Με το ζήτημα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί να ρίχνει βαριά τη σκιά του στις ελληνοτουρκικές σχέσεις επισκέπτεται σήμερα την Άγκυρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Πρόκειται για μια επίσκεψη – αστραπή που θα διαρκέσει λίγες μόνο ώρες, καθώς ο Έλληνας πρωθυπουργός, μετά τη συνάντηση με τον Ερντογάν, θα επιστρέψει αυθημερόν στην Αθήνα. Η απόφαση της Άγκυρας, την επομένη του ορθοδόξου Πάσχα, να ανακοινώσει ότι πλέον το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο στην Κωνσταντινούπολη μετά την Αγία Σοφία θα λειτουργήσει ως τζαμί προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Αθήνας.
Το υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης «πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα, καθώς αλλοιώνει και προσβάλλει τον χαρακτήρα της ως Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε την τουρκική ενέργεια «μια περιττή και λανθασμένη επιλογή». Επεσήμανε, μάλιστα, ότι δεν είναι αυτός ο τρόπος για να αντιμετωπίζεται η πολιτιστική κληρονομιά μιας πόλης όπως η Κωνσταντινούπολη, ούτε μπορεί να διαγραφεί από την Ιστορία το γεγονός ότι υπήρξε η πρωτεύουσα του Βυζαντίου και της Ορθοδοξίας για παραπάνω από 1.000 χρόνια. Ο πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι θα θέσει το ζήτημα και μάλιστα με έντονο τρόπο στον Ερντογάν, απέρριψε όμως κάθε σκέψη να αναστείλει την επίσκεψη προκειμένου να καταστήσει πιο έντονη τη διαμαρτυρία της Αθήνας: «Είναι σημαντικό να έχουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας. Και είναι πολύ καλύτερα να πάω ο ίδιος στον Πρόεδρο Ερντογάν, να του εκφράσω την εντονότατη δυσαρέσκειά μου για την επιλογή αυτή της τουρκικής κυβέρνησης, από το να δημιουργήσουμε μια κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η οποία θα ακυρώσει τα σημαντικά βήματα προόδου τα οποία έχουμε καταφέρει να πετύχουμε τον τελευταίο χρόνο».
Η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα γίνεται σε ανταπόδοση εκείνης του Τούρκου Προέδρου στην Αθήνα, τον περασμένο Δεκέμβριο. Είναι η πρώτη επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Άγκυρα -τον Μάρτιο του 2022 είχε βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη και είχε γευματίσει με τον Πρόεδρο της Τουρκίας- και η πρώτη επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού στην τουρκική πρωτεύουσα τα τελευταία πέντε χρόνια.
Ο κύριος στόχος
Για την Αθήνα, ο κύριος στόχος της επίσκεψης είναι να διατηρηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα και φυσικά στο ανώτατο-, ώστε οι σχέσεις να προχωρούν ομαλά και βαθμηδόν.
Στη συνάντησή τους, οι δύο ηγέτες θα προχωρήσουν σε επισκόπηση της προόδου στις διμερείς σχέσεις, καθώς και στους τομείς συνεργασίας που έχουν συμφωνηθεί. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης αναμένεται να τεθούν όλα τα θέματα της διμερούς ατζέντας και να οριστεί το χρονοδιάγραμμα των επόμενων επαφών όσον αφορά τον πολιτικό διάλογο, τη θετική ατζέντα και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Σύμφωνα με πληροφορίες από ελληνικές πηγές, ούτε σε αυτή τη συνάντηση αναμένεται οι δύο πλευρές να μπουν στα βαθιά των ελληνοτουρκικών σχέσεων και να ξεκινήσουν τη συζήτηση για τον καθορισμό ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι υπάρχει εξομάλυνση των σχέσεων και έχει γίνει σημαντική πρόοδος τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αλλά οι θέσεις των δύο πλευρών εξακολουθούν να βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση.
Στο ΝΑΤΟ
Ο επόμενος συμφωνημένος σταθμός στην πορεία επαναπροσέγγισης είναι η συνάντηση των δύο ηγετών στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα γίνει στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο. Στην Άγκυρα, ωστόσο, αναμένεται να καθοριστεί το χρονοδιάγραμμα των επόμενων συναντήσεων σε όλα τα επίπεδα ανάμεσα στις δύο χώρες και φαίνεται ότι έχει συμφωνηθεί πως θα υπάρξει και νέα συνάντηση των δύο ηγετών τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, στη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Σημαντικό είναι ότι θα αποφασίσουν οι δύο ηγέτες το χρονοδιάγραμμα αλλά και το περιεχόμενο των άλλων δύο αξόνων που είχαν συμφωνηθεί στο Βίλνιους, δηλαδή τον πολιτικό διάλογο και τις συζητήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, ενώ δεν θεωρείται απίθανο σε μια από τις επόμενες συναντήσεις του πολιτικού διαλόγου να ανοίξει η συζήτηση για τη μία και μόνη διαφορά. Προϋπόθεση για αυτό, κατά την ελληνική πλευρά, είναι να συνεχιστεί η πορεία της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων και να αποδώσουν οι διμερείς συμφωνίες.
Μετρήσιμα αποτελέσματα
Είναι η τέταρτη συνάντηση που θα έχει ο πρωθυπουργός με τον Πρόεδρο της Τουρκίας μετά την επανεκλογή και των δύο στο ανώτατο αξίωμα της χώρας τους. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η επανενεργοποίηση των επαφών και των διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία τους τελευταίους μήνες έχει ήδη μετρήσιμα αποτελέσματα:
- Ήδη εφαρμόζεται η διευκόλυνση της χορήγησης βίζας για Τούρκους πολίτες σε δέκα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
- Επί του πεδίου, η εμπέδωση θετικού κλίματος αντικατοπτρίζεται στη σχεδόν μηδενική παραβατικότητα στον εναέριο χώρο.
- Διαπιστώνονται καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές Αρχές στο μεταναστευτικό και συνολική μείωση των ροών, παρά τις αυξομειώσεις. Όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, «οι διαφωνίες προφανώς παραμένουν. Το σημαντικό είναι αυτές να μην οδηγούν σε κρίσεις. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε και δεν γίνονται βήματα για την διαμόρφωση ενός καλύτερου κλίματος και την επένδυση στη θετική ατζέντα».
Η Αθήνα πάντως είναι έτοιμη να απαντήσει και για το θέμα των θαλάσσιων πάρκων, που ανέβασε πολύ ψηλά η Τουρκία το προηγούμενο διάστημα, αν αυτό τεθεί στη συνάντηση. Η Ελλάδα, σεβόμενη το Διεθνές Δίκαιο και ιδίως το Δίκαιο της Θάλασσας, και με σταθερό έρεισμα στην κυριαρχία και στα κυριαρχικά της δικαιώματα, θα προχωρήσει στη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων επί τη βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων, σύμφωνα με τον προγραμματισμό της.
