Καθώς η ταινία Boogie Nights, το νοσταλγικό πορτρέτο του Πολ Τόμας Άντερσον για τη «χρυσή εποχή» των ταινιών για ενήλικες, συμπληρώνει 25 χρόνια ζωής, η Rachel Pronger του BBC διερευνά την αλληλένδετη ιστορία της πορνογραφίας και της κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Υπάρχει μια σκηνή κοντά στην αρχή του Boogie Nights, του νοσταλγικού πορτρέτου του 1997, του σκηνοθέτη Πολ Τόμας Άντερσον για τη βιομηχανία πορνό του Λος Άντζελες της δεκαετίας του 1970, στην οποία ο σκηνοθέτης Τζακ Χόρνερ, τον οποίο υποδύεται ο Μπαρτ Ρέινολντς κάθεται σε ένα εστιατόριο απέναντι από τον επίδοξο σταρ Έντι, τον οποίο υποδύεται ο Μαρκ Γουόλμπεργκ και περιγράφει το όραμά του για ένα νέο είδος βρώμικης ταινίας:
«Είναι το όνειρό μου να κάνω μια ταινία που η ιστορία θα τους απορροφά… έτσι ώστε να μην μπορούν να κουνηθούν μέχρι να μάθουν πώς τελειώνει η ιστορία… Είναι το όνειρό μου να κάνω μια ταινία που θα είναι αληθινή και σωστή και δραματική».
Μπορεί μια πορνογραφική ταινία να είναι αληθινή και σωστή και δραματική;
Παρόλο που οι στάσεις γύρω από τις απεικονίσεις του σεξ στην οθόνη έχουν μετακινηθεί πολύ με τα χρόνια, εξακολουθεί να υπάρχει ένας έντονος διαχωρισμός για τους περισσότερους θεατές μεταξύ των «πραγματικών ταινιών» και της πορνογραφίας. Ωστόσο, οι βιομηχανίες πορνογραφικών και mainstream ταινιών εξελίχθηκαν παράλληλα και πάντα υπήρχε διασταύρωση μεταξύ των δύο. Το Χόλιγουντ και ο σκληρός κινηματογράφος είναι στενά συνδεδεμένες, δίδυμες βιομηχανίες που μοιράζονται πολλές από τις ίδιες προκλήσεις και έχουν αναπόφευκτα ιστορικά επηρεάσει και διαμορφώσει η μία την άλλη
Στο Boogie Nights, το οποίο φέτος κλείνει τα 25 του χρόνια, ο Άντερσον εκμεταλλεύεται αυτή την αλληλένδετη ιστορία, παρουσιάζοντας μια ασυνήθιστα τρισδιάστατη εκδοχή που έχει να πει τόσα πολλά για το Χόλιγουντ όσο και για το πορνό. Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκεται ο Έντι, ένας νεαρός βοηθός σερβιτόρου με μέτριο ταλέντο αλλά «κάτι υπέροχο» στο τζιν του, ο οποίος εντοπίζεται από τον Τζακ και καλείται να ενταχθεί στην οικογένειά του, μια ετερόκλητη ομάδα συνεργείου και ερμηνευτών, μεταξύ των οποίων η λαμπερή, μητρική φιγούρα Άμπερ Γουέιβς, την οποία υποδύεται η Τζούλιαν Μουρ και η νεαρή Ρόλερ Γκελρ, την οποία υποδύεται η Χίδερ Γκράχαμ. Μαζί γυρίζουν μια σειρά από ολοένα και πιο επικές ταινίες και ο Έντι, αναδιαμορφωμένος σε Ντιρκ Ντίγκλερ, γίνεται αστέρι που κάνει θραύση, μέχρι που ο σπειροειδής εγωισμός, ο εθισμός και οι τεχνολογικές αλλαγές απειλούν να εκτροχιάσουν το όνειρο.
Δείτε το βίντεο
Το «πορνοσίκ» των τελών της δεκαετίας του 1970
Η εκτεταμένη αφήγηση του Boogie Nights καλύπτει την εξέλιξη των ταινιών για ενήλικες από το «πορνοσίκ» των τελών της δεκαετίας του 1970 έως την έκρηξη του VHS στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Η ταινία ξεκινά το 1977, στο αποκορύφωμα της «Χρυσής Εποχής του Πορνό», μιας φάσης κατά την οποία το σκληρό φιλμ εισήλθε για λίγο στο mainstream. Κομβική στιγμή ήταν η κυκλοφορία της ταινίας «Βαθύ Λαρύγγι» το 1972, της πρώτης ταινίας πορνό μεγάλου μήκους που πέρασε στον mainstream λόγο. Βοηθούμενη από ένα σκάνδαλο λογοκρισίας, η ταινία «Βαθύ Λαρύγγι» έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, τραβώντας την προσοχή των παραδοσιασκών μέσων ενημέρωσης και κάνοντας διάσημη την πρωταγωνίστριά της Λίντα Λάβλεϊς.
Η επιτυχία της ταινίας ανήγγειλε την άφιξη αυτού που ο δημοσιογράφος των New York Times, Ραλφ Μπλούμενταλ, ονόμασε «porno chic», μια περίοδο κατά την οποία η παρακολούθηση πορνογραφικών ταινιών στον κινηματογράφο έγινε για λίγο όχι απλώς αποδεκτή αλλά και κουλ.
Αυτή η νέα κοινωνική αποδοχή σήμαινε μεγαλύτερο κοινό και μεγαλύτερα κέρδη, με αποτέλεσμα οι κινηματογραφιστές να αρχίσουν να αναπτύσσουν πιο φιλόδοξα καλλιτεχνικά έργα θολώνοντας περαιτέρω τα όρια μεταξύ mainstream κινηματογράφου και πορνό.
