Ακόμα και αν έχεις δει άπειρες φωτογραφίες τους, ακόμα και αν έχεις ακούσει ένα σωρό διηγήσεις, τίποτα δεν μπορεί να σε προετοιμάσει για το δέος της πρώτης επαφής μαζί τους.
Τα τερτίπια της φύσης στην πιο μεγαλοπρεπή έκφανσή τους. Οι τεράστιοι σκοτεινόχρωμοι βράχοι, που στέκουν επιβλητικά πάνω απ’ την Καλαμπάκα, μοιάζουν να έχουν δημιουργηθεί εκεί από το πουθενά, χωρίς λόγο και αιτία. Μια «παραφωνία» στο τοπίο της θεσσαλικής πεδιάδας. Μια παραφωνία που ωστόσο καταλήγει, ως θέαμα, να μην έχει ταίρι σε αρμονία.
Αν αυτή η πρώτη εικόνα από μακριά είναι εντυπωσιακή, η εμπειρία της αναρρίχησης σε έναν από τους βράχους είναι συγκλονιστική. Το γεωλογικό φαινόμενο των Μετεώρων είναι μοναδικό στον κόσμο. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς δημιουργήθηκαν – η Επιστήμη δεν έχει δώσει ακόμα σαφείς απαντήσεις.
Η επικρατέστερη θεωρία αναφέρει ότι κάποτε ο κάμπος ήταν θάλασσα και ότι εδώ υπήρξε ένα τεράστιο δέλτα κάποιου ποταμού που χυνόταν ορμητικά στα νερά της, μεταφέροντας ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα.
Η δημιουργία του γεωλογικού τοπίου έχει κατά καιρούς απασχολήσει πολλούς Έλληνες και ξένους γεωλόγους, αλλά δεν έχει ακόμη ερμηνευθεί ξεκάθαρα. Το φαινόμενο των βράχων δεν αναφέρεται ούτε στη μυθολογία ούτε από κάποιον Έλληνα ή ξένο ιστορικό.
Η πιο εμπεριστατωμένη άποψη θεωρητικά είναι αυτή που έχει διατυπώσει ο σπουδαίος Γερμανός γεωλόγος, Άλφρεντ Φίλιπσον, ο οποίος στα 1887 ξεκίνησε τα επιστημονικά ταξίδια του στην Ελλάδα. Δέκα χρόνια αργότερα δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνας του σε ένα μεγάλο έργο, αφιερωμένο αποκλειστικά στη γεωμορφία της ελληνικής επικράτειας.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Φίλιπσον, η δημιουργία αυτών των τεράστιων ογκολίθων οφείλεται σε ένα δελτοειδή κώνο από ποταμίσιους ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα, που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν σε θαλάσσια έκταση που κάλυπτε τότε τη Θεσσαλία.
Πριν από 25-30 εκατομμύρια χρόνια μετά από γεωλογικές μεταβολές που συνέβησαν κατά τη διάρκεια των αιώνων, ανυψώθηκε το κεντρικό τμήμα της σημερινής Ελλάδος και βυθίστηκε η περιοχή της Θεσσαλίας, η οποία αποτέλεσε μία λίμνη. Αργότερα δημιουργήθηκε το άνοιγμα των Τεμπών, με αποτέλεσμα τα νερά να χυθούν στο σημερινό Αιγαίο και να αποκαλυφθεί η θεσσαλική πεδιάδα.
Είναι εντυπωσιακή η επιλογή φράσεων του Φίλιπσον για τη μορφολογική – γεωγραφική περιγραφή των βράχων των Μετεώρων, στη μελέτη που δημοσίευσε στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Γερμανός γεωλόγος ανέφερε επανειλημμένα ότι στην παγκόσμια βιβλιογραφία δεν απαντάται φυσικό τοπίο ανάλογο με αυτό των Μετεώρων, τόσο σε έκταση όσο και μέγεθος.
