Οι δρόμοι της Πορτογαλίας είναι άδειοι, η πρόσβαση στις παραλίες έχει αποκλειστεί με ειδική σήμανση από τις αστυνομικές αρχές, η οικονομία ασφυκτιά και όμως υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η χώρα ίσως βγει νικήτρια από τη μάχη εναντίον του κορωνοϊού.
Η Πορτογαλία έχει το ¼ του πληθυσμού και το 1/10 των κρουσμάτων σε σχέση με τη γειτονική της Ισπανία. Ο αριθμός των νεκρών της σε σχέση με τον πληθυσμό κυμαίνεται λίγο πάνω από το 3% την ώρα που στην Ισπανία το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 10%, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι περίπου 12% και στη Γαλλία αντίστοιχα 15%.
Πρόκειται για μια χώρα με γερασμένο πληθυσμό όπως άλλωστε η Ιταλία και η Ελλάδα, ενώ το εθνικό σύστημα υγείας δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένο , ενώ η χρηματοδότηση του δεν είναι επαρκής. Η Πορτογαλία διαθέτει 4.2 κρεβάτια ανά 100,000 κατοίκους στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, το χαμηλότερο ποσοστό σε όλη την Ε.Ε όταν η Ισπανία αντίστοιχα διαθέτει 9 ανά 100,000 και η Γερμανία σχεδόν 30.
«Εξαιτίας της μη επαρκούς χρηματοδότησης του συστήματος υγείας θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι είναι η Ιταλία ή η Ισπανία» παραδέχεται ο Ρικάρντο Μπαπτίστα Λέιτε, γιατρός που ειδικεύεται σε μολυσματικές νόσους αλλά και βουλευτής του αντιπολιτευόμενου κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών (PSD). «Οι Πορτογάλοι αντιλήφθηκαν από πολύ νωρίς ότι αν θέλουμε να επιβιώσουμε από αυτό θα πρέπει να κάνουμε περισσότερα από ό,τι άλλοι για να μειώσουμε τη καμπύλη και να περιορίσουμε τον αριθμό των κρουσμάτων» προσέθεσε. «Η χώρα έχει επιδείξει τρομερή αλληλεγγύη».
Μια εξήγηση αυτής της σχετικής «επιτυχίας» της Πορτογαλίας οφείλεται στην καθαρή ατμόσφαιρα, στη αδιάκοπτη χρήση εμβολίων κατά της φυματίωσης και … στη βοήθεια της Παναγίας των Πορτογάλων (Our Lady of Fatima).
Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι λίγο η τύχη, λίγο η γεωγραφική θέση βοήθησαν τις αρχές να πάρουν αποφασιστικά μέτρα που περιόρισαν αρκετά την πανδημία.
Η Πορτογαλία ανέφερε το πρώτο της κρούσμα κορωνοϊού στις 2 Μαρτίου, σχεδόν ένα μήνα μετά την Ισπανία και την Ιταλία. Ο ενδιάμεσος χρόνος επέτρεψε στην κυβέρνηση να αντιληφθεί τα λάθη των γειτονικών χωρών και να λάβει άμεσα μέτρα αντιμετώπισης του ιού, προτού εξαπλωθεί.
Η πορτογαλική κυβέρνηση αποφάσισε το κλείσιμο των σχολείων στις 16 Μαρτίου όταν τα κρούσματα στη χώρα ανέρχονταν σε 245, ενώ η Ισπανία έκλεισε αντίστοιχα τα σχολεία με 2,140 κρούσματα στις 12 Μαρτίου. Η Ιταλία είχε ήδη 2,500 κρούσματα όταν απαγορεύθηκε στους μαθητές να πηγαίνουν στο σχολείο στις 4 Μαρτίου.
Η Μαδρίτη εξάλλου επέτρεψε σε 100,000 ανθρώπους να διαδηλώσουν ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας των Γυναικών στις 8 Μαρτίου, ενώ η Λισαβόνα είχε ήδη απαγορεύσει τις δημόσιες συναθροίσεις.
Τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας μπήκαν σε εφαρμογή στις 18 Μαρτίου, όταν η χώρα μετρούσε 448 κρούσματα. Η Ισπανία είχε λάβει αντίστοιχα μέτρα τρεις μέρες πριν με κρούσματα όμως δεκαπλάσια της γειτονικής της Πορτογαλίας, ενώ αντίστοιχα αυτό συνέβη στην Ιταλία όταν τα κρούσματα ξεπέρασαν τα 9,000 στις 10 Μαρτίου.
«Η σχετικά πρόωρη εφαρμογή των μέτρων μπορεί να εξηγήσει τον μειωμένο ρυθμό εξάπλωσης του ιού» εξηγεί η Ινές Φροντέιρα, λέκτορας διεθνούς δημόσιας υγείας στο πανεπιστήμιο NOVA της Λισαβόνας. «Η απαγόρευση της κυκλοφορίας στην Ισπανία και την Ιταλία εφαρμόστηκε πάνω κάτω την ίδια στιγμή, εμείς πήραμε μέτρα στη φάση που τα κρούσματα ακόμα ήταν πολύ λίγα, κάτι που αποδείχθηκε αρκετά αποτελεσματικό».