Στο Boogie Nights, ο Άντερσον διοχετεύει το πνεύμα του πορνοσίκ μέσα από τον χαρακτήρα του Τζακ και το όνειρό του να γυρίζει ταινίες που είναι «αληθινές, σωστές και δραματικές». Το Boogie Nights είναι γεμάτο αποσπάσματα από τις συνεργασίες του Τζακ και του Ντερκ, στοργικά φτιαγμένες παρωδίες ταινιών μέσα σε ταινίες που χρησιμεύουν για να αναδείξουν τους τρόπους με τους οποίους το πορνό άντλησε έμπνευση από το Χόλιγουντ. Το καλλιτεχνικό αποκορύφωμα αυτών είναι οι ταινίες με το όνομα «Brock Landers», μια σειρά από περίτεχνες παρωδίες του Τζέιμς Μποντ στις οποίες ο Ντερκ υποδύεται έναν μυστικό πράκτορα που ξελογιάζεται για να βγει από κάθε δύσκολη θέση. «Είναι μια πραγματική ταινία Τζακ» δηλώνει με θαυμασμό ο εικονολήπτης μετά από μια ιδιαίτερα έντονη λήψη. «Αυτή είναι η ταινία από την οποία θέλω να με θυμούνται» απαντά ο Τζακ με σοβαρότητα.
Το ίδιο το Boogie Nights θα μπορούσε να διαβαστεί ως μια παρωδία του Χόλιγουντ. Η άνοδος και η πτώση του Ντερκ Ντίγκλερ είναι μια κλασική αφήγηση του «αστέρι γεννιέται» που δανείζεται όλα τα τροπάρια του είδους – τη φιγούρα του Σβενγκάλι, τον νεαρό αστέρα που διαφθείρεται από τη φήμη, το γλυκόπικρο τέλος. Όπως θα περίμενε κανείς από έναν τόσο σινεφίλ σκηνοθέτη όπως ο Άντερσον, η ταινία είναι επίσης γεμάτη με αναφορές, ιδίως στον Μάρτιν Σκορτσέζε. Μια σεκάνς στην οποία ο Ντερκ κάθεται μπροστά σε έναν καθρέφτη του καμαρινιού και δίνει στον εαυτό του μια εμψυχωτική ομιλία, παραπέμπει στο «Οργισμένο Είδωλο», ενώ μια άλλη στην οποία ο Ντερκ σχεδιάζει μια ληστεία με κοκαΐνη είναι καθαρά από τα «Καλά Παιδιά». Αντλώντας από άλλες ταινίες του είδους, αλλά αναδιατυπώνοντας τα γκαγκ μέσα στον υπερτονισμένο κόσμο του πορνό, η προσέγγιση του Άντερσον δεν απέχει και πολύ από εκείνη του ήρωά του του Τζακ – και οι δύο είναι σκηνοθέτες που κλέβουν αφειδώς από το Χόλιγουντ σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν κάτι καινούργιο.
«Πικάντικες συγκινήσεις»
Οι παρωδίες του Τζακ αποδεικνύουν πώς η πορνογραφία έχει συχνά αντιγράψει από το Χόλιγουντ, αλλά αυτή η σχέση δεν ήταν ιστορικά μονόδρομος. Όπως τονίζει η Καρίνα Λόνγκγουορθ στη σειρά podcast, Erotic Eighties, η ενσωμάτωση του πορνό στη δεκαετία του 1970 τροφοδοτούσε επίσης απευθείας το Χόλιγουντ. Ένα κύμα ερωτικών δραμάτων που κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και του 1990 – ταινίες όπως το Επάγγελμα Ζιγκολό του 1980, Ο Ταχυδρόμος Χτυπάει πάντα Δύο Φορές του 1981 και το 9½ Εβδομάδες του 1986 – βασίστηκε άμεσα στην αισθητική της πορνογραφίας, προσφέροντας γυμνούς κινηματογραφικούς αστέρες ως σύμβολα του σεξ. Όπως το Boogie Nights, οι καλύτερες από αυτές τις ταινίες έχουν να πουν τόσα πολλά για τη δυναμική της εξουσίας και τις ηθικές προκλήσεις της εργασίας στο Χόλιγουντ όσο και για την πορνογραφία.
Τελικά, οι καλύτερες ταινίες για την πορνογραφία, όπως το Boogie Nights, αποκαλύπτουν κάτι που οι θεατές θα έπρεπε ήδη να γνωρίζουν. Η παραγωγή ταινιών, είτε πορνογραφικών είτε mainstream, είναι μια βιομηχανοποιημένη μορφή τέχνης και ως τέτοια μαστίζεται από τις ίδιες ανισορροπίες εξουσίας όπως κάθε βιομηχανία σε μια καπιταλιστική κοινωνία. Κάτω από τη γυαλάδα, την αίγλη, τη λάμψη, την αθλιότητα και το σεξ, οι ταινίες αυτές μας υπενθυμίζουν ότι οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτές τις βιομηχανίες είναι άνθρωποι, τόσο πολύπλοκοι και αντιφατικοί όσο όλοι μας, ανεξάρτητα από τη δουλειά που κάνουν. Με το να εξανθρωπίζουν τους καλλιτέχνες και τα συνεργεία πορνό, οι ταινίες αυτές προβάλλουν μια συμπονετική υπόθεση για να πάρουμε αυτή τη βιομηχανία και τα δικαιώματα των εργαζομένων της τόσο σοβαρά όσο παίρνουμε οποιαδήποτε άλλη. Τι θα μπορούσε να είναι πιο αληθινό, πιο σωστό ή πιο δραματικό από αυτό;
