του Γιάννη Παπαγεωργίου
Ίσως να διανύουμε την εποχή της πιο ασταθούς ισορροπίας στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όχι μόνο γιατί δοκιμάζεται από το brexit, αλλά κυρίως γιατί έχει έρθει στα όριά του αυτό που ο ευρωπαϊκός βορράς αποκαλεί ισορροπία του ρίσκου: «Η αμοιβαιοποίηση του κινδύνου πρέπει να συμβαδίζει με τη μείωση του κινδύνου». Κι αυτό έχει προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες ανάμεσα στα όργανα της Ένωσης.
Ενάμιση χρόνο πριν, η Άνγκελα Μέρκελ στήριζε τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ για την προεδρία της Κομισιόν. Έμοιαζε αποτελεσματικότερη λύση από τον πρώην Επίτροπο Μισέλ Μπαρνιέ και κυρίως ήταν ηγέτης που μπορούσε να συμβάλει στην εφαρμογή των συμφωνιών μεταξύ των κρατών – μελών. Ωστόσο, η εξέλιξη των πραγμάτων δεν ήταν αυτή που ανέμενε η γερμανική πλευρά. Η Κομισιόν, περισσότερο πολιτική από κάθε άλλη, αποδείχθηκε μία ευρωκυβέρνηση με πρώτο μέλημα να στηρίξει τις χώρες του Νότου, αδιαφορώντας συχνά για την τήρηση των κανόνων. Και χώρες όπως η Γερμανία –οι οποίες στηρίζουν οικονομικά την ύπαρξη της Ένωσης- δεν έχουν μάθει να παίζουν χωρίς κανόνες.
Στο πλαίσιο αυτό, δεν εντάσσεται μόνο η ελληνική περίπτωση. Άλλωστε, παρά τα plan B του Σόιμπλε περί grexit, η Άνγκελα Μέρκελ είναι αυτή που στήριξε την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη. Εντάσσεται ωστόσο η εμφανής πρόθεση της Κομισιόν να δώσει άπλετο χρόνο στην Ισπανία και την Πορτογαλία να συμμαζέψουν τους προϋπολογισμούς τους. Και εντάσσεται επίσης η διαφαινόμενη ελαστικότητα απέναντι στην Ιταλία, αλλά και στη Γαλλία που φαίνεται –στο βάθος- να ακολουθεί σε ό,τι αφορά το εύθραυστο της οικονομίας της.
Με τη Γερμανία και τη Γαλλία να οδεύουν προς εκλογές, η ασταθής αυτή ευρωπαϊκή ισορροπία φαίνεται να κλονίζει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Η Γερμανία επιδιώκει έως και την παραίτηση Γιούνκερ. Θα καλοέβλεπε μάλιστα την αντικατάσταση της Κομισιόν από ένα υπερ-υπουργείο Οικονομικών, το οποίο θα φρόντιζε την τήρηση των συμφωνιών ειδικά εντός Ευρωζώνης. Από την πλευρά του, ο Ζαν κλοντ Γιούνκερ –ο οποίος έχει στηρίξει περισσότερο από τον καθένα ορισμένες από τις προτεραιότητες του Νότου- οφείλει πλέον να στηρίξει και το εύλογο επιχείρημα του Βορρά: Οι συμφωνίες είναι για να τηρούνται…
Δεν είμαι καθόλου βέβαιος αν το επιχείρημα της «πολιτικής ανατροπής των συμφωνιών» αρκεί για να οδηγήσει σε παραίτηση τον πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο της Κομισιόν. Θεωρώ ότι δεν μπορεί, τουλάχιστον όχι από μόνο του. Ισχυρότερο ίσως επιχείρημα είναι η ήττα του Γιούνκερ σε τρία δημοψηφίσματα εντός Ευρώπης (Ελλάδα, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο) και το σπιράλ δημοψηφισμάτων που ενδεχομένως να προκληθεί στην Ευρώπη.
Στους παραπάνω ισχυρισμούς, μπορεί κανείς να προσθέσει και τον άκρατο λαϊκισμό: Ο Γιούνκερ πίνει, καπνίζει, κουράζεται, δεν ανταποκρίνεται βιολογικά στα καθήκοντά του. Άκομψα και χωρίς νόημα λιβελογραφήματα θα ισχυριστεί κανείς. Δημιουργούν ωστόσο… κλίμα.
Υπό τις πιεστικές αυτές συνθήκες, η Κομισιόν φαίνεται να επιλέγει τη θεσμική οδό και να εστιάζει πλέον στις συμφωνίες. Ισπανία και Πορτογαλία ήδη παραπέμφθηκαν στο Ecofin, δεδομένου ότι δεν έχουν λάβει μέτρα περιορισμού των ελλειμμάτων τους. Η τήρηση των συμφωνηθέντων αποτελεί ευρωμονόδρομο σε ό,τι αφορά το ελληνικό πρόγραμμα. Και οι απαιτήσεις των Ιταλών για τη στήριξη των τραπεζών περνούν για την ώρα περισσότερο μέσα από τα ισχύοντα συμφωνηθέντα παρά μέσα από τις αλλαγές που επιζητεί ο Ρέντσι για να μην καταρρεύσει πολιτικά.
Μία λεπτομέρεια, όμως. Η Κομισιόν φαίνεται να κινείται απολύτως θεσμικά και στο θέμα του brexit. Καλεί τους Βρετανούς να εφαρμόσουν τη συμφωνία και τους περιμένει ακολούθως στη γωνία για τη διαπραγμάτευση. Ακριβώς ό,τι λέει η συνθήκη περί εξόδου χώρας από την ΕΕ. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος, ωστόσο, ότι ο θεσμικός τρόπος αντιμετώπισης του brexit είναι και ο αγαπημένος του Βορρά. Μύλος, δηλαδή…
Όλα τα παραπάνω, η ΕΕ πρέπει να τα βάλει σε τάξη μέσα στους επόμενους μήνες. Δύσκολο, όμως η Ευρώπη έχει δείξει ότι μπορεί να ισορροπεί αποτελεσματικά σε… ασταθή ισορροπία. Ένα κριτήριο πάντως δεν αλλάζει: Την ισορροπία αυτή την εξασφαλίζει εκείνος που τη συντηρεί οικονομικά. Για όσο έχει συμφέρον να το κάνει. Κι επειδή σπανίως κάποιος εναντιώνεται στο Ταμείο που (θέλει να) τον συντηρεί, το πιθανότερο σενάριο είναι μάλλον γνωστό: Ο ευρωπαϊκός νότος κερδίζει μόνο στο ποδόσφαιρο. Κι εκεί όχι πάντα…
Πηγή: athina984.gr
