Θα είναι το τελευταίο βήμα προς μια πλήρη ένωση, σύμφωνα με τη Γερμανία
Μπορεί στο Eurogroup της 3ης Δεκεμβρίου το ενδιαφέρον να ήταν επικεντρωμένο στο ιταλικό ζήτημα, αλλά επρόκειτο για τη συνεδρίαση που προετοίμασε το έδαφος για την επικείμενη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. στις 13-14 Δεκεμβρίου με βασικό ζητούμενο την εμβάθυνση της Ευρωζώνης και την πλήρη οικονομική ένωση.
Οι δύο άξονες που πολλοί ελπίζουν ότι θα φέρουν την πλήρη οικονομική ένωση είναι η ολοκλήρωση της τραπεζικής ενοποίησης και η επέκταση των αρμοδιοτήτων του ESM. Η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης απαιτεί δύο καίρια βήματα:
● Το πώς θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Εξυγίανσης Τραπεζών (SRF).
● Το αν θα προχωρήσει η συγκρότηση του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων.
Για το πρώτο βήμα φαίνεται να υπάρχει σύγκλιση θέσεων ώστε να καταλήξει σε συμφωνία με βάση την οποία ο ESM θα αναλάβει τη χρηματοδότηση του SRF ως τελευταίου «καταφυγίου» (last resort), εάν και εφόσον το ταμείο αυτό χρειασθεί νέα κεφάλαια σε περίπτωση εκτεταμένης τραπεζικής κρίσης, όπως αυτή του 2008.
Για το δεύτερο βήμα τα πράγματα δυσκολεύουν, καθώς το ύψος των «κόκκινων» δανείων βρίσκεται σε απαγορευτικό επίπεδο.
Είναι γνωστή η θέση της γαλλικής Προεδρίας για μια πλήρη νομισματική ένωση, ωστόσο η Γερμανία εξακολουθεί να αντιτίθεται στο ζήτημα της πανευρωπαϊκής εγγύησης καταθέσεων (EDIS). Τη θέση αυτή επανέλαβε ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ Όλαφ Σολτς αναφέροντας πως θα ήθελε να προωθήσει την ιδέα ενός προϋπολογισμού της Ευρωζώνης ως μέρους του προϋπολογισμού της Ε.Ε.
Με αυτόν τον τρόπο η Ε.Ε. θα μπορούσε να προωθήσει τις επενδύσεις, την οικονομική σύγκλιση, την ανταγωνιστικότητα και τη σταθερότητα στην Ευρωζώνη. «Ένα κοινό σχέδιο εγγύησης καταθέσεων αποτελεί το τελευταίο βήμα προς την οικονομική και νομισματική ένωση και ο δρόμος προς αυτόν τον σκοπό είναι μακρύς και γεμάτος προϋποθέσεις» τόνισε ο Σολτς παραδεχόμενος ότι η δημιουργία τραπεζικής ένωσης βρίσκεται πολύ μακριά στο μέλλον.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν πως η σύνοδος το διήμερο 13-14 Δεκεμβρίου μόνο εύκολη δεν θα είναι, στοιχείο το οποίο επιβεβαιώνει ακόμη μια φορά τον ηγεμονικό γερμανικό χαρακτήρα στην καρδιά της Ένωσης.
