Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ έχει δημιουργήσει ένα κλίμα ευφορία εντός της Συρίας, αλλά και μία πλήρη αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα στη Δύση – Μεγάλοι χαμένοι της «παρτίδας» οι Ρώσοι και οι Ιρανοί, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση ακόμα προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ, έπειτα από την ταχεία επέλαση των ανταρτών στο εσωτερικό της Συρίας, έρχεται να ανακατέψει έτι περαιτέρω την τράπουλα στη Μέση Ανατολή, η οποία βιώνει στιγμές πολιτικής και κοινωνικής ρευστότητας, κάτι που επισήμανε και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το κλίμα ευφορίας που επικρατεί στις τάξεις του συριακού λαού δεν αποκλείεται να αντικατασταθεί από πιέσεις και νέες αναταραχές, με αναλυτές να κάνουν λόγο για μία «νέα Λιβυή».
Η επόμενη μέρα στη Συρία είναι πλήρως αβέβαιη και, προς το παρόν, οποιαδήποτε εκτίμηση δεν μπορεί να γίνει με ασφάλεια. Το μόνο που μπορεί να ειπωθεί, με σχετική βεβαιότητα, είναι ότι η χώρα διαθέτει μηχανισμούς αντίστασης μέσω των πέντε ισχυρών πολιτικών και στρατιωτικών παρατάξεων, χωρίς, ωστόσο, να είναι δεδομένο ότι εκείνοι θα κατορθώσουν να αποτρέψουν τη δημιουργία ενός πολιτικού – θεοκρατικού κράτους (χαλιφάτο). Μάλιστα, ούτε η ενότητα της χώρας μπορεί να θεωρηθεί εγγυημένη, με τη διχοτόμηση να είναι ανάμεσα στα ενδεχόμενα σενάρια.
Ωστόσο, η Συρία δεν «παίζει» αυτή την παρτίδα μονάχη της. Οι χαμένοι και οι κερδισμένοι των γεγονότων στο εσωτερικό της πολύπαθης χώρας αναμένεται να καλλιεργήσουν συνθήκες μίας νέας γεωπολιτικής και διπλωματικής πραγματικότητας που εμπεριέχει νέους κινδύνους.
Οι χαμένοι της «παρτίδας»
Εκείνη που φαίνεται να είναι η πραγματικά χαμένη της υπόθεσης είναι η Ρωσία. Όπως επισημαίνεται και σε ανάλυση του BBC, Ο Βλάντιμιρ Πούτιν δείχνει να χάνει, προς ώρας τουλάχιστον, τον ρόλο του βασικού μεσάζοντα στη Μέση Ανατολή. Η αποτυχία του, μάλιστα, να προστατεύσει το καθεστώς του Άσαντ, πιθανώς να δυσχεράνει και τη θέση του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι για την επίλυση του Ουκρανικού.
«Οι πόροι του είναι λιγοστοί και δεν είναι τόσο ισχυρός όσο προσποιείται», δήλωσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλέμπα, επιβεβαιώνοντας ότι το πλήγμα κατά των Ρώσων, που υπέστη στη Συρία, αποδυνάμωσε τον μύθο της υπερδύναμης. Σαν «κερασάκι στην τούρτα», ήρθε και η ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος αναφέρθηκε σε «αδυναμία της Ρωσίας να προστατεύσει το καθεστώς που προστατεύει επί χρόνια». Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ αποτελεί μια ουσιαστική στρατιωτική απώλεια για τον Πούτιν.
Την ίδια ώρα, το Ιράν οφείλει να εισέλθει, επίσης, στη λίστα των πραγματικά χαμένων της κατάρρευσης του Άσαντ. Χωρίς να χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης η εν λόγω τοποθέτηση, αξίζει να σημειώσουμε μόνο ότι η Τεχεράνη είχε δαπανήσει ένα ποσό που ξεπερνά τα 5ο δισ. δολάρια, προκειμένου να υποστηρίξει το καθεστώς Άσαντ στη διάρκεια του εμφυλίου, ενώ είχαν χάσει και τη ζωή τους περισσότεροι από 10.000 Ιρανοί μαχητές.
Το Ιράν, πλέον, έχει απωλέσει τη δυνατότητά του να ασκεί επιρροή στον αραβικό κόσμο, με τον Δρ. Σπύρο Πλακούδα (εξειδικευμένο αναλυτή σε ζητήματα Μέσης Ανατολής), να αντιλαμβάνεται ότι η χώρα αντιμετωπίζει, επί της ουσίας, υπαρξιακή απειλή.
