«Διάλογοι στο λυκόφως» επιγράφει ο Μίκης Θεοδωράκης το βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ιανός και περιλαμβάνει 90 συνεντεύξεις στο γραπτό ελληνικό και ξένο Τύπο καθώς και σε ερευνητές-φοιτητές της περιόδου 2003-2015. Η επιλογή έγινε από τον ίδιο τον μεγάλο συνθέτη, ο οποίος έβαλε και τους τίτλους γι’ αυτήν την έκδοση.
Τον πρόλογο έχει γράψει ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο οποίος τον χαρακτηρίζει«Εσταυρωμένο Διόνυσο» και μεταξύ άλλων σημειώνει: «Έχω βιώσει σε διαφορετικές εποχές την αμηχανία και το άγχος των κομματικών για το μέγεθος και την εκρηκτικότητά του. Δεν αναφέρομαι στον φόβο των κλειδοκρατόρων γραφειοκρατών, των «επαναστατών» με ωράριο.
Ο Χαρίλαος, μια γνήσια μορφή λαϊκού αγωνιστή, στον οποίο ο Μίκης αναφέρεται με τρυφερότητα, με παρότρυνε «εξήγησέ του ότι παραείναι μεγάλος για το σημερινό κόμμα. Αυτός που συνομιλεί με την αιωνιότητα θα κάθεται στο πολιτικό γραφείο να χρονοτριβεί με τις ώρες, με την… με τον… Θα το μπατάρει το όργανο, θα το καπακιάσει, δεν χωρά».
Στην δική του εισαγωγή ο Μίκης Θεοδωράκης μιλάει για το «μαγικό σπάγκο». Όταν ζούσε στο Αργοστόλι, όπου υπηρετούσε ο υπάλληλος της Νομαρχίας πατέρας του, κατέβηκε μια μέρα στην προκυμαία να παίξει με τους συμμαθητές του κρατώντας ένα αεροπλανάκι. Καθώς τους παρατηρούσε που έπιαναν μεγάλα ψάρια, ρώτησε πώς το καταφέρνουν. «Με αυτόν τον μαγικό σπάγκο» του απάντησαν.
Και τότε δεν δίστασε να ανταλλάξει το αγαπημένο του αεροπλανάκι με τον μαγικό σπάγκο, προς μεγάλη λύπη του πατέρα και της μητέρας του. «Μονάχα εγώ παρέμεινα μέχρι σήμερα αμετανόητος και περήφανος, χωρίς να έχω αντιληφθεί ακόμα τη γενική θυμηδία που προκαλεί στους γύρω μου η ταύτισή μου με τον μαγικό σπάγκο…».
Διατρέχοντας τις 676 σελίδες με τις συνεντεύξεις, που είναι χαρακτηριστικές του θεοδωρακικού πάθους, σταχυολογήσαμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα, δηλωτικά της πίστης και της αμφισβήτησής του, που είναι άξια αναφοράς, ακόμη και αν έχεις άλλη γνώμη:
«Για να γράψω μουσική πρέπει πρώτα να γνωρίσω καλά ένα ποίημα, να μεθύσω από την ομορφιά του και να απογειωθώ».
«Η ζωή μας με την Μυρτώ υπήρξε μια ατέλειωτη τρικυμία και μια συνεχής εναλλαγή απόλυτης ευτυχίας και απόλυτου πόνου».
«Τώρα με τους στρατάρχες, Μέρκελ, Σόιμπλε κ.λπ. και τον Σύριζα που έγινε όργανό τους με την εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, η εξόντωσή μας θα ολοκληρωθεί».
«Εβραίοι είναι οι τρεις προσωπικότητες που άλλαξαν ριζικά την ανθρωπότητα: Ο Χριστός, ο Μαρξ και ο Αϊνστάιν».
«Αν εξακολουθούμε να υπάρχουμε ως Έλληνες, το οφείλουμε στην αγία ελληνική οικογένεια».
«Δηλώνω ότι παραμένω έξω και ενάντια στο σύστημα. Δεν έχω, όμως, πια τον λαό μαζί μου. Τι έγινε; Κουράστηκε, φοβήθηκε, απογοητεύτηκε;».
«Με κυνήγησαν τόσοι και τόσοι που τους έχω ξεχάσει. Τελικά με βοήθησαν να γίνω καλύτερος».
«Λάτρεψα τον Καρυωτάκη, σε βαθμό που επιχείρησα να αυτοκτονήσω με ασπιρίνες το 1940. Στο τέλος, τον μελοποίησα το 1984».
«Οι έννοιες έθνος, πατρίδα, λαός είναι απλές λέξεις που τις θυμόμαστε μόνο σε μεγάλες καταστροφές που συνήθως δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι».
«Αν μπορούσα, θα άνοιγα μια τεράστια αγκαλιά για να ζεστάνω τους μετανάστες, γιατί υπήρξα κι εγώ μετανάστης στο Παρίσι και έζησα τον ρατσισμό».
«Το ΔΝΤ είναι η φάκα που μας περίμενε υπομονετικά μερικές δεκαετίες».
«Η ιδεολογία του κομμουνισμού είχε μεταβληθεί σε μανδύα για να κρύβει την αληθινή φύση της νέας κρατικής εξουσίας».
«Οι ΗΠΑ από χώρα της τζαζ, του χορού, της ξεγνοιασιάς και της ελευθερίας, μεταβλήθηκε σε μια πολεμοχαρή δύναμη δηλητηριάζοντας τον ίδιο τον αμερικανικό λαό και τους δορυφόρους της, όπως είναι και η Ελλάδα».
«Τα δελτία ειδήσεων της ιδιωτικής τηλεόρασης ζημίωσαν τη σκέψη των Ελλήνων περισσότερο απ΄ότι οι Γερμανοί και η χούντα».
Και στο ερώτημα «Αν βάζατε στη ζωή σας ένα τίτλο, ποιος θα ήταν αυτός;», απαντά: «Ελεύθερος!».
Ένα βιβλίο του Κρητικού, Έλληνα και Οικουμενικού, που παρακολουθεί το λυκόφως, αλλά η σκέψη βρίσκεται σε μόνιμη ανατολή αγωνίας – σχεδόν έναν αιώνα!
