Κυβέρνηση, αξιωματική αντιπολίτευση και ΠΑΣΟΚ στοχεύουν στην αλίευσή των αναποφάσιστων. Ποιοι είναι, τι πιστεύουν και, κυρίως, πού κινούνται μερικούς μήνες πριν από τις εκλογές;
Οσο ζυγώνουν οι κάλπες, οι μετρήσεις σκανάρονται όλο και πιο διεξοδικά από τα επιτελεία των πολιτικών κομμάτων. Κάθε αδυναμία ή κενό πάνω σε ειδικά εκλογικά κοινά αναπροσαρμόζει και τις στρατηγικές τους.
Βλέπουμε για παράδειγμα ένα βίντεο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ με γλώσσα των 20άρηδων; Προφανώς εδώ μέλημα είναι η διείσδυση σε αυτό το σώμα και η στρατηγική προσέλκυσης για την επερχόμενη μάχη. Αλλο παράδειγμα: πάει ο Αλέξης Τσίπρας σε καφενείο στο Αιγάλεω και μιλάει με συνταξιούχους; Οι μετρήσεις και τα ποιοτικά στοιχεία δείχνουν σταθερά μια αδυναμία να πείσει την εν λόγω ηλικιακή και εκλογική ομάδα και άρα η εξόρμηση στο καφενείο έχει και τέτοια ερμηνευτική βάση.
Σήμερα, μιλώντας με έμπειρους εκλογολόγους, δημοσκόπους και πολιτικούς επιστήμονες, βγαίνει ένα πρώτο σταθερό συμπέρασμα. Πως η νίκη έρχεται από μεγάλες μετακινήσεις ψηφοφόρων και συχνά χρονικά πολύ πριν φτάσει η κάλπη. Αυτό είναι επίσης αποτέλεσμα ενός συγκερασμού δυσαρέσκειας αλλά και θετικής ψήφου, δηλαδή επιλογής πειστικού σχεδίου – να ένα δομικό πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για παράδειγμα. Επίσης κρίσιμο ρόλο παίζει η συσπείρωση του κάθε πολιτικού χώρου.
Στις μηχανές των επιτελείων μπαίνει σταθερά και η λεγόμενη αδιευκρίνιστη ψήφος. Και για πολλούς θεωρείται κλειδί αναγνώσεων, αν και υπάρχει η πλειοψηφούσα άποψη πως τουλάχιστον στην πρώτη κάλπη της απλής αναλογικής δεν επικαθορίζει το αποτέλεσμα.
Οπως και να έχει, με ενδιαφέρον και η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση και βέβαια το ΠΑΣΟΚ «διαβάζουν» την αδιευκρίνιστη ψήφο και στοχεύουν και στη δική της αλίευση. Πάμε να δούμε με πιο συγκεκριμένο τρόπο πού κινείται αυτή, τώρα, δηλαδή μερικούς μήνες (;) πριν από τις εκλογές. Εδώ, πριν ανατρέξουμε στις πρόσφατες μετρήσεις, απαιτείται μια αποσαφήνιση, που συχνά μπερδεύει και τα κόμματα ή τα ΜΜΕ. Υπάρχουν πολλοί δημοσκόποι που εντάσσουν ή μετρούν στην αδιευκρίνιστη ψήφο και όσους απαντούν πως ψηφίζουν λευκό ή άκυρο ή ακόμη και αποχή.
Οι πιο πρόσφατες αναλύσεις όμως τις δύο εν λόγω επιλογές τις κατατάσσουν στις σαφείς πολιτικές προτιμήσεις. «Η επιλογή «Δεν απαντώ» που καταγράφεται στις πολιτικές έρευνες σε ό,τι αφορά στην πρόθεση ψήφου οριακά, επίσης, εντάσσεται στην «αδιευκρίνιστη» ψήφο. Διότι ο ερωτώμενος ναι μεν δεν δηλώνει την τελική του κομματική επιλογή, ωστόσο βάσει του συνολικού ερωτηματολογίου της έρευνας έχει δηλώσει την άποψή του για τη συγκυρία, έχει αξιολογήσει πρόσωπα, κόμματα και ασκούμενες πολιτικές, έχει ιεραρχήσει προτεραιότητες, έχει «μιλήσει» για τις παλαιές του επιλογές, κ.ο.κ.», αναφέρει σε ανάλυσή του ο καθηγητής και βουλευτής Χριστόφορος Βερναρδάκης. Οπως λέει έτερος δημοσκόπος, ποτέ δεν ξέρουμε για όσους μετράμε στην αδιευκρίνιστη ψήφο ή στους αναποφάσιστους αν τελικά πάνε στις κάλπες.
Είναι όμως μεγάλη αυτή η δεξαμενή βάσει των μετρήσεων; Θα λέγαμε πως κινείται σχεδόν για όλες τις έρευνες από το 9 μέχρι το 11.
Για την τελευταία έρευνα της GPO για παράδειγμα είναι και κινείται στο 9,3%. Για την MRB η αδιευκρίνιστη ψήφος είναι στο 16% (7,6% λευκό/άκυρο/αποχή – 8,4% δεν ξέρω/δεν απαντώ). Για την GPO αναποφάσιστοι είναι πλειοψηφικά γυναίκες. Και επίσης μεγάλο ποσοστό αυτών – του συνόλου των αναποφάσιστων – δηλώνουν κεντρώοι και έχουν μια politically correct πολιτική συμπεριφορά. Το τελευταίο περιγράφεται ως έτσι αφού βάσει της GPO θέλουν κυβέρνηση έστω και συνεργασίας σε μεγάλο βαθμό ώστε «όπως και να έχει να κυβερνηθεί η χώρα αν δεν προκύψει αυτοδύναμος πόλος».
