Η Τουρκία ετοιμάζεται για τον αυριανό δεύτερο γύρο των εκλογών στις οποίες θα αναδειχθεί ο πρόεδρός της, μετά την ολοκλήρωση χθες βράδυ της προεκλογικής εκστρατείας, γεμάτης υποσχέσεις και αναθέματα εναντίον των Κούρδων και των σύρων προσφύγων από τους δυο αντιπάλους.
Στον επαναληπτικό γύρο της αναμέτρησης, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει από τον πρώτο προβάδισμα σχεδόν πέντε μονάδων (49,5%) ή 2,5 εκατ. ψήφων, έναντι του αντιπάλου του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου (44,5%), υποψηφίου ετερόκλιτης εξακομματικής συμμαχίας ευρέος φάσματος, από την εθνικιστική δεξιά ως την κεντροαριστερά.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις –τα ινστιτούτα που τις διενεργούν έπεσαν πολύ έξω ενόψει του πρώτου γύρου– πιστοποιούν το προβάδισμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ον οποίο φέρουν να προηγείται κατά πέντε μονάδες.
Ωστόσο στην εκλογική αναμέτρηση της γείτονα, εξακολουθεί να υπάρχει μια άγνωστη μεταβλητή: αυτή είναι οι 8,3 εκατ. ψήφοι των πολιτών οι οποίοι δεν εκφράστηκαν στον πρώτο γύρο, αν και η συμμετοχή έφθασε το 87%.
Ήδη στην τουρκική διασπορά, τα μέλη της οποίας είχαν περιθώριο να ψηφίσουν έως το βράδυ της περασμένης Τρίτης, η συμμετοχή ήταν υψηλότερη (1,9 εκατ. έναντι 1,69 εκατ.) απ’ ό,τι στον πρώτο γύρο.
Πόλωση και στροφή προς τους υπερεθνικιστές
Πέραν όσων επέλεξαν την αποχή, τα δυο στρατόπεδα φλέρταραν μετά τη 14η Μαΐου με τους υπερεθνικιστές. Ο τρίτος του πρώτου γύρου, ο Σινάν Ογάν (5% των ψήφων), άλλοτε στέλεχος του MHP, τάχθηκε υπέρ του κ. Ερντογάν.
Ο πρόεδρος του Κόμματος της Νίκης (Zafer Partisi – ZP), Ουμίτ Οζντάγ, το οποίο έλαβε περίπου 2,2% στις προηγούμενες εκλογές, δήλωσε πως θα στηρίξει τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Στην προσπάθειά του να κερδίσει ψήφους από τους υπερεθνικιστές ύστερα από την απρόβλεπτη για πολλούς ήττα του στον πρώτο γύρο, ο Κιλιτσντάρογλου επιχειρεί μια στροφή προς το ακροδεξιό κοινό. Την προηγούμενη εβδομάδα όξυνε κι άλλο τους τόνους του δηλώνοντας πως εάν εκλεγεί θα επαναπατρίσει όλους τους Σύρους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία, τη χώρα που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό παγκοσμίως. «Στηρίξτε τον άνθρωπο που θα στείλει τους 13 εκατομμύρια πρόσφυγες πίσω στις χώρες τους. Ψηφίστε τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου», ήταν το μήνυμα του Οζντάγ προς τους υποστηρικτές του κόμματός του.
Εν τω μεταξύ τα φιλοκουρδικά κόμματα της Τουρκίας επιβεβαίωσαν ότι θα υποστηρίξουν τον προεδρικό υποψήφιο της αντιπολίτευσης στον δεύτερο γύρο των εκλογών της Κυριακής χωρίς να τον κατονομάζουν, μία ημέρα αφότου εξέφρασαν οργή για τη συμφωνία του με τον Ουμίτ Οζντάγ.
Ακραία πόλωση
Όσο πλησιάζει η ώρα της κάλπης η πόλωση διευρύνεται και η ένταση αυξάνεται. Ο Κεμάλ Κιλιτστνάρογλου αποκάλεσε ψεύτη τον Ταγίπ Ερντογάν επικρίνοντάς τον για τις μονταρισμένες κασέτες που δείχνουν το ΡΚΚ να χειροκροτεί τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. «Είπες ότι υπάρχουν κασέτες από τη συνάντησή μου με τους τρομοκράτες στο Καντίλ. E, Ερντογάν, τι είδους μουσουλμάνος είσαι; Εάν έχεις μια πραγματική κασέτα μιας τέτοιας συνάντησης, η οποία δεν είναι κατασκευασμένη ή μοντάζ, και δεν την δημοσιεύεις τότε είσαι ένας μεγάλος ψεύτης, ένας συκοφάντης», ανέφερε ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης.