Το γερμανικό έγγραφο
Βερολίνο, Παρίσι και η πλειονότητα των 19 μελών της νομισματικής ένωσης συμφωνούν ότι είναι απολύτως αναγκαία η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει επαρκώς μελλοντικές κρίσεις. Ένα εσωτερικό έγγραφο εργασίας του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, το οποίο πρώτη έφερε στη δημοσιότητα η εφημερίδα «Die Zeit», αποκαλύπτει τη μετεξέλιξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας σε ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο (προκαλώντας φυσικά συνειρμούς με το ΔΝΤ), το οποίο θα μπορεί να δανείζει όχι μόνο χώρες σε σοβαρή κρίση και υπό αυστηρή εποπτεία, αλλά – υπό προϋποθέσεις – και χώρες με περιστασιακή αδυναμία χρηματοδότησης.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με ένα προσχέδιο που διέρρευσε από το γερμανικό ΥΠΟΙΚ, το λεγόμενο ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο θα μπορεί να δανείζει οικονομικά υγιείς χώρες χωρίς την απαίτηση εφαρμογής μεταρρυθμίσεων. Το σκεπτικό πίσω απ’ αυτή την πρόβλεψη είναι ότι σε άλλες περιοχές του πλανήτη μια τέτοια χώρα θα στηριζόταν από τη δική της κεντρική τράπεζα, δυνατότητα η οποία δεν υπάρχει στην Ευρωζώνη και θα την αναλάβει, σύμφωνα με το έγγραφο, το νέο ταμείο, με στόχο την αποφυγή μετάδοσης της κρίσης ως φαινομένου «ντόμινο».
Σκληρές προϋποθέσεις
Οι προϋποθέσεις ωστόσο θα είναι σε κάθε περίπτωση αυστηρές: οι ενδιαφερόμενες χώρες θα πρέπει να βρίσκονται αντιμέτωπες με «ασύμμετρο οικονομικό σοκ, πέρα από τον πολιτικό τους έλεγχο», ενώ θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες για έλλειμμα μικρότερο από το 3% του ΑΕΠ και δημόσιου χρέους 60%.
Σε περίπτωση υπέρβασης η χώρα θα πρέπει να αποδείξει μείωση τουλάχιστον κατά μισή μονάδα κάθε χρόνο τα τελευταία τρία χρόνια πριν από την αίτηση για δανεισμό. Για παράδειγμα, υπ’ αυτούς τους όρους, η Ιταλία δεν θα μπορούσε αυτή τη στιγμή να δανειστεί από το εν λόγω ταμείο.
Αντίστοιχα, για υπερχρεωμένα κράτη, προβλέπει ένα είδος διαδικασίας εκκαθάρισης, αλλά δεν προβλέπεται αυτές οι χώρες να μπαίνουν «αυτόματα» σε εκκαθάριση όταν ζητούν δάνειο, διότι με αυτόν τον τρόπο επιδεινώνεται η κρίση. Επιπλέον η γερμανική πλευρά εμφανίζεται διατεθειμένη να δεχτεί τη δημιουργία ενός ταμείου για τη χρηματοδότηση εκκαθάρισης τραπεζών υπό κατάρρευση.
Ειδικά για την παρέμβαση του ESM στην αντιμετώπιση μιας κρίσης χρέους σε μία χώρα – με πρότυπο την κατάσταση της Ιταλίας, και όχι μόνο – εξετάζεται το πλαίσιο των προϋποθέσεων υπό τις οποίες αυτή θα γίνεται. Όπως έχει δηλώσει ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, «όταν μια χώρα υποβάλλει αίτηση για δάνειο, ο ESM θα παρουσιάσει μια ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους και θα διευκολύνει τις συνομιλίες μεταξύ της χώρας και των πιστωτών της πριν προχωρήσει σε δική του χρηματοδότηση στη χώρα αυτή». Ως επί το πλείστον δηλαδή στην αντιμετώπιση μιας τέτοιας κρίσης, δεν αλλάζει κάτι ριζικά.
Ο «γρίφος» της συνόδου κορυφής παραμένει το Ενιαίο Ευρωπαϊκο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων, το οποίο προσκρούει στη γερμανική άρνηση. Με τον Μακρόν σε κάθετη απαξίωση λόγω της εσωτερικής κατάστασης στη Γαλλία, η σύνοδος φαίνεται να μετατρέπεται σε γερμανικό μονόλογο. Μπορεί η δημοτικότητα της Μέρκελ να βρίσκεται σε συνεχή πτώση και στο ραντεβού της 13ης Δεκεμβρίου να δώσει το «παρών» μόνο ως καγκελάριος και όχι πλέον ως ηγέτιδα του CDU, αλλά μια σύνοδο κορυφής ξέρει ακόμη να τη χειρίζεται με άνεση…
