Σε μια μηχανική επανάληψη η πολιτική επικαιρότητα επαναφέρει στην πρώτη γραμμή το κεντρικό ζήτημα.
Του Λευτέρη Κουσούλη*
Ποιος δικαιούται να ομιλεί;
Ποιος έχει τα πρωτεία του λόγου;
Ποιος είναι ο τελικός κάτοχος του πυρομαχικού;
Από τις πρώτες στιγμές της απόπειρας συνύπαρξης, το ζήτημα ορίζει τη μεγάλη ανθρώπινη διαδρομή. Η διαμάχη για το δικαίωμα στον λόγο είναι η ίδια η Ιστορία.
Η ελευθερία του λόγου εγκαθίσταται έτσι ως πρωταρχικό δικαίωμα και θεμελιακή προϋπόθεση για κάθε σκίρτημα ή ψήγμα δημοκρατίας. Η σύγκρουση γύρω από το ζήτημα υπήρξε και θα παραμείνει ανειρήνευτη μέχρι να σβήσει ο ήλιος.
Η ελευθερία του λόγου και συνακόλουθα στην εποχή μας η ελευθερία του Τύπου, είναι το «κέντρο βάρους» της πολιτικής σύγκρουσης, όπως σημείωσε σε σχόλιό του στο Διαδίκτυο ένας ονειροπόλος, κατά την έκφρασή του, φυσικός. Γύρω από αυτό το «κέντρο βάρους» συνωστίζονται οι ποικιλόμορφοι, άλλοι μεταμφιεσμένοι, άλλοι όχι, εχθροί της δημοκρατίας.
Στον τόπο που γεννήθηκε η Δημοκρατία, όπως συνηθίζουμε να λέμε εμείς οι μακρινοί και άσχετοι απόγονοι, εκλεγμένοι πρωταγωνιστές της εποχής αρνούνται επίμονα τη διαλογική φύση της.
Τα πράγματα εξελίχθηκαν κάπως έτσι. Στη διαδρομή υψώθηκαν δύο χέρια. Το ένα χέρι, το χέρι της εξουσίας κυρίως, υψώθηκε για να ασκήσει βία. Είναι το υψωμένο χέρι της καταστολής του άλλου και της εξόντωσής του. Το άλλο χέρι υψώθηκε λέγοντας: «Ζητώ τον λόγο».
Δύο χέρια, δύο δρόμοι, δύο διαφορετικές αντιλήψεις και συλλήψεις για τον άνθρωπο και την ελευθερία του. Στην πρώτη κατοικεί ο ολοκληρωτισμός, στη δεύτερη μάχεται η δημοκρατική αναζήτηση. Η συνείδηση είναι ένα διαρκώς υψωμένο χέρι που ζητάει τον λόγο. Η εξουσία, ως δέος, ως βία, ως καταστολή, επιδιώκει τη σιωπή.
Το υψωμένο χέρι της καταστολής του άλλου, στη δημοκρατική σχετικότητα της σύγχρονης Ελλάδας, έχει μεταμφιεστεί σε βίαιο λόγο. Είναι ο βίαιος λόγος των κυβερνητικών, που καθημερινά εκφωνείται στον δημόσιο χώρο.
Ο βίαιος λόγος, ως εξουσιαστικός, κρύβει μέσα του τη μονοσήμαντη εκδοχή των πραγμάτων. Η εξουσία – οι κυβερνητικοί εν προκειμένω – αγαπάει το μονοσήμαντο. Φοβάται την ποικιλία, την επάρκεια της ποικιλότητας, την εκρηκτικότητα του διαφορετικού. Δεν αναγνωρίζει τον αντίπαλο, δεν δέχεται την αυτονόητη ύπαρξή του. Ψάχνει λέξεις να τον εξοντώσει. Αρνείται τον διάλογο. Συνομιλεί, μας λέει με κάποιον τρόπο, μόνο με την Ιστορία!
Ο πολιτικός λόγος κινείται και ανθίζει μέσα στη δημοκρατική περιοχή. Υπάρχει ως τέτοιος μόνο μέσα στη διαλογική κατάσταση και τη διαλογική σχέση. Όταν γίνεται το υψωμένο χέρι της βίας, χάνει κάθε διάσταση επικοινωνίας και σχέσης με τον άλλον, αποδοχής και αναγνώρισής του. Και τότε μιλάει για την αντιδημοκρατική φύση των εκφωνητών του.
Η χώρα έχει από καιρό απολέσει την κανονικότητα της πολιτικής δημοκρατικής σύγκρουσης. Οι απόγονοι δεν υποψιάζονται το βάθος της πολιτικής παρακμής που αυτό κυοφορεί. Παρατηρούν αδιάφοροι και παράλυτοι. Έτοιμοι να συμβιβαστούν με τον βίαιο λόγο και τις «απαιτήσεις» του.
Το υψωμένο χέρι της καταστολής ονειρεύεται μια ισορροπία «θανάτου». Μια πένα και μια λέξη, πολλές πένες και πολλές λέξεις, θα αποτελούν πάντα το ακατάβλητο υψωμένο χέρι της ελεύθερης έκφρασης, της γνώμης και του λόγου. Ας γνωρίζουν ότι αυτό το πυρομαχικό δεν τελειώνει ποτέ.
Ευχές για καλά Χριστούγεννα.
*Ο Λευτέρης Κουσούλης γεννήθηκε στην Ελίκα Λακωνίας το 1952. Γυμνάσιο στη Σπάρτη. Λύκειο στους Μολάους. Σπούδασε στην Πάντειο και στη Γαλλία, την πολιτική και τα φαινόμενα εξουσίας. Από τα φοιτητικά του χρόνια έχει ιδιαίτερα ασχοληθεί με τη μελέτη των μηχανισμών κοινωνικής και πολιτικής επιρροής. Οδηγός του επιστημονικού προβληματισμού του είναι η πρόταση: Μετά την επιστροφή του από τη Γαλλία, εργάστηκε για λίγα χρόνια ως ωρομίσθιος καθηγητής. Από το 1995 και ως σήμερα εργάζεται στο χώρο του στρατηγικού σχεδιασμού και της επικοινωνίας με την εταιρεία «Λέγειν & Πράττειν» (www.legeinandprattein.gr). Είχε τη πρωτοβουλία για την ίδρυση του εκδοτικού οίκου «Το Πέρασμα», που στο σύντομο βίο του εξέδωσε 15 τίτλους. Ο Λευτέρης Κουσούλης, αρθρογραφεί συχνά στον Τύπο καθώς και στο Διαδίκτυο, τόσο για την πολιτική, όσο και για άλλες καθημερινές πλευρές της ύπαρξης. Επιλεγμένα κείμενά του έχουν γίνει αντικείμενο έκδοσης. Μέχρι τώρα έχουν κυκλοφορήσει:
- Κείμενα για την Πολιτική & την Επικοινωνία(2007)
- Ήττα της Πολιτικής –18 θέσεις απέναντι(2008)
- Αναμνήσεις από το Βίτενμπεργκ –Όψεις του αδιεξόδου και η αναζήτηση της αισιοδοξίας(2009)
- Σταθεροί Τόποι(2012)
- Έξω από το καταφύγιο –Κείμενα για τη συνειδητοποίηση(2013).
- 10+10, (2014)
Όλα τα βιβλία κυκλοφορούν από τις «Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις».
