ΑΠΟΨΗ: Ύβρις

Του Λευτέρη Κουσούλη*

«Υβριν χρη σβεννύναι μάλλον ή πυρκαϊήν»
(Ηράκλειτος)

Στον οικισμό «Ελλάς» έχει εγκατασταθεί η ύβρις. Οχι τώρα. Χρόνια πριν. Ως ανομία, ως προσβολή του άλλου, ως ταπείνωση του αδύνατου, ως περιφρόνηση του ελάχιστου, ως διεκδίκηση απόλυτης κυριαρχίας.

Και σταθερά η περίκλειστη συνείδηση του οικισμού επιστρέφει στο παρελθόν του. Εκεί βρίσκει την άνεση του προηγούμενου εαυτού του. Το παρελθόν γίνεται έτσι το ασφαλές καταφύγιο. Το καταφύγιο της εξουσίας κυρίως.
Η καταστροφή από την πυρκαγιά ήταν μικρότερη από την προηγούμενη, είπε. Με μια αυταρέσκεια τελική, με μια κρίση έσχατη. Με μια αναίδεια εωσφορική. Το μέγεθος της καταστροφής διαβάζεται κάτω από το αλαζονικό κριτήριο της ύβρεως. Η ύβρις είναι ακριβώς αυτό. Είναι πέραν της κρίσεως. Κάθε κρίσεως. Είναι το μέτρο της αλήθειας και του ψεύδους. Η ύβρις είναι το όλον. Διεκδικεί το όλον. Ως τέτοια μιλάει, εκφράζεται, ενεργεί.

Η ύβρις είναι η άρνηση κάθε σχετικότητας, είναι η αυθάδεια της καθολικότητας. Το πρόσωπο της ύβρεως είναι πάντα η όψη της προπέτειας, η αλαζονεία που εμφανίζεται ενώπιόν μας ως το απόλυτο. Είναι σήμερα το κυβερνητικό πρόσωπο.

Από το μικρό μέχρι το μεγάλο, από το άμεσο μέχρι το μακρινό, η συμπεριφορά των κυβερνητικών είναι εμποτισμένη από μια συναίσθηση υπερβολικής δύναμης και την αυθάδεια και την αναίδεια που προκύπτει και τη συνοδεύει. Η ύβρις είναι πάντα μια μεγαλαυχία. – Εμείς έχουμε δίκιο για όλα, λένε οι κυβερνητικοί. Εσείς οι άλλοι, όλοι οι άλλοι, είστε καταδικασμένοι να έχετε παντού και πάντοτε άδικο.

Τα προηγούμενα χρόνια η πολιτική σύγκρουση στη χώρα κινήθηκε στο μήκος της ύβρεως. Δεν είναι γνώρισμα των ημερών αυτό. Ερχεται από τη φάση που προηγήθηκε. Και συνεχίζεται με ένταση. Η σημερινή κυβέρνηση με το «πνεύμα της Ιστορίας» οδηγό, έχει υιοθετήσει το μέτρο της ύβρεως. Παντού. Οι κυβερνητικοί δεν βλέπουν και δεν ακούνε. Υπάρχει μόνο ό,τι αυτοί ορίζουν. Τα πράγματα υπάρχουν ως είναι, αλλά και ως ο αντίποδάς τους. Οι ίδιοι είναι οι κριτές. Ο κόσμος άρχισε μαζί τους. Δεν υπήρξε ζωή πριν από αυτούς. Ετσι ο κ. Σκουρλέτης εγκαλεί τους άλλους για λαϊκισμό μπροστά στα δύσκολα προβλήματα, ανυποψίαστος για την ύβρη που διαπράττει, αυτοπροβαλλόμενος εξουσιαστικά ως κάτι που δεν είναι.

Η στάση αυτή, που έχει μέσα της μια περιφρόνηση του άλλου, ως διεκδίκηση του απόλυτου, γίνεται στην πράξη συνειδητή άρνηση του πλαισίου συνύπαρξης, υπονόμευση της δημοκρατικής λειτουργίας και φιλοσοφία καθεστωτικής εξουσίας.

Καθώς η ύβρις διαγράφει τον άλλο και τα δικαιώματά του, τον σχετικοποιεί και τον υποβιβάζει, η πολιτική σύγκρουση χάνει κάθε στοιχείο και διάσταση κοινής πορείας, παίρνει χαρακτηριστικά καθολικής εξουσίας, με οδηγό το κατασταλτικό αίτημα «ή εμείς ή αυτοί».

Ως διεκδίκηση του απόλυτου, η ύβρις είναι το πρόσωπο του ανορθολογισμού. Οσο και αν ανθίζει ακόμη στον μικρό κόσμο της περίκλειστης συνείδησης η ύβρις του απόλυτου, η επόμενη φάση θα χτιστεί μέσα από τη σύγκρουση με αυτό το απόλυτο. Κάθε έκφραση και κάθε εκδοχή του.

Οι κυβερνητικοί αρνούνται να αντιληφθούν και να αποδεχθούν τη σχετικότητα των πραγμάτων, η αντιπολίτευση αδυνατεί να προσδώσει στη σύγκρουση το νόημα, το περιεχόμενο και τη στρατηγική διάσταση αυτής της επόμενης φάσης.

Το σκοτεινό και υπερφίαλο πρόσωπο της ύβρεως πρέπει να ηττηθεί.

– Είστε λίγοι, μας λέει η ύβρις.

– Είμαστε λίγοι και κρατάμε, είναι η απάντησή μας.