Γιατί η αλλαγή της ώρας έχει τόσο σημαντική επίδραση; Ο λόγος είναι ότι προκαλεί αναστάτωση στους κιρκαδικούς ρυθμούς του σώματος, το ενσωματωμένο 24ωρο βιολογικό ρολόι που διαθέτουμε όλοι και το οποίο μας υποδεικνύει πότε είναι ώρα να κοιμηθούμε και πότε να ξυπνήσουμε.
Το βασικό σήμα που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας για να συγχρονίσει αυτό το εσωτερικό ρολόι είναι το φως του ήλιου. Τη νύχτα, η μείωση της έντασης του φωτός προκαλεί την παραγωγή μελατονίνης από την επίφυση του εγκεφάλου, η οποία μας κάνει να νιώθουμε νυσταγμένοι. Αντίθετα, το πρωί, όταν το φως περνά μέσα από τις κουρτίνες, ο εγκέφαλος σταματά να παράγει μελατονίνη και αρχίζει να εκκρίνει κορτιζόλη, οδηγώντας μας σε κατάσταση εγρήγορσης.
Το πρόβλημα με την αλλαγή της ώρας την άνοιξη είναι ότι υπάρχει περισσότερο φως το βράδυ, την ώρα που ετοιμαζόμαστε για ύπνο. Αυτό εμποδίζει την παραγωγή μελατονίνης, καθιστώντας πιο δύσκολο τον ύπνο. Τα πιο σκοτεινά πρωινά σημαίνουν επίσης ότι πολλοί άνθρωποι ξυπνούν πριν προλάβουν να ξυπνήσουν φυσιολογικά.
Η απώλεια αυτής της μίας ώρας ύπνου τη νύχτα της ανοιξιάτικης μετάβασης μπορεί να έχει σωρευτικό αποτέλεσμα, οδηγώντας σε αυξημένο και κατακερματισμένο ύπνο κατά τη διάρκεια της επόμενης εβδομάδας.
Ωστόσο, μια μελέτη του 2024 εξέτασε τις επιπτώσεις των αλλαγών του ρολογιού λόγω της θερινής ώρας στη διάρκεια του ύπνου σε περισσότερα από 11.000 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Διαπίστωσε ότι, ενώ η μέση διάρκεια ύπνου ήταν 65 λεπτά μικρότερη την Κυριακή της αλλαγής της ώρας την άνοιξη, σε σύγκριση με την προηγούμενη Κυριακή, υπήρχαν ενδείξεις ότι ο χαμένος ύπνος αναπληρώθηκε τις επόμενες ημέρες.
«Αν αφήσουμε τα πράγματα να εξελιχθούν φυσιολογικά, τα εσωτερικά μας κιρκαδικά ρολόγια ευθυγραμμίζονται από μόνα τους με τον κύκλο φωτός και σκοταδιού. Το πρόβλημα αρχίζει όταν προσπαθούμε να ορίσουμε αυθαίρετα τον χρόνο με βάση ένα ρολόι», εξηγεί ο David Ray, καθηγητής Ενδοκρινολογίας και συνδιευθυντής του Ινστιτούτου Sir Jules Thorn Sleep and Circadian Neuroscience στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
«Τότε ζητάμε από τους ανθρώπους να ρυθμίζουν τη ζωή τους σύμφωνα με το ρολόι. Το εσωτερικό τους ρολόι τούς λέει ότι είναι 7 το πρωί, αλλά το ρολόι στον τοίχο δείχνει 6. Αυτή η μία ώρα διαφορά ίσως φαίνεται μικρή, όμως αν εξετάσουμε έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων, αρχίζουμε να βλέπουμε ότι προκαλεί προβλήματα», προσθέτει ο Ray.
Οι άνθρωποι που «ζουν τη ζωή τους με βάση το ρολόι» είναι κυρίως οι εργαζόμενοι σε βάρδιες
Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που εργάζονται σε βάρδιες παρουσιάζουν πολύ υψηλότερα ποσοστά ψυχικών και σωματικών ασθενειών. Έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη, παχυσαρκίας, στεφανιαίας νόσου και καρκίνου, ενώ κατά μέσο όρο ζουν λιγότερα χρόνια. Ακόμη και μικρές χρονικές μετατοπίσεις μπορούν να έχουν μετρήσιμες συνέπειες. Για παράδειγμα, όσοι ζουν στο δυτικό άκρο των ζωνών ώρας διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν παρόμοιες παθήσεις με τους εργαζόμενους σε βάρδιες.
Οι επιστήμονες του ύπνου θεωρούν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός πως το βιολογικό ρολόι του σώματος παραμένει συνεχώς αποσυγχρονισμένο σχεδόν κατά μία ώρα, όταν κάποιος ζει στο ακραίο δυτικό σημείο μιας ζώνης ώρας. Αυτό υποδηλώνει ότι η θερινή ώρα θα μπορούσε να έχει παρόμοιο μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην υγεία των ανθρώπων, αν και αυτό δεν έχει ακόμη αποδειχθεί.
«Το τελικό αποτέλεσμα της θερινής ώρας είναι ότι οι άνθρωποι ξυπνούν μία ώρα νωρίτερα, και αυτό σημαίνει ότι για έξι ολόκληρους μήνες ζητάμε από τους ανθρώπους να ζουν με μία ώρα διαφορά», λέει ο Ray.
«Ακόμα και μία ώρα μπορεί να εγκυμονεί έναν ορισμένο κίνδυνο. Και φυσικά, αν το ίδιο συμβαίνει σε ολόκληρο τον πληθυσμό, ακόμη κι ένας μικρός κίνδυνος που εφαρμόζεται σε 60 εκατομμύρια ανθρώπους μπορεί να προκαλέσει πολλές ασθένειες που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί», καταλήγει.
Πηγή BBC
