Με μελανά χρώματα «ζωγραφίζει» την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα η Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας, το πολυμελές ανεξάρτητο θεσμικό όργανο που λειτουργεί ως παρατηρητήριο των δραστηριοτήτων των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Χθες η πρόεδρος της ΑΔΙΠ Νικολέττα Παϊσίδου παρέδωσε στον Πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση την έκθεση της Αρχής για το έτος 2015.
Στη συνάντηση παρέστησαν επίσης ο Πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής κ. Κωνσταντίνος Γαβρόγλου και η Γενική Διευθύντρια της ΑΔΙΠ κ. Χριστίνα Μπέστα.
Ποια είναι η ΑΔΙΠ
Η ΑΔΙΠ ως δημόσια αρχή δεν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό. Δεν είναι ούτε ελεγκτικός ούτε παρεμβατικός μηχανισμός στη λειτουργία, την αποστολή ή τη φυσιογνωμία της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Συνεργάζεται και στηρίζει τις προσπάθειες των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης για βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης, με στόχο να διασφαλισθεί η εμπιστοσύνη της ελληνικής κοινωνίας προς το σύστημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Η ΑΔΙΠ είναι εξ ορισμού ένα πολυμελές ανεξάρτητο θεσμικό όργανο. Απαρτίζεται από ανώτατους δημόσιους λειτουργούς, οι οποίοι προτείνονται από τα ίδια τα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης και καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα των επιστημών που συνθέτουν την Ανώτατη Εκπαίδευση της χώρας. Οι διαδικασίες αξιολόγησης, ο κανονισμός λειτουργίας καθώς και η διαδικασία διασφάλισης ποιότητας της λειτουργίας της ίδιας της Αρχής είναι διαφανείς και ανοικτές σε δημόσιο έλεγχο.
Διαβάστε αναλυτικά την έκθεση της ΑΔΙΠ
Στις 136 σελίδες της έκθεσης της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ) γίνεται αναλυτική σκιαγράφηση της δομής του ελληνικού ανώτατου εκπαιδευτικού συστήματος, αναφέρονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά του σε σύγκριση με την ανώτατη εκπαίδευση στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες με βάση συγκεκριμένους δείκτες, ενώ η αρχή προχωρά σε συστάσεις αναφορικά και με τα οικονομικά των πανεπιστημίων, των τεχνολογικών και ερευνητικών ιδρυμάτων, αλλά και σε προτάσεις για την διοικητική τους αναδιάρθρωση.
Στον τομέα των οικονομικών η ΑΔΙΠ επισημαίνει την κακή κατάσταση των πανεπιστημίων, λόγω και της μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης, σημειώνοντας ότι «θεωρείται ιδιαίτερα θετικό ότι τα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών αποτελούν έναν εναλλακτικό τρόπο χρηματοδότησης ενός Ιδρύματος (σε ποσοστό 64,3%), ενώ στο 42,9% έχουν επισημανθεί οι θετικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται από τα Ιδρύματα σχετικά με τη στρατηγική χρηματοδότησης. Στην εν λόγω γενική κατηγορία θα μπορούσαν να ενταχτούν η εξεύρεση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης (35,7%), και τα μέτρα μείωσης του λειτουργικού κόστους του εκάστοτε Ιδρύματος».
Στο σκέλος της διαχείρισης των κονδυλίων η ΑΔΙΠ επισημαίνει στην έκθεσή της για το 2015 ότι στο 57,1% των περιπτώσεων έχει καταγραφεί η ιδιαίτερη μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης, η απουσία λεπτομερούς ή/και μακροχρόνιας στρατηγικής σχετικά με τη χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων στο 21,4% και οι εξωγενείς αρνητικοί παράγοντες στο 28,6%.
Μεγάλος αριθμός φοιτητών
Η ΑΔΙΠ επιβεβαιώνει μια πάγια θέση των πανεπιστημίων σχετικά με τους φοιτητικούς πληθυσμούς διαπιστώνοντας ότι υπάρχουν υπερβολικά πολλοί φοιτητές στα ελληνικά ιδρύματα αλλά και απουσία στρατηγικών στόχων. Ως προς τη στρατηγική ακαδημαϊκής ανάπτυξης, θεωρείται στην έκθεση σοβαρό πρόβλημα ο υπερβολικός αριθμός φοιτητών σε ποσοστό 42,9% και η αυξημένη διάρκεια φοίτησης σε ποσοστό 21,4%
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει στην ανάλυση της ΑΔΙΠ για το μέγεθος των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, όπου επισημαίνεται ότι σε όλη την Ευρώπη παρατηρείται μία ολοένα αυξανόμενη τάση συγχώνευσης Ιδρυμάτων. Ενδεικτικά αναφέρεται το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου, τη διετία 2014-2015, πραγματοποιήθηκαν συνολικά δώδεκα συγχωνεύσεις Ιδρυμάτων. Θεωρείται ότι έλαβε χώρα μία συγχώνευση, όταν τουλάχιστον ένα Ίδρυμα έχει παύσει να υφίσταται ως νομικό πρόσωπο, έχοντας ενσωματωθεί είτε σε ένα νέο, είτε σε ένα ήδη υπάρχον Ίδρυμα.
Υπάρχει μια έντονη προσδοκία ότι οι συγχωνεύσεις θα επιφέρουν οικονομικά οφέλη, κυρίως μέσω της αποτελεσματικότερης παροχής υπηρεσιών ή μέσω των αυξημένων δυνατοτήτων εξορθολογισμού πόρων, που προκύπτουν από το διευρυμένο απόθεμα κτιριακών και ερευνητικών υποδομών. Ωστόσο, η πραγματική διάσταση των οικονομικών επιπτώσεων των συγχωνεύσεων θα μπορεί να αποτιμηθεί μετά την πάροδο αρκετά μεγάλου χρονικού διαστήματος».
Για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας συγχώνευσης προτείνονται οχτώ στάδια ως εξής:
1. Προσδιορισμός της ακαδημαϊκής αποστολής
2. Καταγραφή των προβλεπόμενων εσόδων-εξόδων
3. Κοστολόγηση και κατανομή πόρων
4. Σύσταση λειτουργικής δομής για τη διεξαγωγή της διαδικασίας συγχώνευσης
5. Σχεδιασμός του μοντέλου διοίκησης
6. Θέσπιση της ηγετικής ομάδας
7. Διαμόρφωση στρατηγικής και διαύλων επικοινωνίας
8. Έλεγχος και αξιολόγηση της διαδικασίας
