Είναι ένα ερώτημα που φαίνεται να πρέπει να έχει μια απλή απάντηση: πόσες αισθήσεις έχει ο άνθρωπος; Μεγαλώνοντας, οι περισσότεροι από εμάς μάθαμε ότι υπάρχουν πέντε βασικές αισθήσεις – η όραση, η όσφρηση, η ακοή, η γεύση και η αφή. Ωστόσο, μπορεί να ήρθε η ώρα να ξαναγραφτούν τα σχολικά βιβλία. Επιστήμονες από το Ινστιτούτο Scripps Research υποστηρίζουν ότι το ανθρώπινο σώμα διαθέτει μια «κρυφή έκτη αίσθηση» που ονομάζεται εσωτερική αίσθηση (interoception).
Η interoception είναι μια «υπομελετημένη διαδικασία», μέσω της οποίας το νευρικό σύστημα λαμβάνει και ερμηνεύει συνεχώς φυσιολογικά σήματα του σώματος, ώστε να διατηρείται η ομαλή λειτουργία των ζωτικών οργάνων. Βοηθά τον εγκέφαλο να καταλαβαίνει πότε πρέπει να αναπνεύσει, πότε πέφτει η αρτηριακή πίεση ή πότε το σώμα πολεμά μια λοίμωξη, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Η ερευνητική ομάδα έλαβε επιχορήγηση 14,2 εκατομμυρίων δολαρίων από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (NIH), για να ερευνήσει πλήρως αυτή τη μυστηριώδη αίσθηση. «Η εσωτερική αίσθηση είναι θεμελιώδης για σχεδόν κάθε πτυχή της υγείας, αλλά παραμένει μια σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη περιοχή της νευροεπιστήμης», δήλωσε ο καθηγητής Ξιν Τζιν, ο οποίος θα ηγηθεί μέρους της μελέτης.
Τι είναι η έκτη αίσθηση
Η interoception προτάθηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 20ού αιώνα από τον Βρετανό νευροεπιστήμονα Τσαρλς Σέρινγκτον αλλά αγνοήθηκε από την επιστημονική κοινότητα μέχρι περίπου πριν από δέκα χρόνια. Οι πέντε κλασικές αισθήσεις – όραση, όσφρηση, ακοή, γεύση και αφή – είναι εξωτερικές και βασίζονται σε ειδικά αισθητήρια όργανα (π.χ. τα μάτια για την όραση, η μύτη για την όσφρηση).
Αντίθετα η interoception λειτουργεί μέσω ενός δικτύου νευρικών οδών που βρίσκονται βαθιά μέσα στο σώμα. Για αυτό οι ερευνητές την αποκαλούν «την κρυφή έκτη αίσθηση». Ενώ είναι ζωτικής σημασίας για την αντίληψη του πώς νιώθουμε κάθε στιγμή, παραμένει σχετικά ανεξερεύνητη. «Τα σήματα από τα εσωτερικά όργανα εξαπλώνονται ευρέως, συχνά αλληλεπικαλύπτονται και είναι δύσκολο να απομονωθούν και να μετρηθούν» εξηγούν οι ερευνητές.
Πώς λειτουργεί
Η interoception μας βοηθά να αισθανόμαστε και να ερμηνεύουμε τα εσωτερικά σήματα που ρυθμίζουν τις ζωτικές λειτουργίες του σώματος, όπως:
* η πείνα και η δίψα
* η θερμοκρασία του σώματος,
* ο καρδιακός ρυθμός.
Προβλήματα σε αυτήν τη λειτουργία έχουν συνδεθεί με πλήθος παθήσεων:
- αυτοάνοσα νοσήματα
- χρόνιο πόνο
- υπέρταση
- καθώς και ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος και διατροφικές διαταραχές
- οι νευρώνες που μεταφέρουν αυτά τα μηνύματα διαπερνούν ιστούς από την καρδιά και τους πνεύμονες μέχρι το στομάχι και τα νεφρά, χωρίς σαφή ανατομικά όρια
Ο στόχος των ερευνητών
Με τη νέα χρηματοδότηση, η ομάδα του Scripps Research σκοπεύει να χαρτογραφήσει το πώς συνδέονται οι αισθητικοί νευρώνες με τα εσωτερικά όργανα (όπως η καρδιά και το γαστρεντερικό σύστημα), δημιουργώντας τον πρώτο “Άτλαντα” του εσωτερικού αισθητικού συστήματος. Πέρα από τη βιολογική γνώση, η αποκωδικοποίηση της interoception θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπείες για πλήθος ασθενειών και ψυχικών διαταραχών.
«Με τη δημιουργία του πρώτου άτλαντα αυτού του συστήματος, στοχεύουμε να θέσουμε τα θεμέλια για να κατανοήσουμε καλύτερα πώς ο εγκέφαλος κρατά το σώμα σε ισορροπία, πώς αυτή η ισορροπία μπορεί να διαταραχθεί στην ασθένεια και πώς θα μπορούσαμε να την αποκαταστήσουμε», δήλωσε ο καθηγητής Τζιν.
