Οι νέες προκλήσεις Ερντογάν και η στρατηγική της Αθήνας.
Για ένα δύσκολο φθινόπωρο σε σχέση με την Τουρκία ετοιμάζεται η ελληνική διπλωματία, καθώς είναι ορατό το ενδεχόμενο οι προκλήσεις της Άγκυρας να μην παραμείνουν σε φραστικό επίπεδο έως το τέλος του χρόνου.
Οι Γενικές Συνελεύσεις του ΟΗΕ αποτελούσαν πάντα στο παρελθόν πρόσφορο έδαφος για συναντήσεις ανάμεσα στην πολιτική και στην διπλωματική ηγεσία Ελλάδας και Τουρκίας.
- Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν ξέφυγε από τον κανόνα, αφού η πρώτη του συνάντηση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έγινε στον ουρανοξύστη του ΟΗΕ, στο Ιστ Ρίβερ, στις 25 Σεπτεμβρίου του 2019.
Το ενδεχόμενο μιας νέας συνάντησης στη Νέα Υόρκη φέτος, στο περιθώριο της Γ.Σ. του ΟΗΕ ήταν ανοιχτό έως τις αρχές Σεπτεμβρίου, ωστόσο στη συνέχεια η Αθήνα άλλαξε ρότα. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, απαντώντας σε ερώτηση το έκλεισε δημόσια από το βήμα της ΔΕΘ.
Την Πέμπτη, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, δήλωσε πως δεν έχει προγραμματιστεί συνάντηση ανάμεσα στον ΝίκοΔένδια και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Σύνοδο Αρχηγών ΓΕΕΘΑ του ΝΑΤΟ, που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στην Αγκυρα, δεν είχε προγραμματιστεί συνάντηση ανάμεσα στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ, στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο, και στον Τούρκο ομόλογό του Γιασάρ Γκιουλέρ.
- Το μήνυμα προς την άλλη όχθη του Αιγαίου ήταν έμμεσο, αλλά σαφές: «Δεν θέλουμε πολλές συναναστροφές μαζί σας αυτή την περίοδο!».
Οι επιδιώξεις Ερντογάν
Ο λόγος γι’ αυτή την εξέλιξη είναι η καχυποψία της Αθήνας για τις πραγματικές επιδιώξεις της Αγκυρας, παρά την ηρεμία στο Αιγαίο που ακολούθησε τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στις 15 Ιουνίου.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις επιβαρύνθηκαν βεβαίως από τις κινήσεις και τις προκλήσεις της Αγκυρας στο Κυπριακό και στην Αμμόχωστο, ωστόσο αυτός δεν ήταν ο καθοριστικός παράγοντας.
Οι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στα διπλωματικά γραφεία βρίσκονταν σε λειτουργία και είχαν ξεκινήσει διαβουλεύσεις για την ημερομηνία του νέου γύρου των διερευνητικών επαφών, η οποία είχε αρχικά προσδιοριστεί εντός του τρέχοντος μηνός.
- Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, ωστόσο, η Αθήνα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια σειρά από μικρές προκλήσεις στα θαλάσσια σύνορά μας (και ιδιαίτερα στη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης), που, όπως λένε διπλωματικές πηγές, είχαν έναν κοινό παρονομαστή: να τεστάρουν την αποφασιστικότητα της Ελλάδας.
Οι προκλήσεις αυτές αντιμετωπίστηκαν, όμως η Αθήνα, χωρίς να κόψει τις γέφυρες, αποφάσισε να στείλει το μήνυμα για την ενόχλησή της στο ανώτατο επίπεδο. Δεν συνηθίζεται, άλλωστε, ένας πρωθυπουργός να ανακοινώνει δημόσια πως δεν πρόκειται να συναντηθεί με τον ηγέτη μιας άλλης χώρας. Η καχυποψία της Αθήνας επιβεβαιώνεται σχεδόν καθημερινά από τις τουρκικές κινήσεις.
Μόλις την Παρασκευή, ως αντίδραση στις σεισμικές έρευνες που διεξάγει για λογαριασμό της Ελλάδας το ερευνητικό «Nautical Geo», η Τουρκία εξέδωσε παράνομη NAVTEX (0821/21), με την οποία ισχυρίζεται «ότι μέρος της δεσμευμένης περιοχής βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας».
Στην πραγματικότητα, επαναφέρει και επιμένει στο παράνομο και ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η Αθήνα αντιλαμβάνεται ότι η καλοκαιρινή ανάπαυλα οδεύει προς το τέλος της και προετοιμάζεται για αναταράξεις το φθινόπωρο.
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν έχουν αλλάξει τα δεδομένα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις και ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν εμφανίζεται πλέον πολύ πιο διαλλακτική απέναντι στην Τουρκία. Το ότι την περασμένη εβδομάδα είχαμε επανεκκίνηση του αμερικανοτουρκικού διαλόγου αλλά και το ότι οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει πάλι να συζητούν με την Τουρκία για εξοπλισμούς είναι ενδεικτικά των αμερικανικών προθέσεων.
Το αποτέλεσμα είναι, πάντως, ότι ο Ερντογάν, εκμεταλλευόμενος την αλλαγή στάσης των ΗΠΑ, αποθρασύνεται. Αυτό εκτιμάται ότι μπορεί να εκδηλωθεί με τη μορφή επιθετικότητας το φθινόπωρο, με τον Νοέμβριο να θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμος.
Αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία στην Αθήνα είναι το ενδεχόμενο να προχωρήσει η Τουρκία σε κάποια κίνηση «αξιοποίησης» του τουρκολιβυκού μνημονίου, εκδίδοντας π.χ. άδειες για έρευνες στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κρήτης ή στέλνοντας κάποιο από τα ερευνητικά της σκάφη στην περιοχή.
Σε αυτό το πλαίσιο, πέρα από το τι θα κάνουν η Τουρκία και η Λιβύη, θεωρείται κρίσιμο και δεν είναι καθόλου τυχαίο πως ένα από σημαντικότερα ραντεβού του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη είναι με τον επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου της Λιβύης, Μοχάμεντ Μένφι.
Το δεύτερο «αγκάθι» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις -που, μάλιστα, έχει προαναγγελθεί από την Αγκυρα- είναι η απειλή να στείλει ξανά τα πλοία γεωτρύπανά της στην ανατολική Μεσόγειο και στην κυπριακή ΑΟΖ.
