Το νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση παρουσίασε το πρωί η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως. Κεντρικός άξονας του ν/σ είναι η νέα Ανεξάρτητη Αρχή, η οποία στην ουσία θα συνδιαμορφώνει τον στρατηγικό σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης.
Η ΕΘΑΑΕ (Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης), που αντικαθιστά την ΑΔΙΠ, θα έχει αναβαθμισμένο ρόλο, μεριμνώντας -πέρα από τον σχεδιασμό της πολιτικής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση- για την αξιολόγηση των ΑΕΙ και των Ερευνητικών Κέντρων μέσα σε αυτά, και την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών, ενώ η χρηματοδότηση θα συνδέεται και με την αξιολόγηση.
Όπως τόνισε η κ. Κεραμέως, η αξιολόγηση συνδέεται για πρώτη φορά με τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ. Για πρώτη φορά επίσης τα προγράμματα σπουδών θα πιστοποιούνται πριν την έναρξη λειτουργίας τους, τα ερευνητικά κέντρα που δραστηριοποιούνται μέσα στα πανεπιστήμια θα αξιολογούνται αυτοτελώς, ενώ εισάγονται θεματικές και συγκριτικές αξιολογήσεις σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η πρόσβαση στους ΑμΕΑ, η ισότητα των φύλων κλπ.)
Σχετικά με τη χρηματοδότηση, η υπουργός Παιδείας είπε ότι η χορήγηση του 80% θα εξαρτάται από κριτήρια όπως ο αριθμός των φοιτητών, το εκτιμώμενο κόστος σπουδών ανά φοιτητή, η διάρκεια των προγραμμάτων σπουδών, το μέγεθος κι η γεωγραφική διασπορά του ιδρύματος κλπ. Το 20% της χρηματοδότησης θα συνδέεται με την αξιολόγηση βάσει συγκεκριμένων ποιοτικών χαρακτηριστικών (ποιότητα και αποτελεσματικότητα του ιδρύματος, ερευνητική δραστηριότητα, δράσεις εξωστρέφειας), ενώ ο τομέας για τον οποίον θα αξιολογηθεί το ίδρυμα – τμήμα, με «έπαθλο» το 20% θα επιλέγεται από το ίδιο το πανεπιστήμιο.
Πιο αναλυτικά, η κ. Κεραμέως, παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο, αναφέρθηκε στους άξονες στους οποίους κινείται, λέγοντας τα εξής:
– Ίδρυση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), με ενισχυμένες αρμοδιότητες, σε αντικατάσταση της περιορισμένης και προϋπάρχουσας Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ).
– Απελευθέρωση της έρευνας και δημιουργία ευέλικτου και ευπροσάρμοστου πλαισίου λειτουργίας των Ειδικών Λογαριασμών Έρευνας (ΕΛΚΕ).
Ίδρυση ΕΘΑΑΕ
Ιδρύεται η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), με ενισχυμένες αρμοδιότητες, σε αντικατάσταση της περιορισμένης και προϋπάρχουσας ΑΔΙΠ, με κύριο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας στην εκπαίδευση:
· δίνοντας κίνητρα για συνεχή βελτίωση και συνδέοντας μέρος της χρηματοδότησης των Ιδρυμάτων με αντικειμενικά κριτήρια ποιότητας
· σχεδιάζοντας ολοκληρωμένα, μακροπρόθεσμα και στρατηγικά για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση
· διευρύνοντας τις αρμοδιότητες πιστοποίησης
· αξιολογώντας τα Πανεπιστήμια και τις ερευνητικές μονάδες εντός αυτών.
Νέα δομή
Η νέα δομή της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης με αυξημένες εγγυήσεις ανεξαρτησίας θα αποτελείται από:
(α) τον Πρόεδρο
Ο Πρόεδρος θα ορίζεται με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ύστερα από εισήγηση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων και σύμφωνη γνώμη της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής.
(β) το Ανώτατο Συμβούλιο
Το Ανώτατο Συμβούλιο θα αποτελεί επιτελικό όργανο για τις μείζονες αποφάσεις αναδιάρθρωσης του ακαδημαϊκού χάρτη, του στρατηγικού σχεδιασμού και της χρηματοδότησης των ΑΕΙ. Θα συμμετέχουν Καθηγητές α’ βαθμίδας από την Ελλάδα ή το εξωτερικό. Τα Μέλη του θα επιλέγονται από τριμελές Συμβούλιο Επιλογής, αποτελούμενο από τον Πρόεδρο και δύο Καθηγητές α’ βαθμίδας, μετά από δημόσια προκήρυξη.
(γ) το Συμβούλιο Αξιολόγησης και Πιστοποίησης
Το Συμβούλιο Αξιολόγησης και Πιστοποίησης θα αποτελεί εκτελεστικό όργανο που αξιολογεί και πιστοποιεί τα ΑΕΙ και τα προγράμματα σπουδών. Θα συμμετέχουν εξειδικευμένοι Καθηγητές α’ βαθμίδας ανά γνωστικό αντικείμενο καθώς και εκπρόσωποι φοιτητών και κοινωνικών εταίρων. Τα Μέλη του θα επιλέγονται από τριμελές Συμβούλιο Επιλογής, αποτελούμενο από τον Πρόεδρο και δύο Καθηγητές α’ βαθμίδας, ανά γνωστικό αντικείμενο, μετά από δημόσια προκήρυξη.
