Εν μέσω έκδηλου προβληματισμού για την πορεία της Ε.Ε., οι 28 ηγέτες τάσσονται υπέρ της ενίσχυσης μέτρων αποτροπής της εισροής μεταναστών, κυρίως όσων επιλέγουν το επικίνδυνο θαλάσσιο πέρασμα από τη Λιβύη.
Σε αντίγραφο της διακήρυξης της συνόδου που εξασφάλισε το Γαλλικό Πρακτορείο, προβλέπεται ενίσχυσης της ακτοφυλακής και των συνοριοφυλάκων της Λιβύης. «Είναι ο μόνος τρόπος για να σταματήσουν να πεθαίνουν άνθρωποι στις ερήμους και στη θάλασσα» υποστήριξε ο πρόεδρος της Ε.Ε. Ντόναλντ Τουσκ από τη Βαλέττα. Θα δοθεί επίσης βοήθεια σε κοινότητες να φιλοξενήσουν μετανάστες και να συνεργαστούν με την Υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το Διεθνή Οργανισμό για τη Μετανάστευση, αναφέρεται στη διακήρυξη.
Ωστόσο θεωρείται ανέφικτη μια συμφωνία με τη Λιβύη ανάλογη με αυτή που υπεγράφη με την Τουρκία, καθώς μετά την ανατροπή του Καντάφι το 2011, συνεχίζει να επικρατεί χάος στη χώρα. Αξιωματούχος της Ε.Ε. ανέφερε πως δεν είναι «ώριμα» σχέδια διαχείρισης στρατοπέδων προσφύγων εκτός Ε.Ε. Η Ιταλία θα παράσχει χρηματοδότηση και εκπαίδευση στη λιβυκή κυβέρνηση για την αποτροπή της δράσης λαθροδιακινητών, προβλέπει η διμερής συμφωνία που υπέγραψαν οι πρωθυπουργοί Πάολο Τζεντιλόνι και Φαγιέζ Αλ Σεράτζ. Σύμφωνα με το Reuters, Ρώμη και Ε.Ε. θα χρηματοδοτήσουν την κατασκευή στρατοπέδων στη Λιβύη, όπου κρατούνται πρόσφυγες και μετανάστες, «μέχρι να απελαθούν ή να συμφωνήσουν να επιστρέψουν εθελοντικά στη χώρα καταγωγής τους». Μόνο πέρσι, εκτιμάται ότι χάθηκαν στη θάλασσα 4.500 μετανάστες που επιχείρησαν να περάσουν από τη Λιβύη στην Ιταλία. Ανθρωπιστικές οργανώσεις διαφωνούν με τις προσπάθειες κράτησης των μεταναστών στη Λιβύη.
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, τον περασμένο Δεκέμβριο, εκεί είναι αντιμέτωποι με εκτεταμένες παραβιάσεις δικαιωμάτων, όπως παράνομη κράτηση, καταναγκαστική εργασία, βιασμούς και βασανιστήρια. «Η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της, χρειάζονται ένα τεστ πραγματικότητας. Η Λιβύη δεν είναι ασφαλής τόπος», τόνισε στέλεχος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
Η Μέι και οι «άλλοι»
Η Βρετανίδα πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι δεν θα παρίστατο στο δεύτερο κομμάτι της συνόδου, όπου οι υπόλοιποι 27 ηγέτες θα συζητούσαν πώς θα προχωρήσει η Ένωση μετά το Brexit.
Στον προβληματισμό για τα «διεθνή ζητήματα», την πρώτη θέση κατέχει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, λόγω αμφιβολιών πως εκτιμά το ίδιο με τους προκατόχους του τη διατλαντική συμμαχία με την Ευρώπη. Προ της συνόδου, ο Τουσκ προειδοποιούσε πως ο Τραμπ αποτελεί «απειλή» για την Ε.Ε, όπως και η «ρωσική επιθετικότητα», η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας και ο «εσωτερικός λαϊκισμός». Σε γεύμα εργασίας, η Βρετανίδα πρωθυπουργός αναμενόταν να ενημερώσει τους ομολόγους της για τη συνάντηση που είχε με τον Τραμπ. Σύμφωνα με ξένα πρακτορεία, η Τερέζα Μέι θα τους διαβεβαιώσει πως εξασφάλισε εγγύηση υποστήριξης για το ΝΑΤΟ, ενώ θα καλέσει τους Ευρωπαίους ηγέτες να τηρήσουν τη δέσμευση να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ τους, για την άμυνα.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στη Μάλτα, ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, χαρακτήρισε «απαράδεκτο να υπάρχει μέσω σειρά δηλώσεων του προέδρου των ΗΠΑ, άσκηση πίεσης στην Ευρώπη για το πώς πρέπει ή δεν πρέπει να είναι η Ευρώπη».
Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, είπε κατά την άφιξή της στη Βαλέτα, «η Ευρώπη έχει τη μοίρα της στα χέρια της. Και πιστεύω πως όσο ισχυρότερα αποσαφηνίσουμε πώς ορίζουμε το ρόλο μας στον κόσμο, τόσο καλύτερα θα φροντίσουμε τις διατλαντικές μας σχέσεις».