ΑΥΤΑΝΑΦΛΕΞΗ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ: Σε ιστό βίαιων συγκρούσεων και σφαιρών επιρροής. Μέρος πρώτο, Σκόπια (βίντεο)

Το γύρο του κόσμου κάνουν οι φωτογραφίες από τη βίαιη εισβολή ομάδων της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο των Σκοπίων. Ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού κόμματος Ζόραν Ζάεφ, που εικονίζεται σε πολλές εξ αυτών αιμόφυρτος, αρνήθηκε σήμερα να συναντηθεί με τον πρόεδρο Ιβανόφ. Στα Τίρανα, Αλβανοί της αντιπολίτευσης έκλεισαν πέντε εθνικούς αυτοκινητοδρόμους, απαιτώντας να εγκατασταθεί προσωρινή κυβέρνηση μέχρι τις εκλογές της 18^ης Ιουνίου. Στο Βελιγράδι, πρωτοσέλιδα εφημερίδων κάνουν λόγο για «απειλή πολέμου» στην περιοχή. Στην Κροατία, απομακρύνθηκαν τρεις υπουργοί ενώ στο Μαυροβούνιο, «ιστορική ημέρα» ένταξης στο ΝΑΤΟ.

Ηρεμία επικρατούσε το μεσημέρι έξω από τη Βουλή των Σκοπίων και η εικόνα ήταν τελείως διαφορετική από τις σκηνές αλλοφροσύνης της περασμένης νύχτας, με παγιδευμένους βουλευτές να προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαφύγουν από το κτίριο. Τουλάχιστον τέσσερις είναι επισήμως – 9 σύμφωνα με ιατρικές πηγές – οι τραυματίες της εφόδου ομάδων της αντιπολίτευσης του VMRO DPMNE μετά την εκλογή προέδρου της Βουλής – κίνησης που υποτίθεται θα άνοιγε το δρόμο για το σχηματισμό κυβέρνησης των Σοσιαλιστών.

Το κόμμα του Ζόραν Ζάεφ, ο οποίος είναι μεταξύ των τραυματιών, όπως και ο επικεφαλής του DPA –Κινήματος για Μεταρρυθμίσεις, Ζιτζαντίν Σέλα,  μέσα στη Βουλή, κέρδισε τις εκλογές. Ωστόσο από την 1^η Μαρτίου, ο πρόεδρος Ιβανόφ που πρόσκειται στη συντηρητική αντιπολίτευση, αρνείται να του δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ο Ιβανόφ επικαλείται κινδύνους για την ταυτότητα και την ακεραιότητα της χώρας, λόγω της συμφωνίας του Ζάεφ με κόμματα της μειονότητας των Αλβανόφωνων. Βάσει αυτής, μεταξύ άλλων, θα γινόταν και η αλβανική, επίσημη γλώσσα στην ΠΓΔΜ.

Η αστυνομία, όπως παρατηρούν σχολιαστές και κατήγγειλε και ο Ζάεφ, άργησε να παρέμβει για να αποτρέψει τη βία μέσα στη Βουλή. Μετά τα επεισόδια, χρησιμοποίησε κροτίδες λάμψης για να εκδιώξει τους διαδηλωτές και να εκκενωθεί το κτίριο.  Οι τέσσερις τραυματίες βουλευτές ανήκουν όλοι στη νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η βία άρχισε μετά τις 6 το απόγευμα, όταν 67 βουλευτές στο 120 εδρών κοινοβούλιο, εξέλεξαν τον Ταλάτ Ξαφέρι, πρόεδρο της Βουλής.