«Πατριάρχης ψέματος»
Πριν περάσουν 24 ώρες ο Ταγίπ Ερντογάν ανταπέδωσε τις κατηγορίες ενώ έδειξε και την ενόχλησή του για την εθνικιστική ρητορική που χρησιμοποιεί τις τελευταίες δύο βδομάδες ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης.
«Το έθνος μου αποφάσισε γι΄ αυτό τον τεχνητό εθνικισμό. Δεν πιστεύουν σε αυτά που λένε εκείνοι. Αυτοί το ψέμα το λένε σαν στραγάλια. Λένε πολύ εύκολα ψέματα. Ο κ. Κεμάλ είναι ο πατριάρχης του ψέματος. Μέχρι πριν από δύο βδομάδες μίλαγε για αγάπη και τώρα βγάζει μίσος. Μέχρι πριν δύο βδομάδες έλεγε είμαστε σοσιαλδημοκράτες, τώρα χρησιμοποιεί γλώσσα ναζί», ανέφερε ο Τούρκος Πρόεδρος.
Πάντως ο κ. Κιλιτσντάρογλου επικαλέστηκε ακόμη και τη θρησκεία για στριμώξει τον κ. Ερντογάν λέγοντας πως είναι «αμαρτία» να τον ψηφίσει κανείς. «Όσοι ψήφισαν Ερντογάν, μην το κάνετε, μην το κάνετε, μην αμαρτάνετε. Ένας ειλικρινής μουσουλμάνος δεν θα διέπραττε ένα τόσο μεγάλο αμάρτημα. Όλοι πρέπει να είναι ηθικοί και ενάρετοι», ανέφερε σε νέο βίντεό του.
Εμφανίζεται βέβαιος ότι εκείνος θα είναι ο νικητής απευθυνόμενος στον λαό, λέγοντας ότι «στον πρώτο γύρο ταρακουνηθήκαμε, στον δεύτερο γύρο θα κερδίσουμε. Πήρες την Κωνσταντινούπολη, πήρες την Άγκυρα, θα πάρεις πίσω την Τουρκία».
Κατηφόρα
«Καλύπτω προεκλογικές εκστρατείας εδώ και δεκαετίες, ουδέποτε είχα δει τόσα πολλά ‘fake news’ (‘ψευδείς ειδήσεις’), τόσο προσβλητικές και ομοφοβικές δηλώσεις», συνοψίζει ο Τζαν Ντουντάρ, ο πρώην αρχισυντάκτης της εφημερίδας Cumhuriyet («Δημοκρατία», κεντροαριστερά), εξόριστος στο Βερολίνο, που λέει πως τον θλίβει το ότι η αντιπολίτευση δεν αντέδρασε «με τον τρόπο που άρμοζε», ούτε «κάλεσε να υπάρξει ένα μίνιμουμ σεβασμού».
Ο Μεντερές Τζινάρ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Μπασκέντ (Άγκυρα), επέκρινε την αντιπολίτευση, που φάνηκε «ανίκανη να παρουσιάσει το όραμά της για το μέλλον της Τουρκίας» και πρόβαλε «αποκλειστικά και μόνο τις αποτυχίες της κυβέρνησης και του προέδρου».
Όμως, πρόσθεσε, «ακόμη κι αν οι ψηφοφόροι δεν συμφωνούν με κάποια κόμματα της συμμαχίας, δεν έχουν την πολυτέλεια να μην ψηφίσουν».
Το HDP μάλλον συμφωνεί. Παρά τις επανειλημμένες επιθέσεις που δέχθηκε, και παρά την όψιμη συμμαχία του κ. Κιλιτσντάρογλου με μικρή υπερεθνικιστική, ξενοφοβική παράταξη, το κόμμα κάλεσε ξανά την Πέμπτη τους υποστηρικτές του να ψηφίσουν τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης.
Και μέσω Twitter χθες ο Σελαχατίν Ντεμίρτας, μορφή του HDP, στη φυλακή από το 2016, επανέλαβε χθες την έκκληση από το κελί του: «Δεν υπάρχει τρίτος γύρος σε αυτή την ιστορία! Ας αναδείξουμε πρόεδρο τον κ. Κιλιτσντάρογλου, για να αναπνεύσει η Τουρκία. Πηγαίνετε στις κάλπες, ψηφίστε».
