Η καταστροφή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας είχε ως συνέπεια την απώλεια πολλών έργων των Ελλήνων.
Ανάμεσά τους πρέπει να υπήρχαν και έργα Θεσσαλών, όπως διαφαίνεται από τις διάσπαρτες πληροφορίες τις οποίες μας παρέχει ο Αθήναιος στους «Δειπνοσοφιστές» του.
Αυτός, λοιπόν, μνημονεύει τον γραμματικό Μυρτίλο από τη Θεσσαλία και τον Αγαθοκλή τον Ατράκιο, συγγραφέα μιας πραγματείας με θέμα «Αλιευτικά», για τους οποίους όμως δεν γνωρίζουμε περισσότερα.
Μέσα από τα σωζόμενα έργα και τα παραθέματα διάφορων συγγραφέων, σώθηκαν πληροφορίες για 8 αξιόλογους Θεσσαλούς, από τους οποίους οι 7 είναι Λαρισαίοι, καθώς η πόλη ήταν το σημαντικότερο πνευματικό κέντρο της Θεσσαλίας.
Ένας από αυτούς είναι ο φιλόσοφος Φίλων ο Λαρισαίος, για τον οποίο υπάρχουν αρκετές σελίδες, ειδική μονογραφία στα αγγλικά, αλλά εδώ θα τον παρουσιάσω συνοπτικά.
Οι 8 αξιόλογοι Θεσσαλοί είναι οι εξής:
1) Ο Αναξίλαος ο Λαρισαίος (Αναξιλαΐδης). Ήταν φιλόσοφος της Νέας Πυθαγορικής Σχολής, κατά τον 1ο αι. π.Χ. Το 28 π.Χ. ο αυτοκράτορας Αύγουστος τον απέλασε από την Ιταλία. Συνέγραψε ένα έργο με τίτλο «Περί Φιλοσόφων» καθώς και άλλα έργα, τα οποία δεν σώθηκαν, με ιατρικό και φυσιογνωστικό περιεχόμενο, που χρησίμευσαν ως πηγή στον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο για το έργο του.
2) Ο Δαμιανός ο Λαρισαίος. Συγγραφέας του 4ου αι. μ.Χ. Μαθητής του Λαρισαίου μαθηματικού Ηλιόδωρου. Έγραψε ή διασκεύασε ένα έργο σχετικό με θέματα οπτικής.
3) Ο Διοκλής ο Μάγνης (καταγόταν από τη Μαγνησία). Υπήρξε βιογράφος του 1ου αι. π.Χ., ίσως ταυτίζεται με εκείνον στον οποίο ο Μελέαγρος από τα Γάδαρα αφιέρωσε τον «Στέφανον», μία συλλογή με επιγράμματα. Έγραψε ένα δοξογραφικό συνοπτικό έργο με βιογραφίες φιλοσόφων, με τον τίτλο «Επιδρομή των Φιλοσόφων» και επομένως είχε χαρακτήρα συνοπτικού σχεδιαγράμματος. Ο Διογένης Λαέρτιος είχε υπόψη του το έργο αυτό και συχνά χρησιμοποιούσε παραθέματά του. Δυστυχώς, το έργο του Διοκλή δεν σώθηκε, όπως και πολλά άλλα.
4) Ο Ηλιόδωρος ο Λαρισαίος. Μαθηματικός του 4ου αι. μ.Χ. Συγγραφέας ενός έργου, το οποίο ήταν σχετικό με θέματα οπτικής. Το έργο του αυτό το διασκεύασε ο συμπολίτης και μαθητής του Δαμιανός και το εξέδωσε με το όνομα του. Στον Ηλιόδωρο είναι αφιερωμένη η φερώνυμη οδός στην Τρίγωνη Πλατεία.