(δ) τον Γενικό Διευθυντή, ο οποίος επίσης θα επιλέγεται από τριμελές Συμβούλιο Επιλογής, αποτελούμενο από Μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου, μετά από δημόσια προκήρυξη.
Ενίσχυση αρμοδιοτήτων
Οι αρμοδιότητες της ΕΘΑΑΕ ενισχύονται στα τρία ακόλουθα πεδία:
α) στρατηγικό σχεδιασμό
β) χρηματοδότηση
γ) αξιολόγηση
Συγκεκριμένα, το Ανώτατο Συμβούλιο της ΕΘΑΑΕ θα εισηγείται στον Υπουργό:
· Tο πρόγραμμα εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση
· Tην ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση, κατάργηση πανεπιστημίων, σχολών, τμημάτων,
· Την κατανομή του ετήσιου προϋπολογισμού επιχορήγησης στα ΑΕΙ
· Την κατανομή 20% της χρηματοδότησης αυτής μέσω αξιολόγησης (υλοποίηση για πρώτη φορά performance-basedfunding και παροχή κινήτρων στα ΑΕΙ να βελτιωθούν σε στόχους που τα ίδια επιλέγουν, στο πλαίσιο της αυτονομίας τους, π.χ. ποιότητα εκπαίδευσης, ερευνητική δραστηριότητα, δράσεις εξωστρέφειας)
· Τις προγραμματικές συμφωνίες Υπουργείου και ΑΕΙ
Και το Συμβούλιο Αξιολόγησης και Πιστοποίησης:
· Αξιολογεί τα ΑΕΙ και το εάν πληρούν τις ποιοτικές προϋποθέσεις για να οργανώνουν προγράμματα σπουδών α’, β’ και γ’ κύκλου
· Αξιολογεί τις ερευνητικές μονάδες εντός ΑΕΙ
· Πιστοποιεί την ποιότητα:
o των εσωτερικών συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας των ΑΕΙ
o των προγραμμάτων σπουδών (εκ των προτέρων για τα μελλοντικά & εκ των υστέρων για τα ήδη ιδρυθέντα)
· Διενεργεί θεματικές αξιολογήσεις των ΑΕΙ (π.χ. στρατηγική διεθνοποίησης, ισότητα των φύλων, πρόσβαση ΑμεΑ)
Καινοτομίες και βήματα μπροστά:
- Προβλέπεται συγκεκριμένο ποσοστό της χρηματοδότησης να εξαρτάται από την αξιολόγηση
- Πιστοποιούνται τα προγράμματα σπουδών πριν την έναρξη της λειτουργίας τους
- Εξετάζεται αν τα ΑΕΙ πληρούν ποιοτικές προϋποθέσεις για να οργανώνουν προγράμματα σπουδών α’, β’ και γ΄ κύκλου
- Εντάσσονται θεματικές και συγκριτικές αξιολογήσεις των Ιδρυμάτων σε κρίσιμα πεδία, π.χ. ισότητα των φύλων, πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, ηλεκτρονική μάθηση, εξωστρέφεια
- Προβλέπεται αυτοτελής αξιολόγηση των ερευνητικών κέντρων των ΑΕΙ
Απελευθέρωση των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ)
Απελευθερώνουμε την έρευνα, σταματάμε την απώλεια ερευνητικών πόρων. Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, επιδιώκεται η αποφυγή των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων του υφιστάμενου πλαισίου και επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ευελιξία στη λειτουργία των ΕΛΚΕ αυξάνοντας ταυτόχρονα τη λογοδοσία και τη διαφάνεια.
Ενδεικτικά προβλέπεται:
• Ο προϋπολογισμός του έργου/προγράμματος καθίσταται πλέον αυτοτελής και διακριτός σε σχέση με τον προϋπολογισμό των υπόλοιπων έργων.
• Για τα πολυετή έργα συντάσσεται πλέον συνοπτικός συνολικός προϋπολογισμός χωρίς επιμέρους κατανομή των κονδυλίων στα έτη.
• Οι αναμορφώσεις των προϋπολογισμών των έργων γίνονται απολογιστικά ανά τρίμηνο και η αναμόρφωση του προϋπολογισμού του ΕΛΚΕ ανά μήνα, χωρίς να επιβαρύνονται οι ερευνητές.
• Για τη νόμιμη εκτέλεση μιας δαπάνηςδεν απαιτείται έκδοση απόφασης ανάληψης υποχρέωσης.
• Οι δαπάνες είναι νόμιμες εφόσον πραγματοποιούνται εντός των ορίων του συνόλου του εγκεκριμένου προϋπολογισμού ενός έργου/προγράμματος και όχι εντός των ορίων κάθε επιμέρους κατηγορίας δαπάνης.
• Προκαταβολές για την αντιμετώπιση έκτακτων δαπανών θα μπορούν να καταβάλλονται σε αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα της ημεδαπής, και όχι υποχρεωτικά μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος.