Οι… «αιφνιαδιασμένες» Ηνωμένες Πολιτείες και η ανυπαρξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Στον αντίποδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ξεκάθαρο ότι «βλέπουν» πολλαπλά κέρδη από την αποδυνάμωση της επιρροής της Ρωσίας και του Ιράν στην περιοχή. Ο Τζο Μπάιντεν χαιρέτισε τη νίκη των ανταρτών, αντιλαμβανόμενος, όμως, ότι οι πιθανοί κίνδυνοι είναι πολλαπλοί. Οι Η.Π.Α. δήλωσαν «αιφνιδιασμένες» από την ταχύτητα επέλασης των ανταρτών και είναι φανερό ότι δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένες για ένα τέτοιο σενάριο.
Προκειμένου να αντιληφθούμε την «αμερικανική τρικυμία», αρκεί μόνο να σημειωθεί ότι κατά την προηγούμενη δεκαετία, οι Η.Π.Α. έκαναν λόγο για «τρομοκρατικές οργανώσεις» και για «ισλαμικό εξτρεμισμό», αναφερόμενες στην Αλ Κάιντα. Σήμερα, όμως, αντιλαμβάνονται την HTS, παρ’ ότι προερχόμενη από τα «σπλάχνα» της Αλ Κάιντα, ως δύναμη «ειρήνης» και «φιλελευθεροποίησης». Πιθανώς για να αφήσουν ένα δίαυλο επικοινωνίας ανοιχτό προς υπεράσπιση των συμφερόντων τους.
Το χειρότερο, ωστόσο, της εν λόγω υπόθεσης είναι η τρομακτική ανεπάρκεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορεί οι Η.Π.Α. να αιφνιδιάστηκαν από τα γεγονότα, όμως από την πρώτη κιόλας στιγμή ψάχνουν τρόπους να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει να μην έχει αντιληφθεί καν τι έχει συμβεί και για ποιούς λόγους.
Για την ακρίβεια, δεν μπορεί ούτε να αποφασίσει πώς ακριβώς θα κινηθεί αναφορικά με τα αιτήματα ασύλου των Σύρων.
Η παντελής, αυτή, αδυναμία και ολιγωρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιληφθεί το μέγεθος και την κατεύθυνση των γεωπολιτικών εξελίξεων και, ως εκ τούτου, να ελιχθεί εντός του νέου περιβάλλοντος, είναι απότοκο της συνολικής της αδυναμίας να παράξει το οποιοδήποτε αποτέλεσμα, σε μία περίοδο βαθιάς παρακμής του οικοδομήματος.
Το πράγμα γίνεται ακόμα χειρότερο, μάλιστα, εάν μπουν στην συζήτηση και τα οφέλη της τουρκικής πλευράς από την πτώση του Άσαντ, η οποία, πλέον, βελτιώνει θεαματικά τη θέση της στη Μέση Ανατολή, σε πείσμα των συμφερόντων των Κούρδων της Τουρκίας. Η αντίφαση αυτή μεταξύ των συμφερόντων της Άγκυρας και των Κούρδων για των τεκταινομένων στη Συρία δεν αποκλείεται να είναι η αφορμή της επόμενης μεγάλης κρίσης στη Μέση Ανατολή.
Η αβεβαιότητα για το «αύριο»
Η γεωπολιτική σκακιέρα, που εκτείνεται από τις Η.Π.Α. μέχρι τη Μέση Ανατολή, άλλες φορές βγάζει νικητές τους μεν και χαμένους του δε και άλλες το αντίθετο. Αυτό είναι το μόνο βέβαιο. Όπως βέβαιο είναι και το γεγονός ότι στην προκειμένη μιλάμε για μία κρίση, που είναι αδύνατον να προβλεφτεί πώς θα εξελιχτεί.
Όσο αβέβαιο είναι το μέλλον για τον λαό της Συρίας, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τι συνέβη σε όσες περιπτώσεις είχαμε την πτώση ενός δικτάτορα (από τον Χουσεϊν μέχρι τον Καντάφι), άλλο τόσο είναι και για τη Δύση. Οι Η.Π.Α. είναι σε διαδικασία θέσπισης σχεδίου για την προσαρμογή στην επόμενη ημέρα, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει εγκλωβισμένη στον βαθύ της «ύπνο».
Η νέα προσφυγική κρίση, όμως, που είναι προ των πυλών, σε συνδυασμό με την πιθανότητα κλιμάκωσης του κουρδικού ζητήματος, είναι πιθανό να αφυπνίσουν την Ένωση.
Κάλλιο αργά, παρά ποτέ θα μπορούσαμε να πούμε, ελπίζοντας, όμως, να μην χρειαστεί να επικαλεστούμε το «βρετανικό ρητό», “too little too late”.
