-Aγάπη μου.. ξύπνα! Ακούω κραυγές από το διαμέρισμα στον τρίτο, χτυπάει τη γυναίκα του! Το παιδί τους κλαίει!.. κάτι πρέπει να κάνουμε..
-Πρόβλημα τους, μην ανακατεύεσαι εσύ. Θα βρούμε τον μπελά μας. Ποιος μπλέκει τώρα με αστυνομίες, καταθέσεις και τμήματα. Πέσε κοιμήσου.
-……
Ο κορονοϊός και τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας οδήγησαν σε αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, σε
διεθνές και εθνικό επίπεδο. Τα τελευταία στοιχεία από τις γραμμές ζωής σε Ελλάδα και Κύπρο μας αναφέρουν διπλασιασμό των εκκλήσεων βοήθειας. Παράλληλα, τα στοιχεία του Παγκόσμιου οργανισμού Υγείας αναφέρουν αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της καραντίνας σε ποσοστό που φτάνει το 60%, ποσοστό που δεν αντιπροσωπεύει τον πραγματικό αριθμό θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Αυτό γιατί τα στοιχεία αυτά προέρχονται μονάχα από τα θύματα που έσπασαν τη σιωπή τους και καταγράφηκαν επίσημα. Συνεπώς, μεγάλο μέρος των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας μένει στην αφάνεια, γεγονός το οποίο δε θα πρέπει να μας παρηγορεί καθόλου.
Τι εννοούμε όμως όταν με τον όρο ενδοοικογενειακή βία; Ο Ποινικός Κώδικας ορίζει την ενδοοικογενειακή βία ως εξής: «Η τέλεση αξιόποινης πράξης, σε βάρος μέλους της οικογένειας». Τα ανήλικα παιδιά θεωρούνται θύματα ενδοοικογενειακής βίας και στην περίπτωση που δεχθούν σωματική βία τα ίδια, αλλά και εάν βρίσκονται παρόντα σε περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας, λόγο της επίδρασης που έχει η εικόνα στον ψυχισμό τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρόσφατο έγκλημα στη Μάνη κατά το οποίο ο πατέρας μίας οικογένειας πυροβόλησε και σκότωσε τη σύζυγο του, έγκλημα το οποίο διαπράχθηκε μπροστά στα μάτια της 15χρονης κόρης του.
Οι ψυχοκοινωνικές επιστήμες συμπεριλαμβάνουν στις μορφές βίας τη λεκτική βία, την εξύβριση, την «ελαφρά βία» (π.χ. σφαλιάρα), την αποδιοργανωμένη σχέση του ενός γονέα με τα παιδιά του λόγο διαζυγίου. Ο Ποινικός Κώδικας δεν συμπεριλαμβάνει ως αξιέπαινες πράξεις αυτές τις μορφές βίας. Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα αξιέπαινη είναι η «ελαφρά βία» στην περίπτωση που προκαλείται με συνεχή συμπεριφορά, η βία σε εγκυμονούσα γυναίκα, η οποία θα προσπαθήσει να προστατέψει το έμβρυο και θα σταθεί ανήμπορη να προστατέψει τον εαυτό της, η βία που εκτυλίσσεται ενώπιον ανηλίκου, η σωματική βλάβη μέσω σωματικού και ψυχικού πόνου και τέλος, για πρώτη φορά ποινικοποιείται ο βιασμός μεταξύ συζύγων.
Σχετικά με τα ανήλικα τέκνα απαγορεύεται η άσκηση σωματική βίας σε βάρος τους, ακόμη κι αν ασκείται ως μέσο σωφρονισμού, στο πλαίσιο της ανατροφής τους. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να αφαιρεθεί η άσκηση γονικής μέριμνας από το γονέα που άσκησε σωματική βία εναντίον των παιδιών του.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι σημαντικός για την αντιμετώπιση φαινομένων ενδοοικογενειακής βίας. Εάν ένας δάσκαλος εντοπίσει σωματικά σημάδια βίας ή γνωρίζει από μαθητή του ότι είναι θύμα ενδοοικογενειακής ενημερώνει το διευθυντή της σχολικής μονάδας και εκείνος με τη σειρά του τον αρμόδιο Εισαγγελέα. Το κλείσιμο των σχολείων, ως μέτρο αποφυγής της διασποράς του κορονοϊού, δημιούργησε ένα νέο καθεστώς αφάνειας των ανήλικων θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Τα παιδιά δεν έρχονται σε επαφή με τους δασκάλους τους, στους οποίους ομολογούσαν συμβάντα τα οποία διαδραματίζονταν στο οικογενειακό τους περιβάλλον.
