Τον Μάρτιο του 1890 ο λόγιος Φρειδερίκος Χάρισον δημοσιεύει στο περιοδικό «19ος αιώνας» ένα άρθρο με τίτλο «Απόδοτε τα Ελγίνεια Μάρμαρα», στο οποίο ουσιαστικά ζητά από τη βρετανική κυβέρνηση να επιστρέψει τα κλαπέντα εκεί που ανήκουν.
Στο άρθρο αυτό απαντά ο ίδιος ο εκδότης του περιοδικού με το κείμενο «Ο αστεϊσμός περί των Ελγινείων Μαρμάρων», στο οποίο ο Τζέιμς Νόουλς λέει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι γράφοντας αυτά ο Χάρισον αστειευόταν.
Στο δημόσιο αυτό «διάλογο» παρεμβαίνει ο μεγάλος μας ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης με δύο οργισμένα κείμενά του που δημοσιεύονται αρχικά σε περιοδικό της Αλεξάνδρειας τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1891 και εν συνεχεία αναδημοσιεύονται στην αθηναϊκή εφημερίδα «Εθνική».
Αξίζει να διαβάσουμε πώς «απαντά» στον Νόουλς ο οργισμένος ποιητής για το θέμα:
«Δεν φαίνεται να δίδη πολλήν σπουδαιότητα εις τα δικαιώματα άτινα έχει των μαρμάρων “ο αναμεμιγμένος μικρός πληθυσμός όστις σήμερον κατοικεί επί των ερειπίων της Αρχαίας Ελλάδος” και υποθέτω ευρίσκει τα δικαιώματα του λόρδου Έλγιν και εαυτού μεγαλείτερα. Παρατηρεί ότι, αν ηκολουθείτο η συμβουλή του κ. Χάρισσον και απεδίδοντο αι περί ου ο λόγος αρχαιότητες εις την Ελλάδα, τις οίδεν εάν καμμία εκ των ολιγοβιών κυβερνήσεών της δεν θα τας επώλει αντί εκατομμυρίου λ.στ. εις την Γερμανίαν, ή αντί δύο εις την Αμερικήν ή χειρότερα, εάν δεν θα τας επώλει λιανικώς, εις ένα έκαστον ολίγας. Ταύτα είναι ύβρις αδικαιολόγητος και εμφαίνουσα πολλήν ελαφρότητα εις την οποίαν η αρμόζουσα απάντησις θα ήτο – Είμεθα Κύριοι να διαθέσωμεν ως θέλομεν τα ημέτερα. Αλλ’ ας διαφωτισθή η άγνοια του ανδρός και ας μάθη ότι μέχρι τούδε αι ελληνικαί κυβερνήσεις, ολιγόβιοι ή μακρόβιοι, επεδείξαντο πολλήν ευλάβειαν και φροντίδα προς τα αρχαία μνημεία, ότι διάφορα μουσεία συνεστάθηκαν εν Ελλάδι, ων η διοίκησις είναι αξιόλογος και ότι εν Αθήναις τα Ελγίνεια μάρμαρα θα τυχώσει της αυτής πίστης διαφυλάξεως και περιποιήσεως οίας και εν Αγγλία. Είναι δε νόστιμος ο κ. Νώουλς όταν μας αφίνει να ίδωμεν και την χρημαιτικήν άποψιν της υποθέσεως. Εις εν μέρος του άρθρου του λέγει, ότι η σημερινή αξία των μαρμάρων υπολογίζεται εις εκατομμύρια, και εις άλλο πάλιν μέρος ομολογεί, ότι διά να τα αποκτήση ο λόρδος Ελγιν εξώδευσε 14.000 λ. Τι καλή δουλειά!».
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
