμού βραχονησίδων του Α. Αιγαίου στην Ελλάδα και έτσι να παίζει στο γήπεδο που επιδιώκει να πάρει τη συζήτηση ο Ερτογάν. Τι προκύπτει αυτό αυτό; Ότι η συμμαχία ΚΑΔ και ΚΕΔ εμπεδώνεται περαιτέρω, και ότι το ΡΛΚ, εμφανίζεται αμήχανο, σύρεται από τις εξελίξεις, και δεν έχει να προτείνει μια διαφορετική εξέλιξη της τουρκικής κοινωνίας -πλην της διαφωνίας στο θέμα της συντάγματικής τροποίησης και της έκτασης των συλλήψεων μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.
Οι δηλώσεις Ερτογάν σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης στοχεύουν την εσωτερική κατανάλωση, δεν έχουν βάρος στην εξωτερική τους διάσταση, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι ζημιογόνες τόσο εντός όσο και εκτός. Η ΕΕ πήρε σωστή θέση επί των δηλώσεων Ερτογάν και αυτό συνιστά μια πολύ θετική παρέμβαση στις εξελίξεις. Η εκπρόσωπος της Επιτροπής Μάγια Κοτσιγιάντσιτς στις 3 Δεκεμβρίου δήλωσε στην ιστοσελίδα EurActiv ότι «η Τουρκία πρέπει να σεβαστεί τα χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο των κρατών μελών της ΕΕ. Η ΕΕ υπογραμμίζει ότι η Τουρκία πρέπει να δεσμευθεί απερίφραστα για σχέσεις καλής γειτονίας και την καλεί να αποφύγει κάθε είδους πηγή τριβών, απειλής ή ενέργειας που στρέφεται κατά κράτου-μέλους, πλήττει τις σχέσεις καλής γειτονίας και την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών. Αρνητικές δηλώσεις που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας θα πρέπει να αποφευχθούν. Επιπλέον, η ΕΕ τονίζει την ανάγκη να γίνει σεβαστή η κυριαρχία των κρατών-μελών επί των χωρικών υδάτων τους και του εναέριου χώρου τους».
*Είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής της Αθήνας στον κλάδο των Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών. Καθηγητής φιλολογίας.
Πηγή: apopseis.gr