Όπως έχει γίνει ήδη σαφές τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτά που σπάνε τη σιωπή τους και σε αυτά που «παραμένουν βουβά». Οι λόγοι για τους οποίους τα θύματα δεν ομολογούν τη βιαιότητα των συζύγων τους αποτελούν: η οικονομική εξάρτηση από το/τη σύντροφο τους, ο φόβος έκθεσης της οικογένειας τους, η κοινωνική κατακραυγή, η πίστη ότι ο/η σύντροφος τους θα αλλάξει στάση, ο φόβος, η ντροπή, αλλά και η άγνοια. Τα θύματα αποφεύγουν να απομακρυνθούν από τη συζυγική στέγη, ή να πάρουν διαζύγιο «για χάρη των παιδιών τους». Συνεπώς, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, καθώς τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας για μία οικογένεια δε σταματούν σε ένα μεμονωμένο συμβάν, αλλά επαναλαμβάνονται και συνήθως γίνονται εντονότερα με την πάροδο του χρόνου. Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα τέρας που τρέφεται από την ανοχή του θύματος.
Το Χαμόγελο του Παιδιού, οι Γραμμές Ζωής 15900, 197 σε Ελλάδα και το 1440 σε Κύπρο αποτελούν 24ωρες γραμμές οι οποίες επεμβαίνουν άμεσα και προσφέρουν βοήθεια στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Επίσης, κλήση στην Άμεση Δράση στο 100 ή αποστολή μηνύματος στο 100 για τα θύματα που βρίσκονται σε απομόνωση, η δεν μπορούν να προβούν σε έκκληση βοήθειας τηλεφωνικά. Ανώνυμες ή επώνυμες εκκλήσεις σε όλες αυτές τις γραμμές μπορούν να πραγματοποιηθούν και από πολίτες που δεν αποτελούν οι ίδιοι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, αλλά γνωρίζουν ή είναι μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας συγγενικών προσώπων, φίλων, γειτόνων. Μία τέτοιου είδους παρέμβαση μπορεί να σώσει μία ζωή που βρίσκεται σε κίνδυνο.
Θύματα ενδοοικογενειακής βίας μπορούν να προβούν σε έκκληση βοήθειας μέσω του γειτονικού τους φαρμακείου με το διεθνή κώδικα (σύνθημα) «Μάσκα 19», αλλά και μέσω του διαδικτύου (αποστολή φωτογραφίας ή βιντεοκλήση) σχηματίζοντας νοηματικά σύμβολα μέσω των χεριών. Οι μέθοδοι αυτοί έχουν ως στόχο την αποφυγή του ψηφιακού ίχνους, αλλά και τον κοινωνικό στιγματισμό του θύματος.
Δεν είσαι μόνη. Δεν είσαι Η μόνη.
Δεν είσαι μόνος. Δεν είσαι Ο μόνος.
Μη φοβάσαι.
Σπάσε τη σιωπή σου και βοήθησε εσένα και την οικογένεια σου.
Πηγές:
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
Διαδικτυακή συζήτηση με θέμα «Παιδί-θύμα στην εποχή του Covid-19: Παράμετροι κινδύνου και τρόποι πρόληψης εν καιρώ πανδημίας» του Κέντρου Ερευνών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEERC).
Καμπάνια ενάντια στην ενδοοικογενειακή βία/ Canadian Women΄s Foundation.
Διαδικτυακή ομάδα Eλπ-ίζω, e.l.p.i.z.w.