5) Ο Ιππόδρομος ο Λαρισαίος. Σοφιστής του 2ου/3ου αι. μ.Χ., δάσκαλος στην Αθήνα, για ένα διάστημα, γύρω στο έτος 200. Διεύθυνε δύο φορές τους Πυθικούς αγώνες και ύστερα έζησε πάλι στα κτήματα που είχε κληρονομήσει στη Θεσσαλία. Έγραψε πολυάριθμους διαλόγους πλατωνικού τύπου (Διαλέξεις) και ρητορικές ασκήσεις (Μελέται), αλλά και λυρικά τραγούδια (τους λεγόμενους νόμους). Όλα τα έργα του έχουν χαθεί. Ό,τι γνωρίζουμε το οφείλουμε στις αναφορές του Φιλοστράτου, στο έργο του «Βιογραφίες». Μεταξύ των μαθητών του πιθανόν να συγκαταλέγεται ο Φιλόστρατος και ο Ασπάσιος από τη Ραβένα.
6) Ο Κινέας ο Θεσσαλός. Πολιτικός του 4ου/3ου αι. π.Χ., σύμβουλος του Πύρρου, του βασιλιά της Ηπείρου, ο οποίος και τον έστειλε επανειλημμένα για διαπραγματεύσεις στη Ρώμη. Ασχολήθηκε και με μελέτες στρατιωτικού/πολεμικού περιεχομένου σε επιστημονικό επίπεδο. Μία επιτομή του έργου περιλαμβάνεται στο έργο του Αινεία του Τακτικού. Το έργο του «Ιστορία της Θεσσαλίας», όπως και το έργο του Ριανού του Κρητικού «Θεσσαλικά», έχει χαθεί, στερώντας μας πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή και τον πολιτισμό των Θεσσαλών.
7) Ο Πολύκλειτος ο Λαρισαίος. Ιστορικός των χρόνων του Μ. Αλεξάνδρου, τον οποίο συνόδεψε μάλλον στη μεγάλη εκστρατεία του στην Ασία. Στο έργο του «Ιστορίαι», συνέγραψε, σε 8 βιβλία, την ιστορία του βασιλιά και της εποχής του. Από το έργο του αυτό, μεταγενέστεροι ιστορικοί άντλησαν πολλές πληροφορίες, κυρίως γεωγραφικού ενδιαφέροντος για την Ανατολή.
8) Ο Φίλων ο Λαρισαίος. Υπήρξε φιλόσοφος του 2ου/1ου αι. π.Χ., Ακαδημικός, μαθητής του Κλειτομάχου, τον οποίο και διαδέχτηκε στη διεύθυνση της Ακαδημίας στην Αθήνα. Το 88 π.Χ. κατέφυγε στη Ρώμη, γνωρίστηκε με τον κύκλο των φιλοσόφων, απέκτησε καλή φήμη και υπήρξε δάσκαλος πολλών Ρωμαίων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και ο Κικέρωνας. Θεωρείται ιδρυτής της λεγόμενης τέταρτης Ακαδημίας. Ο Φίλων έθεσε την αρχή μιας νέας περιόδου στην ιστορία και στην εξέλιξη της Ακαδημίας, καθώς την επανέφερε από την πολεμική εναντίον της Στοάς πίσω πάλι στην πλατωνική έννοια της αλήθειας. Συνέγραψε ένα έργο σχετικό με θέματα γνωσιοθεραπείας, εναντίον του οποίου στράφηκε ο Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης, που υπήρξε και ο διάδοχός του στη διεύθυνση της σχολής.
ΒΙΒΛΟΓΡΑΦΙΑ
Αθήναιος, Δειπνοσοφιστές, τ. Α.
Paul Kroh (μετ. Δ. Λυπουρλής – Λ. Τρομάρας, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων, Θεσσαλονίκη 1996.
Μαρία Βουβούση
Φιλόλογος, Msc: Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Τoυρισμού και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Μsc: Επιστήμες της Εκπαίδευσης και της Διά Βίου Μάθησης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