Την ώρα που ο Ζάεφ ανακοίνωνε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας σε συνέντευξη Τύπου μέσα στη Βουλή, εισέβαλαν στο κτίριο οπαδοί του VMRO DPMNE, το οποίο προσπαθούσε όλο τον περασμένο μήνα να αποτρέψει αυτή την εξέλιξη. Το συντηρητικό κόμμα που έχασε την εξουσία μετά από καταγγελίες για διαφθορά, υποστήριξε πως η εκλογή προέδρου της Βουλής ισοδυναμεί με «απόπειρα πραξικοπήματος». Οι διαδηλωτές που εισέβαλαν στη Βουλή, τραγουδούσαν πατριωτικά τραγούδια και ζητούσαν νέες εκλογές, όπως επιδιώκει το VMRO DPMNE. Μόνο τότε μπήκαν μονάδες της αστυνομίας στο κτίριο, ενώ δημοσιογράφοι και εικονολήπτες εκδιώχθηκαν και κατέβηκε ο διακόπτης παροχής ηλεκτρικού. Δημοσιογράφοι είπαν ότι δέχθηκαν επιθέσεις από ομάδες διαδηλωτών.

Σοσιαλιστές: “Τμήμα του σενρίου” ο πρόεδρος Ιβανόφ

Ο πρόεδρος Ιβανόφ εμφανίστηκε στην τηλεόραση κάνοντας έκκληση για ηρεμία και ζήτησε να συναντηθεί σήμερα με τους ηγέτες των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Όμως ουσιαστικά δικαιολόγησε τους διαδηλωτές, αναφέροντας ότι δεν τηρήθηκε το γράμμα των κανόνων της Βουλής και διαταράχθηκε η νομοθετική τάξη, με την εκλογή νέου προέδρου του σώματος, από την πλειοψηφία.Το Σοσιαλιστικό κόμμα κατηγόρησε τον Ιβανόφ πως είναι «τμήμα του σεναρίου» που οδήγησε στη βία, καθώς και για το μπλοκάρισμα ειρηνικής παράδοσης της εξουσίας μετά τις πρόωρες εκλογές της 11^ης Δεκεμβρίου.

Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Νίκολα Γκρούεφσκι που φέρεται να βρισκόταν εκτός Σκοπίων, στη Βιέννη, έκανε έκκληση για ηρεμία με ανάρτηση στο Facebook. Ανέφερε ακόμη ότι το κόμμα του θα χρησιμοποιήσει «όλα τα δημοκρατικά μέσα» για να μπλοκάρει την εκλογή νέου προέδρου της Βουλής και να αποτρέψει ανάληψη της εξουσίας από μια νέα κυβέρνηση. Οι Σοσιαλιστές καταγγέλλουν το VMRO DPMNE πως φοβάται να χάσει την εξουσία που κατείχε από το 2006, γιατί οι ηγέτες του ανησυχούν πως θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Για τον Γκρούεφσκι και άλλα σημαντικά στελέχη της αντιπολίτευσης διεξάγει έρευνα ειδικός εισαγγελέας, ενώ ο ίδιος υποστηρίζει πως οι κατηγορίες περί διαφθοράς και για σκάνδαλο εκτεταμμένης παρακολούθησης αντιπάλων του κόμματος ενόσω ήταν στην εξουσία, έχουν πολιτικό κίνητρο.

