Tου Μιχάλη Χ. Ρέμπα
Ένας κάποιος θάνατος τιτλοφορείται η νέα συλλογή διηγημάτων του Κώστα Φρουζάκη, που αποτελείται από εννέα διηγήματα και μία καταληκτική σκηνή. Τίτλος εύστοχος και αρκούντως ευρηματικός και λειτουργικός, καθώς από τη μια καταδεικνύει το βασικό θέμα όλων των κειμένων της συλλογής, από την άλλη σχολιάζει υπαινικτικά την οπτική του συγγραφέα για το βαθύ υπαρξιακό ερώτημα που κατατρύχει τον άνθρωπο και που ορίζει τελικά την ανθρώπινη μοίρα.
Καθένα από τα κείμενα τιτλοφορείται χωριστά: Λογοτεχνική Στήλη, Το χιόνι, Ο γάμος, Νέκυς, Ένας άλλος, Η συνάντηση, Ο μαύρος ήλιος, Μικρή αγγελία, Η απόφαση, Επίλογος. Και το καθένα από τα εννέα διηγήματα συνοδεύεται από ένα motto, δύο-τρεις χαρακτηριστικούς στίχους της ελληνικής ποίησης, προεκτείνοντας ακόμη περισσότερο το υπαρξιακό ερώτημα που τίθεται με κάθε –και σε κάθε– κείμενο της συλλογής, προϊδεάζοντας ταυτόχρονα τον επαρκή αναγνώστη γι’ αυτό που ακολουθεί – ή αντίστροφα, ανατρέποντας τις προσδοκίες του.
Ο θάνατος, λοιπόν, απασχολεί τον συγγραφέα, ρητά και κυριολεκτικά στα έξι πρώτα διηγήματα, μεταφορικά και συμβολικά στα τρία επόμενα, υπερβατικά και οντολογικά στη φανταστική σκηνή με την οποία κλείνει η συλλογή. Στη Λογοτεχνική Στήλη διαπλέκεται με έντονο σαρκασμό και ειρωνεία η πρόσληψη της τέχνης, και ειδικότερα της ποίησης, με την αυτοχειρία, και αναδεικνύεται εξαιρετικά το θέμα της ευθύνης. Το χιόνι και Ο γάμος εκτείνουν τις δυνατότητες του συγγραφέα στην ηθογραφία και τον λαογραφισμό, παρότι ελλείπει μία βαθύτερη ψυχολογική προσέγγιση των ηρώων –ιδίως στο διήγημα Ο γάμος, στο οποίο η «λύση» του δράματος γίνεται κάπως βιαστικά. Η αυτοχειρία επανέρχεται στο διήγημα Νέκυς, όπου με αριστοτεχνικό τρόπο διαγράφονται οι ψυχολογικές επιπτώσεις του θέματος στην εφηβική ψυχοσύνθεση.
Οι επιπτώσεις του θανάτου στην ψυχή ενός εφήβου απασχολούν τον συγγραφέα και στο επόμενο διήγημα, Ένας άλλος, στο οποίο η απώλεια του πατέρα οδηγεί έναν έφηβο στην αποβολή και την απομόνωση, ενώ στη Συνάντηση ο θάνατος προσωποποιείται για να καταδείξει το άφευκτο της ανθρώπινης μοίρας. Το έβδομο διήγημα, Ο μαύρος ήλιος, είναι το πρώτο της συλλογής που καταφάσκει στη ζωή, με τίμημα όμως τη μεταμόρφωση σε κάτι άλαλο (στο κείμενο αυτό, ωστόσο, θα μπορούσε να δοθεί περισσότερο ένας «ασθματικός ρυθμός» στην αφήγηση, ώστε να προεκταθεί ακόμη περισσότερο το θέμα του), ενώ τα δύο τελευταία, Μικρή αγγελία και Η απόφαση, στα οποία θίγονται αμιγώς κοινωνικά προβλήματα της εποχής μας, αναφέρονται σε συμβολικούς θανάτους –των ονείρων και των προσδοκιών ενός άνεργου νέου από τη μια, της δυνατότητας ενός παιδιού να αντιμετωπίσει την αναπηρία εξαιτίας της οικονομικής κρίσης των ημερών μας από την άλλη.
Η φανταστική σκηνή, που λειτουργεί ως Επίλογος, σχολιάζει σκωπτικά την αναπόδραστη μοίρα του ανθρώπου, υπογραμμίζοντας την οντολογική σκοπιά του συγγραφέα –μα και την υπαρξιακή αγωνία του. Και όλα αυτά, δοσμένα με έναν λόγο άμεσο, μια γλώσσα ζωντανή που αποφεύγει την πόζα και τον ρητορισμό, τη μελοδραματικότητα ή το επιτηδευμένο ύφος. Ο Φρουζάκης κατορθώνει να «μιλήσει απλά», να του «έχει δοθεί αυτή η χάρη», όπως σημειώνει ο Σεφέρης, κι έτσι να περάσει άμεσα στον αναγνώστη τα μηνύματα της γραφής του. Ιδίως στο διήγημα Η απόφαση η γλώσσα είναι τόσο ζωντανή, τόσο άμεση, που, κατά τη γνώμη μου, το καθιστά ξεχωριστό από τα υπόλοιπα της συλλογής.
Η μεταφυσική και υπαρξιακή ματιά του συγγραφέα και το στοιχείο του φανταστικού από τη μια, το σκώμμα, ο σαρκασμός, η ειρωνεία από την άλλη, και κυρίως η αμεσότητα και η ενάργεια του ύφους απέναντι σε ένα θέμα τόσο κοινό και ταυτόχρονα τόσο θεμελιώδες και μονίμως οριακό και ανοικτό, όπως είναι ο θάνατος, αναδεικνύουν τη συλλογή σε μία εξαιρετική αναγνωστική εμπειρία υπογραμμίζοντας τις δυνατότητες του συγγραφέα για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
