Το πρόσφατο βιβλίο της Μαρίας Δεληβοριά που επιγράφεται «Ο Αγώνας του ’21 και η υπονόμευσή του. Οι σύγχρονες μαρτυρίες και η κρίση του Σολωμού» και εκδόθηκε από την «Άγρα», αποτελεί συνέχεια και επέκταση της θεματικής του προηγούμενου βιβλίου της «Διονυσίου Σολωμού – Η γυναίκα της Ζάκυθος έχθρισσα θανάσιμη του έθνους».
Η Δεληβοριά, στο νέο της βιβλίο, ερευνά τη σχέση ανάμεσα στους αγωνιώντες υπερασπιστές του Μεσολογγίου, κυρίως την περίοδο της δεύτερης πολιορκίας και στους πολιτικούς ιθύνοντες του Ναυπλίου, που συνοψίζονται στην εγκατάλειψη των πεινασμένων πολιορκουμένων στο έλεος των Τούρκων, των Αιγυπτίων και κάποιων Ευρωπαίων αξιωματικών που είχαν σπεύσει στην υπηρεσία τους. Ταυτόχρονα, με βάση πλήθος τεκμηρίων, δείχνει το εύρος της ενημέρωσης που είχε ο Σολωμός για τα όσα συνέβαιναν και πώς πέρασαν κριτικά στους στίχους του και στις σημειώσεις του.
Την ενημέρωση του Σολωμού για τα συμβαίνοντα στο Μεσολόγγι είχε καταδείξει ο καθηγητής Γιάννης Παπακώστας ανιχνεύοντας τον λεκτικό πυρήνα στίχων του Σολωμού στην εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» του Μάγερ (Νέα Εστία, Δεκ. 1998). Τώρα η Δεληβοριά επεκτείνει την έρευνα και σε άλλες πηγές και υποθέτει ότι ο ποιητής Σολωμός –στα χρόνια της Ζακύνθου, η οποία αποτελούσε ουσία κέντρο πληροφοριών– είχε ενημέρωση και από πρώτο χέρι. Η συγγραφέας όχι μόνο μας επισημαίνει την αντανάκλαση των πληροφοριών στο σολωμικό αρχείο –και κυρίως στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» και στο «Η γυναίκα της Ζάκυθος»– και την κριτική του στάση, αλλά μας παρουσιάζει και την αγωνία του Σολωμού για την πορεία του έθνους και του Αγώνα του, αγωνία που τη συμπύκνωσε στο γνωστό θραύσμα: «“Πώς πάει το έθνος;
Πώς πάνε οι δουλειές;” Και άφησε το κουπί του και με το χέρι εσυχνόκοβε τον αέρα orizzontalmente. “Είδες να μαδάνε την κότα και ο αέρας να συνεπαίρνει τα πούπουλα; Ετσι πάει το έθνος”».
Ανατρέχοντας στις σελίδες αυτού του βιβλίου, ο νους μου πήγε στους διάφορους ξυλοσχίστες που μέσα από το ανεύθυνο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δεν παύουν να επιτίθενται –όπως έχουν βεβαίως δημοκρατικό δικαίωμα, τρομάρα τους!– στον μεγάλο Ευρωπαίο δημιουργό που πάσχισε, σαν Ελληνας, γι’ αυτόν τον Τόπο. Τι δεν του έσουραν και τι δεν του σούρνουν. (Πώς το λέει ο Σεφέρης; « […] / ο ποιητής / χαμίνια του πετούν μαγαρισιές / […].». Αν είχαν όμως απλώς και μόνο περιεργαστεί για λίγο κάποια από τις φωτοτυπίες των δίγλωσσων χειρόγραφων του, έστω και στην τυπογραφική μεταγραφή τους, με τους στίχους και τις λέξεις τους αμάδι στη μητρική του γλώσσα και στη γλώσσα της παιδείας του, θα καταλάβαιναν πόσο βαθιά τον ένοιαζε αυτή η Πατρίδα. Μα ο Σολωμός έχει δώσει προκαταβολικά την οργισμένη του απάντηση στον καθένα τους. Οσοι ενδιαφέρονται (γιατί δεν μου επιτρέπεται να τη μεταφέρω εδώ) θα τη βρουν στα «Αυτόγραφα Εργα», 389, 30· και αν δεν μαντεύουν τη δυσανάγνωστη λέξη, θα την βρουν λίγο πιο πάνω, 389 β, 15.