Χθες βράδυ ο κ. Κιλιτσντάρογλου κατηγόρησε τις αρχές πως τον εμπόδισαν να στείλει SMS με τα οποία ήθελε να ενημερώσει δημοσιογράφους πως θα συμμετείχε σε εκπομπή ιδιωτικού τηλεοπτικού σταθμού.
Κατ’ αυτόν, η παρεμπόδιση έγινε «από την Αρχή Ελέγχου των Τεχνολογιών των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών (BTS), κατά διαταγή του Ερντογάν». Πρόσθεσε πως οι άνθρωποι του προέδρου το έκαναν «γιατί φοβούνται».
Η μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters sans Frontières, RSF) επικρίνει την ανισορροπία στην προβολή των υποψηφίων – ο αρχηγός του κράτους μονοπωλεί τις τηλεοπτικές οθόνες.
Για τον Ερόλ Εντέρογλου, τον αντιπρόσωπο της RSF στην Τουρκία, «το σύστημα των μέσων ενημέρωσης που έχει δημιουργηθεί» αποτελεί από μόνο του μέσο νοθείας των εκλογών, καθώς «στερεί» από τους τούρκους πολίτες τον δημοκρατικό διάλογο.
Άδεια τα ταμεία Κεντρικής Τράπεζας
Η μεγάλη ανησυχία όμως είναι η επόμενη μέρα των εκλογών η οποία θα βρει τα ταμεία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας άδεια. Εκτιμάται ότι ένας από τους βασικούς λόγους εξάντλησης των αποθεματικών της Κεντρικής Τράπεζας είναι και η προσδοκία ότι η τουρκική λίρα θα υποτιμηθεί, κάτι που οδήγησε σε αύξηση τη ζήτησης συναλλάγματος. Η Κεντρική Τράπεζα για να περιορίσει την υποτιμηση της λίρας έχασε 9 δισ. δολάρια σε αποθεματικά, μόνο την εβδομάδα πριν τον πρώτο γύρο των εκλογών.
Το Ρεπουπλικάνικό Λαϊκό Κόμμα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου προειδοποιεί για την κατάσταση της οικονομίας. Η ΓΓ του CHP Σελίν Μποκέ με τουίτ της αναφέρει ότι «στην αγορά επικρατεί σοβαρός πανικός», προσθέτοντας ότι «κανείς δεν μπορεί να πάρει δάνειο εκτός από μια χούφτα προνομιούχων». Υποστηρίζει πως «αν συνεχιστεί η διακυβέρνηση Ερντογάν η οικονομία θα μπλοκαριστεί και οι τροχοί θα σταματήσουν γιατί η οικονομία λειτουργεί με πίστωση».
Από την πλευρά του, ο οικονομολόγος Μουράτ Κιμπιλάι εκτιμά ότι μετά τις εκλογές «το δολάριο δεν γίνεται να μείνει στις 21 λίρες. Την επόμενη εβδομάδα, εάν δεν υπάρξει κεφαλαιακός περιορισμός, θα δούμε ραγδαία αύξηση της ισοτιμίας».
Ο Νταρόν Ατζέμογλου, ένας από τους κορυφαίους Τούρκους οικονομολόγους, μιλώντας στο Reuters, συνέκρινε την Τουρκία με την Αργεντινή και τόνισε ότι η τρέχουσα οικονομική πολιτική δεν είναι βιώσιμη. Αντίστοιχα, ο Αμερικανός αναλυτής William Sency δηλώνει ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη κρίση δολαρίου στην ιστορία της και όσοι υπολόγιζαν την ισοτιμία δολαρίου στις 30 λίρες, τώρα να δίνουν τον αριθμό των 40 λιρών.
Ωστόσο ο Τούρκος Πρόεδρος υπόσχεται ότι θα λυθούν τα προβλήματα στην οικονομία. «Όσον αφορά τις τιμές των τροφίμων, οι τιμές στις αγορές θα σταθεροποιηθούν την καλοκαιρινή περίοδο. Η μείωση έχει ήδη αρχίσει. Οι τιμές της ντομάτας και της πατάτας έπεσαν στις 7 λίρες. Θα είναι διαφορετικά την επόμενη περίοδο. Οι τιμές των αγαθών πέφτουν ήδη κατακόρυφα», ανέφερε.