Φόβοι για στρατιωτικό νόμο

Αξίζει να σημειωθεί ότι τις τελευταίες μέρες πύκνωναν ψίθυροι στην ΠΓΔΜ για πιθανότητα επιβολής στρατιωτικού νόμου. Ο Όλιβερ Αντόνοφ, νέος διευθυντής στρατιωτικού συγκροτήματος στο Τζάσεν, κοντά στα Σκόπια όπου υπάρχει και παλιό καταφύγιο του πρώην γιουγκοσλαβικού στρατού, διέψευσε μιλώντας στο Telma TV, δημοσιεύματα ότι θα κατέφευγαν εκεί Ιβανόφ, Γκρούεφσκι και άλλα στελέχη της αντιπολίτευσης μετά την κήρυξη στρατιωτικού νόμου για να αποτραπεί ο σχηματισμός κυβέρνησης από τη νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και ότι θα χρησιμοποιούσαν το καταφύγιο, σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού Fokus, ως αρχηγείο διοίκησης, για τη σύλληψη «πραξικοπηματιών» σε περίπτωση που οι Σοσιαλιστές και οι σύμμαχοί τους ξεπερνούσαν το θεσμικό μπλοκάρισμα με την εκλογή νέου προέδρου της Βουλής.  Το Fokus, υποστήριζε το Σαββατοκύριακο πως μια τέτοια εξέλιξη στη Βουλή, θα έδινε το πρόσχημα στον Ιβανόφ να κηρύξει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Το γραφείο του Ιβανόφ αρνήθηκε να σχολιάσει το δημοσίευμα. Όμως η τοποθέτηση του προσκείμενου στο VMRO DPMNE Αντόνοφ, πρώην υπηρεσιακού υπουργού Εσωτερικών,  στην πρώην άκρως απόρρητη βάση του Τζάσεν, περίπου 20 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά των Σκοπίων, πολλαπλασίασε τους ψιθύρους. Η βάση άνοιξε για πρώτη φορά στο κοινό στα μέσα της δεκαετίας 2000 .  Ο πρώην εκπρόσωπος του Στρατού, Μπλάγκοτζα Μαρκόφσκι, προειδοποίησε πως ο πρόεδρος δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το στρατό κατά πολιτών και ανέφερε πως ο στρατός έχει δικαίωμα να μην υπακούσει διαταγές του προέδρου, αν είναι παράνομες.

Στα Σκόπια της Πρωτομαγιά ένας “παλιός γνώριμος”
Τη βία στη Βουλή των Σκοπίων καταδίκασαν ο Αμερικανός πρέσβης  και η επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε., Φεντερίκα Μονγκερίνι, οι οποίοι ανέφεραν πως η εκλογή νέου προέδρου της βουλής, είναι θετικό βήμα.
Στα Σκόπια μεταβαίνει τη Δευτέρα, 1^η Μαίου, ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών,  Χόιτ Γι, για να συναντηθεί με ηγέτες πολιτικών κομμάτων και να συζητήσει διμερείς σχέσεις και μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την ένταξη της χώρας στην Ευρω-Ατλαντική Συμμαχία, ανακοίνωσε η πρεσβεία των ΗΠΑ στην ΠΓΔΜ. Ο πολιτικός επιστήμονας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών των Σκοπίων, Μίτκο Γκατζόφσκι,  δηλώνει αισιόδοξος πως μετά τη συνάντηση Γι με ηγέτες κομμάτων, θα είναι πιο σίγουρη η έξοδος από την κρίση. Ο Γκατζόφσκι είπε στο Radio Free Europe ότι έχει το «προαίσθημα», βάσει εμπειρίας από προηγούμενη ανάμιξη του Γι στην ΠΓΔΜ,  πως μετά την επίσκεψη του Αμερικανού αξιωματούχου, το VMRO DPMNE θα τερματίσει το μπλοκάρισμα. Το Μάιο του 2015, είχαν παραιτηθεί αρκετοί υπουργοί του κόμματος μετά από επίσκεψη του Γι, στη διάρκεια της οποίας απαίτησε να αναλάβουν την ευθύνη του σκανδάλου παράνομων παρακολουθήσεων όσοι εμπλέκονταν. Ο πρόεδρος Ιβανόφ, που στις 22 Μαρτίου είχε αποφύγει να συναντηθεί με αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επισκέπτονταν τη χώρα, μάλλον θα αποφύγει και το τετ α τετ με Γι. Σύμφωνα με το γραφείο του, θα είναι «πολύ απασχολημένος».

ΠΗΓΕΣ: AFP, Reuters, INDEPENDENT.mk, Anadolu, BalkanInsight, Birn

Επιμέλεια:Ρένα Ακριτίδου