Παρά το γεγονός ότι η πανδημία εντοπίζεται κυρίως στον βορρά, γύρω από το Πόρτο, το κεντρικό σύστημα της κυβέρνησης επέτρεψε για άμεσα μέτρα σε όλη τη χώρα και όχι αποσπασματικά ανά περιφέρεια, όπου συνέβη αλλού στον κόσμο. Τόσο οι πολιτικοί όσο και οι ειδικοί επαινούν την πειθαρχία, που επέδειξαν οι Πορτογάλοι σεβόμενοι τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας.
Τα μέτρα που έλαβε η Πορτογαλία είναι από τα πιο χαλαρά στην Ευρώπη. Εργοστάσια και οικοδομές συνεχίζουν κανονικά και στους πολίτες επιτρέπεται να βγαίνουν καθημερινά για περπάτημα αλλά και για ψώνια στο σούπερ μάρκετ ή μετάβαση στο φαρμακείο. Και όμως η πλειοψηφία επιθυμεί να παραμείνει στο σπίτι. Αυτό τουλάχιστον κατέδειξε δημοσκόπηση την περασμένη Κυριακή όταν το 51% δήλωσε ότι βγαίνει από το σπίτι μια με δυο φορές την εβδομάδα.
«Από την αρχή της κρίσης οι Πορτογάλοι αντιλήφθηκαν ότι το να παραμένουν σπίτι είναι ο καλύτερος τρόπος για να στηρίξουν το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που βρίσκεται στη πρώτη γραμμή της μάχης» τόνισε ο πρωθυπουργός, Αντόνιο Κόστα σε ραδιοφωνική του συνέντευξη, την Τρίτη. «Θα πρέπει να επαινέσουμε με κάθε δυνατό τρόπο την αυτοπειθαρχία που επέδειξε ο λαός».
Σε αντίθεση με την Ισπανία και την Ιταλία, ο Κόστα δεν είχε «απέναντί» του την αντιπολίτευση. Οι πολιτικοί συμφώνησαν σε «κορωνο-εκεχειρία». «Είναι στιγμή για συνεργασία» τόνισε ο Μπαπτίστα Λέιτε. «Δεν έχουμε να κάνουμε με μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, αλλά με την κυβέρνηση της Πορτογαλίας. Έχουμε συναντήσεις όπου παρουσιάζουμε εποικοδομητική κριτική και λύσεις μέσω διαύλων, δείχνοντας ενότητα έναντι του εθνικού συμφέροντος» .
Η πολιτική αλληλεγγύη διατηρήθηκε ακόμα και όταν η κυβέρνηση έλαβε μέτρα δίνοντας πρόσβαση στο σύστημα υγείας ισότιμη και στους πρόσφυγες και μετανάστες καθώς και πρόωρη αποφυλάκιση για το 10% των κρατουμένων για να αποφευχθεί ο κίνδυνος εξάπλωσης του ιού στις φυλακές.
Χθες, Τετάρτη η Πορτογαλία είχε 18.091 κρούσματα ενώ ο αριθμός των νεκρών έφθασε τους 599, 32% πάνω σε 24 ώρες. Ο αριθμός των ασθενών στις ΜΕΘ έπεσε στους 208 από 245 την περασμένη εβδομάδα.
Παρά τον συνεχιζόμενο περιορισμό της πανδημίας, ο Κόστα δήλωσε ότι είναι πολύ νωρίς για να μιλά κανείς για «χαλάρωση» των μέτρων προκειμένου να στηριχθεί η πορτογαλική οικονομία.
«Καθώς θα χαλαρώνουμε τα μέτρα, ο κίνδυνος εξάπλωσης της πανδημίας αυξάνεται» δήλωσε στο Ράδιο Ομπσερβαδόρ. «Οι πολιτικοί θα πρέπει να φροντίζουν οι επιθυμίες τους να μην προσπερνούν τις συστάσεις των ειδικών» προσέθεσε.
Ο υπουργός Οικονομικών, Μάριο Σεντένο δήλωσε ότι κάθε μήνα που θα παραμένουν εν ισχύ τα μέτρα η οικονομία θα συρρικνώνεται κατά 6%. Προέβλεψε ότι το δεύτερο τρίμηνο του έτους η συρρίκνωση της οικονομίας θα είναι πέντε φορές χειρότερη από ό,τι στο παρελθόν και πως θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια για την ανάκαμψη της πορτογαλικής οικονομίας.
Η κατάσταση αυτή σίγουρα θα δοκιμάσει τις αντοχές της χώρας… πολύ περισσότερο από τις αντοχές της έναντι της πανδημίας.
