Η Ελλάδα πλήττεται από πυρκαγιές πολύ περισσότερο απ’ ότι οι κλιματικές μεταβλητές και τα δημόσια έξοδα για πυροπροστασία θα δικαιολογούσαν.
Ενώ από πλευράς πρόληψης πυρκαγιών η χώρα βρίσκεται λίγο πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, η έκταση των πυρκαγιών μεγαλώνει παρά την αύξηση του κόστους.
Η απουσία οργανωμένης, συστηματικής, εσωτερικά συνεπούς και προληπτικής προσέγγισης στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών, αποτελεί διαχρονικά καθοριστικό παράγοντα του μεγέθους της καταστροφής που προκαλούνται από αυτές, σύμφωνα με την μελέτη της PwC «Fire Protection in Greece: what is missing?».
Περίπου 8,1 εκ. εκτάρια γης είναι εκτεθειμένα στον κίνδυνο πυρκαγιών, για την πρόληψη και αντιμετώπιση των οποίων το Ελληνικό Κράτος ξοδεύει περίπου 500 εκ. ευρώ ετησίως.
Ιστορικά οι πυρκαγιές ξεκινούν σε αραιά κατοικημένες περιοχές και αραιά δάση κυρίως στο νότιο και δυτικό μέρος της χώρας, με τη Βόρεια Ελλάδα και τα νησιά να αντιμετωπίζουν σπάνια τον κίνδυνο των πυρκαγιών.
Η γεωγραφική ανισοκατανομή όσο και η επαναληψιμότητα του φαινομένου, θέτουν δύο βασικά ζητήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού πρόληψης και της κατάσβεσης των πυρκαγιών.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορούν σε 15 Ευρωπαϊκές χώρες, για την περίοδο 2008-2017, η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο στον αριθμό των πυρκαγιών ανά στρέμμα μη αστικής και καλλιεργημένης γης. Ωστόσο, τοποθετείται πολύ πάνω από το μέσο όρο αναφορικά με την επιφάνεια καμένης γης ανά πυρκαγιά.
Σχετικά με τη δαπάνη για την προστασία από πυρκαγιές, η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο αλλά υπολείπεται σε μηχανικά μέσα πυρόσβεσης με σημαντικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης.
Φωτιές και εκλογές
Πέρα από τους γνωστούς παράγοντες που συντελούν στην έκταση και την συχνότητα των πυρκαγιών στην Ευρώπη, όπως οι κλιματικές συνθήκες (μέση θερμοκρασία, μέσο ύψος βροχής) και το εμβαδό της μη αστικής και μη καλλιεργήσιμης γης, η μελέτη επιβεβαιώνει –όπως έχουν δείξει προηγούμενες μελέτες- την ύπαρξη ενός ακόμη παράγοντα για την Ελλάδα, που συνδέει την έντονη πολιτική δραστηριότητα με την αύξηση των πυρκαγιών.
Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο 1980-2016 η διαφορά στη συχνότητα των πυρκαγιών μεταξύ των ετών κατά τα οποία διεξήχθησαν εκλογικές αναμετρήσεις σε σύγκριση με τις περιόδους πολιτικής σταθερότητας είναι της τάξης του 10%.
Ωστόσο, παρατηρείται σημαντική διαφορά 45,000 εκταρίων (80%) στο εύρος των καμένων εκτάσεων κατά τις περιόδους πολιτικής μετάβασης. Το τελευταίο, καταδεικνύει τη χαλάρωση του μηχανισμού πυρόσβεσης στις συγκεκριμένες περιόδους αλλά και την μείωση της αποτελεσματικότητας των μηχανισμών δασοπυρόσβεσης παρόλο που η χρηματοδότησή τους δεν φαίνεται να επηρεάζεται.
Το σύνθετο αυτό φαινόμενο σχετίζεται με τη δομή των πυροσβεστικών δυνάμεων, τους διαθέσιμους πόρους, τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τον γενικότερο επιχειρησιακό συντονισμό αλλά και την κατανομή ανθρώπινων και τεχνικών πόρων.
Διορθωτικές κινήσεις
Βάσει άλλων Ευρωπαϊκών χωρών που αποτελούν πρότυπα στην οργάνωση μηχανισμού πυροπροστασίας όπως Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ισπανία, Βουλγαρία, χρειάζεται να πραγματοποιηθούν οι παρακάτω παρεμβάσεις στην Ελλάδα, σε τρία επίπεδα με ταυτόχρονη αύξηση της χρηματοδότησης:
• αυτόνομη οργάνωση της δασοπυρόσβεσης σε επίπεδο περιφέρειας με τοπικά και εθνικά κέντρα διοίκησης
• κεντρικό σύστημα παρακολούθησης και συντονισμού σε άμεση σύνδεση με αντίστοιχα περιφερειακά συστήματα δασοπυρόσβεσης
• υψηλή εκπαίδευση μόνιμου και εποχιακού προσωπικού και αύξηση των μηχανικών μέσων πυρόσβεσης
Από την μελέτη της PwC απορρέει η ανάγκη για την υλοποίηση δέσμης αλλαγών στις πολιτικές και στους κανόνες που αφορούν στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών στην Ελλάδα.
Οι αλλαγές στην οργάνωση, τις διαδικασίες, τα συστήματα, την χρησιμοποίηση μοντέλων επιχειρησιακής προσομοίωσης, στην επιλογή και εκπαίδευση του μόνιμου και εποχικού προσωπικού και στην ένταξη πιο πολλών μηχανικών μέσων θα βοηθήσουν στο να μειωθούν μεσοπρόθεσμα οι καταστροφικές επιπτώσεις των πυρκαγιών.
