Μετά την απομόνωση ξεκινά η Τουρκική Επιχείρηση Γοητείας σε μια προσπάθεια αποκατάστασης του κλίματος με τις ΗΠΑ.
Μιλώντας με έμπειρο Αμερικανό Διπλωμάτη προ ετών, με την συμπεριφορά της Τουρκίας να είναι στο επίκεντρο στον απόηχο – τότε – αγορά των S-400, μου εξομολογήθηκε μία μεγάλη αλήθεια, για τον τρόπο με τον οποία ασκεί την εξωτερική της πολιτική η Αμερική. «Φαντάσου ότι έχεις να κάνεις με ένα υπερωκεάνιο, που ο καπετάνιος πρέπει να του αλλάξει πορεία. Δεν το κάνει αν βρει μπροστά του μικρά παγόβουνα, που δεν μπορούν να του δημιουργήσουν πρόβλημα. Κι όταν αποφασίσει ότι πρέπει να το κάνει, αυτό δεν γίνεται ακαριαία αλλά θέλει χρόνο. Όμως, όταν στρίψει το υπερωκεάνιο… δεν επιστρέφει στην πρότερη πορεία», είναι το παράδειγμα που χρησιμοποίησε για να γίνει κατανοητός ο τρόπος που ενεργούν οι ΗΠΑ.
Από τότε έχει περάσει πολύς καιρός. Η ρωγμή έγινε χάσμα που ολοένα βαθαίνει.
Αναμφίβολα, οι διμερείς σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα το τελευταίο χρονικό διάστημα με ευθύνη της τελευταίας και σίγουρα αυτή η επιδείνωση βαρύνει σε μεγάλο βαθμό το καθεστώς Ερντογάν.
Αναθεωρητικές νεοοθωμανικές βλέψεις, συνεχιζόμενες και διογκούμενες προκλήσεις στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, απροκάλυπτη αγορά ρωσικών συστημάτων σε αντίθεση με τις αρχές της Βορειο-Ατλαντικής Συμμαχίας, πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων (proxy wars) στο Ιράκ, Συρία, Λιβύη, Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σίγουρα οι αιτίες για αυτήν την όξυνση είναι πάρα πάρα πολλές…
Άτακτη αναδίπλωση της Τουρκίας
Φαίνεται όμως ότι οι εξελίξεις τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στο εσωτερικό της Τουρκίας δεν ευνόησαν την επιθετικογενή στρατηγική της, υποχρεώνοντας την σε άτακτη αναδίπλωση. Με την οικονομία της Τουρκίας συνεχώς να κατακρημνίζεται, ο Ερντογάν φαίνεται να υιοθετεί πλέον μια πιο «φιλική» στάση απέναντι στους μέχρι πρότινος εταίρους του, αφήνοντας κατά μέρους τους λεονταρισμούς του.
Το τελευταίο άλλωστε πλήγμα στην ήδη θαμπωμένη εικόνα της τουρκικής οικονομίας, η τοποθέτηση της Τουρκίας στην γκρίζα λίστα του Διεθνούς Παρατηρητηρίου για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων, επιδείνωσε τον «κατήφορο χωρίς φρένα» που ακολουθεί τελευταία μετά τις διαδοχικές υποτιμήσεις της η τουρκική λίρα, αποτελώντας την ταφόπλακα στο κύρος και την αξιοπιστία της γείτονος. Παρά τις έντονες διαμαρτυρίες Τούρκων αξιωματούχων του Υπουργείου Εξωτερικών οι οποίοι έκαναν λόγο για άδικη απόφαση, εντούτοις η Τουρκία πλέον συγκαταλέγεται σε χώρες όπως το Νότιο Σουδάν και η Υεμένη με ότι αυτό συνεπάγεται για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων τις οποίες έχει τόσο ανάγκη.
Η Τουρκία όμως, παράλληλα με την «επίθεση φιλίας» που έχει εξαπολύσει εσχάτως προς τη Δύση την οποία μέχρι πριν από λίγο καιρό την αποκαλούσε αμαρτωλή, ξιπασμένη και ισλαμοφοβική, προσπαθεί υπογείως να αποκτήσει ερείσματα στα κέντρα εξουσίας και λήψης αποφάσεων των ΗΠΑ. Πρόσφατα, το διεθνώς αναγνωρισμένο think tank «Center for International Policy» δημοσίευσε μια αναφορά στην οποία καταδείκνυε την προσπάθεια επηρεασμού (lobbying) των κέντρων εξουσίας και της κοινής γνώμης υπέρ της Τουρκίας. Η ανάλυση βασίστηκε στα επίσημα δεδομένα που υπέβαλλαν εταιρείες που εκπροσωπούν ξένες κυβερνήσεις, εν προκειμένω την τουρκική, στις Αρχές των ΗΠΑ βάσει της αμερικανικής νομοθεσίας.