Μεταξύ των αναποφάσιστων, το 51,9% θέλει κυβέρνηση συνεργασίας εάν δεν προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση, ενώ το 39,8% θέλει τη διεξαγωγή νέων εκλογών, λέει και η τελευταία έρευνα της MRB. Σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές σε αυτή την συγκυρία οι περισσότεροι των αναποφάσιστων γέρνουν στη Νέα Δημοκρατία. Κι αυτό αφού για όσους είχαν επιλέξει κάποιο από τα κοινοβουλευτικά κόμματα, το 13,7% είχε ψηφίσει τη ΝΔ και το 7,4% το ΣΥΡΙΖΑ (GPO). Οχι όμως για όλους. Για παράδειγμα στο ερώτημα της MRB «ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ θα θέλατε να κερδίσει έστω και με μία ψήφο;», οι αναποφάσιστοι απαντούν «κανένα κόμμα» σε ποσοστό 51,7%, ΣΥΡΙΖΑ σε ποσοστό 14,1% και ΝΔ σε ποσοστό 9,2%.
Σύμφωνα όμως με μια άλλη άποψη – που δεν αμφισβητεί πως το κυβερνών κόμμα έχει βασικά να αλιεύσει από την εν λόγω δεξαμενή – με αναγωγή στον πληθυσμό οι αναποφάσιστοι δεν μεταβάλλουν τον συσχετισμό δύναμης με εντυπωσιακό τρόπο – τουλάχιστον στην πρώτη κάλπη. To ίδιο ισχύει όπως είπαμε για όποιον έχει το προβάδισμα στη δεξαμενή της αδιευκρίνιστης ψήφου. Σε σχέση με την MRB επίσης έχει ενδιαφέρον πως οι συμμετέχοντες που δήλωσαν αναποφάσιστοι στην τελευταία της έρευνα απάντησαν σε ποσοστό 86,2% πως θα ψηφίσουν με κριτήριο την ακρίβεια, ενώ σε ποσοστό 81,8% είπαν ότι θα συνυπολογίσουν και τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος και τη διαφθορά.
Πάμε τώρα στην πιο νωπή μέτρηση, αυτή της Marc. Εδώ οι αναποφάσιστοι φτάνουν στο 9,8%. Σύμφωνα με πληροφορίες της ίδιας έρευνας προέρχονται από όλα τα κόμματα και δεν είναι όπως παλιότερα όπου την πλειοψηφία την είχε ένας.
Εδώ όμως καταγράφεται το εξής ενδιαφέρον στοιχείο. Πως στο ερώτημα του «τι προτιμάνε» οι περισσότεροι από την εν λόγω δεξαμενή απαντούν πως ταλαντεύονται μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ή ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ και άρα το κόμμα της Χαριλάου Τρικούπη εντοπίζεται και στις δύο ομάδες των αναποφάσιστων ως επιλογή. Υπό αυτή την έννοια το ΠΑΣΟΚ έχει δυνητικά να αλιεύσει από τους αναποφάσιστους, αν και με την εν λόγω έρευνα επίσης δεν επηρεάζεται ο πρώτος.
Το ερώτημα είναι πώς προσεγγίζεται από τα κόμματα αυτή η – όπως και να το δούμε – αχαρτογράφητη ή και με αρκετές αντινομίες δεξαμενή. Μια κραταιά άποψη λέει πως επειδή η βάση της είναι αποϊδεολογικοποιημένη ή θολά δηλώνει κεντρώα, δεν την ελκύει η οξεία ρητορική, θέλει κυβερνησιμότητα, έχει μια αποστροφή στα μεγάλα λόγια, θέλει λύσεις και απαντήσεις στην καθημερινότητα (όχι τυχαία ψηφίζει βασικά με κριτήριο την οικονομία όπως δείχνει η MRB). Κριτήρια και μεροληψίες που είναι δύσκολες για να καλυφθούν από τα πολιτικά επιτελεία.
Συσπείρωση και Κέντρο
Ο σημερινός πάντως σχεδιασμός των βασικών πόλων δείχνει πως έχουν στραφεί στη συσπείρωσή τους από την μία και από την άλλη στο άνοιγμα στο Κέντρο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ανεβάζει στροφές «μπετονάροντας» το κοινό του αλλά και πιέζοντας το ΠΑΣΟΚ να λάβει θέση σε θέματα δημοκρατίας και διαφάνειας και μόλις την Τετάρτη ο Αλέξης Τσίπρας επιχείρησε να διαμορφώσει εικόνα εν αναμονή πρωθυπουργού με αναλυτικό κυβερνητικό σχέδιο στην ομιλία του στο Περιστέρι.
Η ΝΔ πάει με το θετικό της αφήγημα, το κυβερνητικό της έργο και με διακύβευμα τη σταθερότητα της χώρας (κατεξοχήν προτίμηση των κεντρώων ψηφοφόρων). Μεγάλο στοίχημα του ΠΑΣΟΚ είναι να ρευστοποιεί την αντιπαράθεση των ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ και να φτάσει πιο γρήγορα στους αναποφάσιστους.
Δημήτρης Ν. Μανιάτης
Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»
