Το κάπνισμα παραμένει μία από τις κυριότερες αιτίες πρόωρης θνησιμότητας και νοσηρότητας παγκοσμίως.
Αν και τα ποσοστά καπνίσματος παραδοσιακού τσιγάρου έχουν μειωθεί σε αρκετές χώρες, όπως και στη δική μας, η εισαγωγή νέων καπνικών και νικοτινούχων προϊόντων όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα προϊόντα θέρμανσης καπνού και οι συσκευές ατμίσματος φαίνεται πως έχουν μεγάλη διείσδυση στους νέους με τα ποσοστά ειδικά στους εφήβους να είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά. Όπως δηλώνει στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ», η πρόεδρος της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας Δρ Σταματούλα Τσικρικά, περισσότερο από 1,1 δισεκατομμύρια άτομα εξακολουθούν να καπνίζουν σήμερα στον κόσμο και βάσει στατιστικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περίπου 8 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο. «Το πρόβλημα εξακολουθεί να είναι περισσότερο αισθητό στους άντρες, αλλά κάτι το οποίο μας προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία είναι η αλλαγή της ηλικίας έναρξης του καπνίσματος, καθώς παγκόσμια υπάρχει μία τάση και μία στροφή στα νέα καπνικά προϊόντα, η οποία αγγίζει την ηλικία 10 και 11 ετών».
Η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στους νέους και εφήβους υπερβαίνει κατά 20% το ποσοστό των ενηλίκων
Φαίνεται ότι επειδή τα νέα ηλεκτρονικά προϊόντα είναι πολύ διαδεδομένα σε ηλικίες 13-15 ετών, ο ΠΟΥ θεωρεί ότι 37 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο κάνουν καθημερινή χρήση καπνού, ενώ η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στους νέους και εφήβους υπερβαίνει κατά 20% το ποσοστό των ενηλίκων, επισημαίνει η πρόεδρος της ΕΝΠΕΛ.
«Στο πλαίσιο αυτό, η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) έρχεται να προσφέρει καινοτόμες λύσεις που ενισχύουν τις προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος και της απεξάρτησης από τη νικοτίνη. Στην υγειονομική περίθαλψη, τα AI εργαλεία έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για τη διάγνωση νοσημάτων, την εξατομικευμένη θεραπεία και την πρόβλεψη επιδημιών. Όσον αφορά την καπνιστική έξη, πλατφόρμες όπως το TikTok, το Instagram και το YouTube είναι γεμάτες με έμμεση ή άμεση προώθηση νικοτινούχων προϊόντων. Η AI μπορεί να εντοπίζει τέτοιο περιεχόμενο και να απαντά με ενημερωτικά βίντεο, ή να ειδοποιεί τις αρχές για παραβάσεις».
AI-driven ψηφιακοί βοηθοί, σε αντικαπνιστική υπηρεσία
Όπως αναφέρει η Δρ Τσικρικά τα νέα καπνικά προϊόντα αν και συχνά προβάλλονται ως «λιγότερο επιβλαβή» ή ως υποκατάστατα του παραδοσιακού καπνίσματος, δεν είναι ακίνδυνα, αφού δεν υπάρχουν τα επαρκή επιστημονικά δεδομένα για την απόδειξη αυτού του ισχυρισμού. «Πολλά από αυτά και σε διάφορες μορφές και συγκεντρώσεις καπνού, περιέχουν υψηλά επίπεδα νικοτίνης, ενώ η ελκυστική τους σχεδίαση, το επιθετικό μάρκετινγκ και οι αρωματικές γεύσεις καθιστούν τη χρήση τους ιδιαίτερα δημοφιλή στους εφήβους και τους νέους ενήλικες. Οι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση τους μπορεί να αποτελέσει πύλη εισόδου στο παραδοσιακό κάπνισμα ακόμα και από άτομα που δεν κάπνιζαν ποτέ, ή να οδηγήσει τους χρήστες σε χρόνια εξάρτηση από τη νικοτίνη».
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδος, η αντιμετώπιση αυτής της νέας πρόκλησης απαιτεί σύγχρονες μεθόδους παρέμβασης, προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τις συμπεριφορές της νεότερης γενιάς. «Η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί έναν ισχυρό σύμμαχο προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα από τα πιο προσβάσιμα και πρακτικά μέσα υποστήριξης για τη διακοπή του καπνίσματος είναι οι AI-driven ψηφιακοί βοηθοί. Μια από αυτές τις βοηθούς είναι η Florence από τον WHO και με την υποστήριξη της Amazon και το Google Cloud. Οι χρήστες μπορούν να αλληλοεπιδρούν μαζί της με βίντεο ή κείμενο. Εικονικοί βοηθοί όπως η Florence, αλλά και πλατφόρμες, οι οποίες χρησιμοποιούν αλγόριθμους φυσικής γλώσσας για να συνομιλούν με τον χρήστη, έχουν τη δυνατότητα να του παρέχουν κίνητρα, συμβουλές, στρατηγικές αντιμετώπισης της επιθυμίας για νικοτίνη, καθώς και να παρακολουθούν την πρόοδό του. Οι βοηθοί αυτοί είναι διαθέσιμοι 24/7, δεν ασκούν κριτική, και μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη σε πραγματικό χρόνο, κάτι που είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τους νέους που έχουν εξοικείωση με τα ψηφιακά μέσα αλλά ενδεχομένως διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια από ειδικούς πρόσωπο με πρόσωπο».
Η υπερβολική εξάρτηση από τεχνολογικές λύσεις δεν πρέπει να αντικαταστήσει την ανθρώπινη υποστήριξη
Όμως, θα πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό, τονίζει η Δρ Τσικρικά, ότι παρότι τα AI εργαλεία προσφέρουν σημαντικά οφέλη, ταυτόχρονα υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις. «Η διαχείριση των προσωπικών δεδομένων απαιτεί αυστηρές ρυθμίσεις για την προστασία της ιδιωτικότητας. Επίσης, η υπερβολική εξάρτηση από τεχνολογικές λύσεις δεν θα πρέπει να αντικαταστήσει την ανθρώπινη υποστήριξη, αλλά να τη συμπληρώνει. Ιδιαίτερα όταν απευθυνόμαστε σε εφήβους, είναι κρίσιμο η παρέμβαση να σχεδιάζεται από ειδικούς με σεβασμό στην ηλικία και το αναπτυξιακό τους στάδιο.
Η μάχη κατά της νικοτίνης έχει αλλάξει μορφή. Στον αγώνα αυτό, η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί ένα νέο, ισχυρό εργαλείο. Μέσα από ψηφιακές παρεμβάσεις, εξατομικευμένες εφαρμογές, έξυπνες καμπάνιες πρόληψης και ανάλυση δεδομένων, η AI μπορεί να υποστηρίξει ουσιαστικά τους νέους στον δρόμο προς την απεξάρτηση. Δεν αποτελεί πανάκεια, αλλά σε συνδυασμό με τις επιστημονικές γνώσεις την εξατομικευμένη θεραπεία, τις παραδοσιακές μεθόδους και την ιατρική φροντίδα, μπορεί να μεταμορφώσει τον τρόπο που προσεγγίζουμε τη διακοπή καπνίσματος στον 21ο αιώνα.
* Η Δρ Τσικρικά είναι επίσης Πρόεδρος της Ομάδας Προαγωγής Υγείας, Ιατρικής Εκπαίδευσης και Διακοπής Καπνίσματος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας, και Γραμματέας Πνευμονολογικού Τμήματος UEMS (Ευρωπαικής Ένωσης Ειδικευμένων Ιατρών)
