Οι πρόσφατες αμερικανικές αεροπορικές επιθέσεις στις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν έχουν κλιμακώσει δραματικά την ένταση στη Μέση Ανατολή, βάζοντας τη χώρα και τον ανώτατο ηγέτη της, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, αντιμέτωπους με την πιο σοβαρή πρόκληση στην ιστορία της ηγεσίας του.
Παρόλο που ακόμη δεν είναι σαφές το μέγεθος της καταστροφής στις εγκαταστάσεις της Fordow, Isfahan και Natanz, αναλυτές προειδοποιούν ότι η επίθεση δεν σηματοδοτεί το τέλος της πυρηνικής απειλής από το Ιράν. Αντίθετα, οι σκληροπυρηνικές φωνές στο Ιράν, που εδώ και χρόνια ζητούν την ανάπτυξη πυρηνικού οπλοστασίου ως μέσο αποτροπής, ενισχύονται δραματικά.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Ιράν αφήνει να εννοηθεί ότι εξετάζει την αποχώρησή του από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT), υπονοώντας ότι δεν θεωρεί πλέον τη συνθήκη ως αξιόπιστη προστασία, κάτι που αν συμβεί, θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας νέας, πιο επικίνδυνης φάσης στην πυρηνική του πολιτική.
Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ στην πιο δύσκολη στιγμή του
Ο 86χρονος ανώτατος ηγέτης βρίσκεται σε καταφύγιο, περιορισμένος φυσικά και νοητικά, έχοντας χάσει πολλούς από τους κορυφαίους στρατιωτικούς του διοικητές. Δεν ελέγχει πλέον τον εναέριο χώρο της χώρας, που έχει περάσει στα χέρια του Ισραήλ. Όπως αναφέρει ο αναλυτής Karim Sadjadpour, ο Χαμενεΐ παλεύει μεταξύ της έντονης επιθυμίας να επιβιώσει και της σκληρής αντίστασής του, σε μια κατάσταση όπου δεν έχει πραγματική δυνατότητα νίκης.
Η παρατεταμένη ηγεσία του – άνω των 35 ετών – και η θέση του ως η υψηλότερη εξουσία μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, τον καθιστούν ένα κεντρικό πρόσωπο που κάθε πιθανή ανατροπή του θα μπορούσε να οδηγήσει σε βαθιές αναταραχές στην περιοχή.
Στενά του Ορμούζ: Το Κρίσιμο Σημείο για την Παγκόσμια Οικονομία
Η γεωγραφική θέση τους καθιστά τη διαδρομή αυτή στρατηγικής σημασίας, καθώς περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου περνούν καθημερινά από εκεί – το 20% της παγκόσμιας παραγωγής. Το Ιράν ελέγχει το βόρειο άκρο της στενής, γεγονός που το καθιστά ικανό να παρεμποδίσει την παγκόσμια ενεργειακή ροή, σε περίπτωση που θελήσει να αντιδράσει σε διεθνείς πιέσεις ή επιθέσεις.
Υπερδεξαμενόπλοια κάνουν αναστροφή στα Στενά του Ορμούζ μετά τις αμερικανικές επιθέσεις στο Ιράν
Δύο υπερδεξαμενόπλοια, το Coswisdom Lake και το South Loyalty, που έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν περίπου 2 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου το καθένα, έκαναν αιφνιδιαστική αναστροφή στα Στενά του Ορμούζ, σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης που επικαλείται το Bloomberg. Η κίνηση αυτή έρχεται μετά τις πρόσφατες αμερικανικές αεροπορικές επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, που αυξάνουν τον κίνδυνο ευρύτερης στρατιωτικής σύγκρουσης στην περιοχή.
Τα δύο πλοία, τα οποία ήταν άδεια και είχαν εισέλθει στο νευραλγικό υδάτινο πέρασμα την Κυριακή, άλλαξαν απρόσμενα πορεία, γεγονός που θεωρείται το πρώτο σημαντικό σημάδι πιθανής αλλαγής στις διαδρομές των πετρελαιοφόρων.
Οι πρόσφατες στρατιωτικές εντάσεις έχουν ήδη προκαλέσει αύξηση των τιμών του πετρελαίου κατά περίπου 10%, αναστατώνοντας τις παγκόσμιες αγορές και δημιουργώντας φόβους για μελλοντικές διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Η κατάσταση στο Ιράν παραμένει εξαιρετικά ρευστή και επικίνδυνη. Η καταστροφή των πυρηνικών εγκαταστάσεων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η απειλή έχει εκλείψει. Αντίθετα, μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την περαιτέρω όξυνση της κρίσης, με πιθανές επιπτώσεις τόσο για την εσωτερική σταθερότητα του Ιράν όσο και για τη γεωπολιτική ισορροπία στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και του κόσμου.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία, καθώς το μέλλον του Αγιατολάχ Χαμενεΐ και η διαχείριση της κρίσης στο στενό του Χορμούζ αποτελούν κρίσιμους παράγοντες που θα καθορίσουν το επόμενο κεφάλαιο στην παγκόσμια ασφάλεια και οικονομία.