«Το βραχώδες τοπίο των Μετεώρων αδιαμφισβήτητα ανήκει στα πλέον πρωτόγνωρα και μοναδικά, τα οποία μπορεί να δει κανείς στον κόσμο. Αυτός ο λαβύρινθος από κατακόρυφα φαράγγια ανάμεσα στα λιτά, αναρριχώμενα στον ουρανό, συμπλέγματα βράχων, οι οποίοι σε κάθε βήμα του περιηγητή προσφέρουν ατελείωτη πολυπλοκότητα και ποικιλία, με πάντα νέες μορφές που φαίνεται να ξεπροβάλλουν μέσα από τις τολμηρές φαντασιώσεις ενός Ντορέ, και μαζί με αυτή η άφθονη θαμνώδης βλάστηση, η οποία περιβάλλει τους πόδες των βράχων με ζωντανό πράσινο.
Η θέα προς την πεδιάδα με τα χωράφια και τις συστοιχίες από μουριές, με την πλατιά κοίτη του Πηνειού και στο βάθος τις χιονισμένες κορυφές της Πίνδου, αυτά όλα αφήνουν μία εντύπωση, την οποία δεν μου είναι δυνατό να συγκρίνω με καμιά γνωστή. Στη βαθιά σιωπή αυτών των γκριζωπών ρωγμών των βράχων, στις οποίες απουσιάζει το ζωογόνο βουητό του νερού, που οπουδήποτε αλλού σε παρόμοια στενά δεν περνά απαρατήρητο, αντηχεί σαν αντίλαλος από έναν μακρινό ξένο κόσμο ο ξεκάθαρος ήχος της καμπάνας».
Το άγριο και απροσπέλαστο τοπίο αποτέλεσε πρόσφορο χώρο για τους χριστιανούς ασκητές που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, σε χρονολογία που δεν είναι ακριβώς γνωστή.
Σύμφωνα με διάφορες γνώμες βυζαντινολόγων υποστηρίζεται ότι ξεκίνησε πριν από το 11ο αιώνα. Άλλες ιστορικές όμως πληροφορίες αναφέρουν ως πρώτο ασκητή οικιστή κάποιον Βαρνάβα που το 950-970 ίδρυσε την πολύ παλιά Σκήτη του Αγίου Πνεύματος. Ακολούθησαν η ίδρυση της Μεταμόρφωσης (1020) και αυτή της Σκήτης Σταγών ή Δούπιανη το 1160.
Η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το 1393. Από τα τέλη του 15ου αιώνα και κυρίως το 16ο αιώνα τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, κοσμημένα με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες.
Με την πάροδο του χρόνου η μοναστηριακή αυτή πολιτεία άρχισε να ενισχύεται με μοναχούς για να φθάσει στο απόγειο της ακμής της γύρω στο 17ο αιώνα. Από την εποχή αυτή ωστόσο αρχίζει και η παρακμή, με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν μόνο έξι από τα 30 Μοναστήρια, καθώς και κάποια τμήματα ορισμένων άλλων.
Τα υπόλοιπα έχουν εξαφανισθεί. Από το 1988 αυτά τα έξι (Μεταμόρφωσης, Βαρλαάμ, Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, Ρουσάνου, Αγίας Τριάδος και Αγίου Στεφάνου) περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Όσοι το έχουν ζήσει, λένε ότι αν βρεθείς στα Μετέωρα με ομίχλη το θέαμα είναι από αυτά που δεν ξεχνάς ποτέ στη ζωή σου. Σα να έχεις διακτινιστεί σε ένα απόκοσμο τοπίο, όπου η φύση παραδίδει με μυστηριώδη μορφή ένα από τα αριστουργήματά της.
Ένα αριστούργημα που αν δεν έχεις ήδη εξερευνήσει, καλό θα είναι, προς τέρψιν των αισθήσεων σου, να το κάνεις χθες…
