Μια εξωγαλαξιακή έκρηξη, το φως της οποίας διέσχισε το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος το περασμένο φθινόπωρο, ήταν 70 φορές φωτεινότερη από οποιαδήποτε άλλη τέτοια έκρηξη που έχουν παρατηρήσει οι επιστήμονες.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, πρόκειται για μία έκρηξη ακτίνων γάμμα (GRB) γνωστή ως GRB 221009A που πέρασε από τη Γη στις 9 Οκτωβρίου 2022 και διαπότισε τους ανιχνευτές ακτίνων γάμμα σε πολλά διαστημικά τηλεσκόπια, κερδίζοντας το παρατσούκλι BOAT, που σημαίνει «η πιο φωτεινή όλων των εποχών». Οι αστρονόμοι συνέχισαν να μελετούν το BOAT με διάφορα όργανα για αρκετούς μήνες μετά, επιδιώκοντας να προσδιορίσουν περαιτέρω την έκρηξη.
«Πρόκειται για μια απολύτως τερατώδη έκρηξη. Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι που να πλησιάζει έστω και λίγο», δήλωσε την Τρίτη (28 Μαρτίου) ο Eric Burns, επίκουρος καθηγητής φυσικής και αστρονομίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην 20ή συνάντηση του Τμήματος Αστροφυσικής Υψηλών Ενεργειών της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στη Χαβάη.
«Το BOAT είναι ένα γεγονός που συμβαίνει μία φορά στα 10.000 χρόνια», πρόσθεσε ο Μπερνς. «Έτσι, υπάρχει μια λογική πιθανότητα αυτή να είναι η λαμπρότερη έκρηξη ακτίνων γάμμα που έπληξε τη Γη από τότε που ξεκίνησε ο ανθρώπινος πολιτισμός».
Τι είναι οι εκρήξεις ακτίνων «γ»
Οι GRB είναι οι πιο ισχυρές εκρήξεις στο σύμπαν. Παράγουν περισσότερη ενέργεια μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από όση θα παράγει ο ήλιος της Γης σε ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής του, που διαρκεί 10 δισεκατομμύρια χρόνια.
Οι αστρονόμοι αναγνωρίζουν δύο διαφορετικές κατηγορίες: τις σύντομες GRB, οι οποίες διαρκούν περίπου δύο δευτερόλεπτα ή λιγότερο, και τις μακρές, οι οποίες μπορούν να συνεχιστούν για πολλά λεπτά. Η σύντομη ποικιλία είναι πιθανό να γεννιέται από συγκρούσεις υπερπυκνών αστρικών πτωμάτων, γνωστών ως αστέρια νετρονίων, λένε οι αστρονόμοι. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότερες μακροχρόνιες GRB δημιουργούνται από μαύρες τρύπες που γεννιούνται καθώς καταρρέουν και πεθαίνουν τεράστια αστέρια.
«Έτσι, έχουμε την κατάρρευση του πυρήνα- αυτό δημιουργεί μια μαύρη τρύπα. Η μαύρη τρύπα τροφοδοτεί πίδακες που διαδίδονται με ταχύτητα λίγο κάτω από την ταχύτητα του φωτός», δήλωσε ο Burns.
Οι πίδακες GRB τείνουν να είναι σχετικά στενοί, οπότε οι περισσότεροι από αυτούς δεν σαρώνουν τη Γη. Αλλά αυτά τα αστροφυσικά γεγονότα, αν και ακραία, είναι αρκετά συνηθισμένα ώστε να παρατηρούνται μαζικά. Οι αστρονόμοι έχουν καταγράψει μέχρι σήμερα περίπου 12.000 GRBs χρησιμοποιώντας δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί από εργαλεία όπως το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων γάμμα Fermi της NASA και το Konus, ένα ρωσικό όργανο που πετάει στο διαστημικό σκάφος Wind της NASA, δήλωσε ο Burns.
Το James Webb μελέτησε την περιοχή
Το BOAT ήταν μια μακρά GRB, οπότε οι ερευνητές αναμένουν ότι θα προκύψει μια υπερκαινοφανής έκρηξη στο σημείο που βρισκόταν, ένα σημείο που απέχει περίπου 1,9 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Όμως δεν έχουν βρει ακόμη καμία, παρά την έρευνα στην περιοχή με το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA, μαζί με άλλα όργανα.
«Αν υπάρχει, είναι πολύ αμυδρό», δήλωσε ο Andrew Levan, καθηγητής αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Radboud της Ολλανδίας, σε ανακοίνωση της NASA την Τρίτη(ανοίγει σε νέα καρτέλα). «Σκοπεύουμε να συνεχίσουμε να ψάχνουμε, αλλά είναι πιθανό ολόκληρο το άστρο να κατέρρευσε κατευθείαν στη μαύρη τρύπα αντί να εκραγεί».
