«Η Χάρις του Θεού δεν επιτρέπει στον αληθινό ασκητή να πει έπαινο στον αδελφό, διότι ακόμα και οι τέλειοι συχνά δεν μπορούν να βαστάξουν τον έπαινο χωρίς να υποστούν ζημιά.
Έπαινοι λέγονται μόνο σε αυτούς που έχουν αποκάμει από την απόγνωση.
Να ανοίγονται όμως οι οφθαλμοί της αριστεράς σε αυτά που κάνει σε εμάς η δεξιά του Υψίστου ουδόλως επιτρέπεται ή θα πρέπει να γίνεται με άκρα προσοχή και τέχνη.
….Η εξωτερική μορφή την οποία παίρνει ο λογισμός συχνά δεν επιτρέπει να αντιληφθείς από πού προέρχεται αυτός. Συχνά ο λογισμός πλησιάζει αθόρυβα σαν κλέπτης και η πρώτη λογική του μορφή μπορεί να φανεί όχι μόνο σοφή αλλά και αγία.
Και όμως μερικές φορές αρκεί και το πιο ελαφρύ πλησίασμα ενός τέτοιου λογισμού για να προκαλέσει βαθιά αλλαγή στην ψυχή.
Γαι να κρίνουμε τη φύση και το είδος του λογισμού δεν πρέπει να στηριζόμαστε στην εξωτερική του μορφή.
Μόνο η πείρα οδηγεί στη γνώση για το ποια δύναμη και λεπτότητα και ποιες ποικιλόμορφες όψεις μπορούν να λαμβάνουν οι διάφορες δαιμονικές προσβολές.
Ακόμα και όταν ο λογισμός από τη φύση του είναι αγαθός μπορεί να εισχωρήσει σε αυτόν ξένο στοιχείο και να αλλάξει έτσι ουσιαστικά το πνευματικό του περιεχόμενο και την ενέργειά του επάνω σε μας.
Ο λογισμός είναι το πρώτο στάδιο της αμαρτίας.
Η εμφάνισή του στη σφαίρα της συνειδήσεως δεν λογίζεται ως αμαρτία αλλά είναι μόνο η πρότασή της.
Η απόκρουση του λογισμού αποκλείει την περαιτέρω ανάπτυξη της αμαρτίας.
Ο νους που βρίσκεται σε ησυχαστική προσευχή στην καρδιά βλέπει ότι ο λογισμός πλησιάζει απ΄έξω προσπαθώντας να εισχωρήσει στην καρδιά και τον εκδιώκει δια της προσευχής.
Αυτό το έργο ονομάζεται «νοερά νήψη» ή «νοερά ησυχία’ ή ‘τήρησις του νοός’ …
Με τη φλογερή ορμή φθάνει ο ασκητής στην αδιάλειπτη προσευχή αλλά επειδή δεν έχει καθαριστεί η καρδιά του με μακρόχρονη άσκηση, παρά την ενέργεια της προσευχής πέφτει σε αμαρτίες και πάθη. Έτσι δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με μια τέτοια κατάσταση.
Ο αδελφός δεν γνώριζε ακόμη να «τηρεί τον νου» και έτσι ενώ προσευχόταν δεν αναχαίτιζε την ενέργεια της φαντασίας με την οποία ενεργούν οι δαίμονες.
Η φαντασία που είναι αναπόφευκτη σε κάθε αρχάριο φέρνει παραμόρφωση στην πνευματική ζωή.
Επειδή όμως δεν μπορούμε να την αποφύγουμε στην αρχική περίοδο δεν θεωρείται πλάνη.
Οπωσδήποτε όμως ο αρχάριος οδηγείται σταδιακά από αυτού του είδους την προσευχή σε άλλο, το οποίο να περικλείει τον νου του στα λόγια της προσευχής.
Η μορφή αυτή της προσευχής είναι δυσκολότερη και ξηρότερη αλλά είναι προτιμότερη ως πιο ορθή και λιγότερο επικίνδυνη.
Πόσες αυτοκτονίες και παντός είδους εγκλήματα στον κόσμο δεν γίνονταν ως επακόλουθα δαιμονικής πνευματικότητας;
Η πάλη προς τους δαίμονες δεν πρέπει να προκαλεί φόβο.
Ο φόβος είναι ήδη μισή ήττα (μισή αποτυχία της έκβασης του αγώνα).
Η εμφάνιση του φόβου ατονεί την ψυχή και την καθιστά ευάλωτη και προσιτή σε δαιμονικό βιασμό.
Ο νους όλο και πιο συχνά βρίσκει στην καρδιά εκείνο το σημείο της προσοχής που του έδινε τη δυνατότητα να επιτηρεί τα τελούμενα στον εσωτερικό κόσμο της ψυχής…
Έτσι αποκτάται η διάκριση για το πως πλησιάζουν αθόρυβα οι λογισμοί των διαφόρων παθών και πώς ενεργεί η Χάρις.
Ο Σιλουανός εισέρχεται στη ζωή του συνετού ασκητή και συνειδητοποιεί ότι το κύριο μέλημα της ασκήσεως είναι η απόκτηση της Χάρης.
Έτσι στο ερώτημα για το πώς ενεργεί η Χάρη και πώς διαφυλάσσεται από τον άνθρωπό που είδε το φως του ανάρχου Είναι, γεύτηκε το πλήρωμα της χαράς και της ανεκλάλητης γλυκύτητος της αγάπης του Θεού και για ποιο λόγο αυτή εγκαταλείπει την ψυχή, γίνεται ένα από τα βασικά και θεμελιώδη μελετήματα της ζωής του.