Εταιρείες «βιτρίνα»
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας δείχνουν τον λυσσαλέο αγώνα στον οποίο έχει αποδυθεί η τουρκική οικονομική, πολιτική και πολιτιστική διπλωματία προκειμένου να μεταστρέψει το αρνητικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί λόγω των «καμωμάτων» της Άγκυρας στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Εταιρείες «βιτρίνες» όπως η εταιρεία δημοσίων σχέσεων Mercury Public Affairs, η οποία αυτοδιαφημίζεται ως εταιρεία στρατηγικών σχέσεων, κατέχει τη «μερίδα του λέοντος», έχοντας πραγματοποιήσει 405 επαφές με μέλη της Αμερικανικής Γερουσίας για το 2020 εκ μέρους της τουρκικής πρεσβείας στις ΗΠΑ και της τουρκικής κυβέρνησης! Ανάλογο σκιώδη ρόλο έχουν αναλάβει σύμφωνα με την έρευνα οι εταιρείες νομικής υποστήριξης και παροχής συμβούλων Capitol Counsel, Venable και η Greenberg Traurig, προωθώντας και διαφημίζοντας την τουρκική επιχειρηματολογία και τις τουρκικές θέσεις.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ποιοι είναι δέκτες αυτής της άτυπης διπλωματικής καμπάνιας και τι θέσεις κατέχουν. Η πλειονότητα των κρούσεων όπως φαίνεται έγινε εντός του 2020, μιας χρονιάς κομβικής για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στον Steve Chabot, μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας. Μέλη της Επιτροπής Εξοπλισμών της Γερουσίας βρίσκονται επίσης ψηλά στη λίστα των επαφών των διορισμένων από την τουρκική κυβέρνηση εκπροσώπων της στην Ουάσινγκτον, όπως και διεθνώς αναγνωρισμένα think tanks τα οποία έλαβαν μάλιστα γενναία χρηματοδότηση από τουρκικών συμφερόντων κεφάλαια. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το «Brookings Institution» και το «German Marshall Fund of the United States», τα οποία σύμφωνα με τους ισολογισμούς τους έλαβαν χρηματοδότηση από την Ένωση Τουρκικών Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων (Turkish Industry and Business Association).
Φυσικά η αμερικανική κοινή γνώμη δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός της στρατηγικής επηρεασμού που επιχειρεί να εφαρμόσει η ‘Αγκυρα με τα πλοκάμια της τουρκικής προπαγάνδας να αγγίζουν τις υψηλού κύρους εφημερίδες όπως οι New York Times, το ειδησεογραφικό πρακτορείο CNN και το πρακτορείο Bloomberg. Οι προσπάθειες εστιάζονταν στην απαλοιφή επικριτικών άρθρων για την πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν καθώς και στον «εξωραισμό» της κριτικής για τις οσμές διαφθοράς που είχαν αναδυθεί με το χτίσιμο του Πύργου Τράμπ στην Κωνσταντινούπολη.
Η προσέγγιση αυτή πάντως δεν δρέπει τους καρπούς που ίσως επεδίωκαν οι εμπνευστές της. Οι ΗΠΑ παραμένουν αταλάντευτες στην επιλογή τους να αποκόψουν την Τουρκία από τη συμπαραγωγή των F-35 και από την πώληση στρατιωτικού υλικού, όσο ο Πρόεδρος Ερντογάν διαμηνύει ότι όχι μόνο δε θα παροπλίσει τους S-400, αλλά ότι σκοπεύει να προχωρήσει σε αγορά κι άλλου εξοπλισμού ρωσικής προέλευσης, όπως είχε δηλώσει πρόσφατα κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ.
Και μπορεί οι σκληροί τόνοι να έχουν κάπως πέσει, όπως φάνηκε και στην πρόσφατη Σύνοδο των G-20 στη Ρώμη, τα αμήχανα χαμόγελα όμως πρόδιδαν ένα βαθύτερο χάσμα στις σχέσεις των δύο χωρών, το οποίο δεν είναι δυνατόν να γεφυρωθεί με πρόσκαιρες κινήσεις εντυπωσιασμού και διπλωματικής αβροφροσύνης. Άλλωστε όπως λέει ο θυμόσοφος λαός «κάλλιο να σου βγει το μάτι παρά το όνομα». Και δυστυχώς για την Τουρκία της έχει βγει το όνομα…
Του Χρήστου Μαζανίτη
