– Πέστε μου κάτι, Γέροντα, για τον αγώνα μου.
– Παλληκαριά, λεβεντιά, φιλότιμο! Με το φιλότιμο να εργάζεσαι στον Χριστό. Και ο Χριστός στην ψυχή που έχει καλή διάθεση, αγωνιστικό πνεύμα και φιλότιμο, εργάζεται αθόρυβα.
– Γέροντα, γιατί δεν γεμίζω από την προσευχή, ενώ φροντίζω να είμαι συνεπής στα πνευματικά μου καθήκοντα;
– Ε, πώς να γεμίσης; Έτσι θα γεμίσης; Θέλει γύρισμα το κουμπί αλλού.
Εξέτασε να δης πόσο δουλεύεις στην πνευματική ζωή με την λογική και πόσο με την καρδιά• πόσο κινείσαι από την ευρωπαϊκή συνέπεια και πόσο από το ορθόδοξο φιλότιμο.
Αυτό που λέμε «συνέπεια», μερικές φορές είναι εγωισμός και μας κλέβει. Να φανώ συνεπής, για να δείξω στους άλλους ότι είμαι σε όλα εντάξει. Τότε όμως η ζωή μου γίνεται μια μεγάλη αταξία πνευματική. Να κινήσαι παντού με φιλότιμο, γιατί σ’ αυτήν την συχνότητα κινούνται ο Χριστός, η Παναγία, οι Άγιοι… Χωρίς φιλότιμο δεν έρχεται η θεία Χάρις.
– Γέροντα, η διαρκής εγρήγορση κουράζει;
– Κουράζει, όταν μπαίνη ο εγωισμός, γιατί τότε ο άνθρωπος πιέζει τον εαυτό του. Όταν όμως μπαίνη το φιλότιμο, ο αγώνας γίνεται με την καρδιά, και τότε δεν κουράζει, γιατί τον γλυκαίνει το φιλότιμο.
Εσύ, νομίζω, ζορίζεσαι λίγο στον αγώνα σου, γιατί λες: «πρέπει να κάνω εκείνο και εκείνο», έτσι με μια πειθαρχία• και, χωρίς να το καταλαβαίνης, μπαίνη και ο εγωισμός: «Να το κάνω, για να αγιάσω». Να κάνης τον αγώνα σου, όχι για να αγιάσης, αλλά για να χαρή ο Χριστός. Αν δούλευες, για να χαρή ο Χριστός, θα ήταν απαλός ο αγώνας σου και θα είχες μέσα σου θεία παρηγοριά. Τώρα ο αγώνας σου είναι σκληρός και δεν έχει παρηγοριά. Ο Χριστός είναι στοργικός Πατέρας και όχι τύραννος. Τον φιλότιμο αγώνα μας χαίρεται ο Χριστός.
Όταν ο άνθρωπος αγωνίζεται πνευματικά με φιλότιμο, νιώθει εσωτερική αγαλλίαση, γιατί ο Θεός του δίνει πνευματική ευχαρίστηση. Βέβαια, ο φιλότιμος ποτέ δεν αγωνίζεται για την ανάπαυση και την ευχαρίστηση.
Κι αν δεν του δώση ο Χριστός και τον Παράδεισο, δεν θα τον πειράξη, γιατί δεν λέει: «να αγωνισθώ, για να πάω στον Παράδεισο, για να περνάω καλά και να μην υποφέρω στην κόλαση», αλλά από φιλότιμο δεν αμαρτάνει, γιατί δεν θέλει να πάη στην κόλαση και να πληγώση τον Ευεργέτη του Χριστό. Κι αν ο Χριστός του πη ότι και στον Παράδεισο θα έχη μαρτύρια κ.λπ., πάλι θα θέλη να πάη εκεί για τον Χριστό.
