Διευκρινίσεις για τη διαδικασία διενέργειας των αυτοδιοικητικών εκλογών παρέχουν δύο εγκύκλιοι του υπουργείου Εσωτερικών -η μία για την ανάδειξη των δημοτικών και η άλλη των περιφερειακών αρχών.
Οι εκλογές αυτές έχουν ξεχωριστή σημασία λόγω της εφαρμογής, για πρώτη φορά, των διατάξεων του ν.4555/2018 (πρόγραμμα «Κλεισθένης I») και τη θέση σε ισχύ του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής.
Σύμφωνα με αυτό το εκλογικό μέτρο, οι έδρες κάθε συμβουλίου, αφού κατανεμηθούν στους οικείους συνδυασμούς με βάση το εκλογικό μέτρο που προκύπτει από τη διαίρεση των έγκυρων ψήφων με τις προς διάθεση έδρες, εν συνεχεία, τυχόν αδιάθετες έδρες κατανέμονται στους συνδυασμούς με βάση τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπά τους.
«Με τη θέσπιση της απλής αναλογικής, ως του μοναδικού εκλογικού συστήματος αντιστοίχισης της ψήφου των εκλογέων με την εκπροσώπησή τους στο οικείο συμβούλιο, η πολιτική συμμετοχή των πολιτών ενισχύεται ακόμα περισσότερο, συμβάλλοντας, με το τρόπο αυτό, στον εκδημοκρατισμό του πολιτικού βίου», τονίζεται χαρακτηριστικά.
Το πρόγραμμα «Κλεισθένης I» θεσπίζει ακόμα την επαναφορά της τετραετούς θητείας των αυτοδιοικητικών αρχών και την αποσύνδεση του χρόνου διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών από τις ευρωεκλογές.
Σημειώνεται ότι, ειδικά για την πρώτη εφαρμογή του νόμου, ο πρώτος γύρος των αυτοδιοικητικών εκλογών θα διεξαχθεί στις 26 Μαΐου ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές. Οι επαναληπτικές εκλογές, όπου χρειαστεί, θα διεξαχθούν την επόμενη Κυριακή 2 Ιουνίου.
Επίσης, για πρώτη φορά, εισάγεται το δικαίωμα του εκλέγειν στους νέους 17 ετών.
Αποσυνδέεται η ανάδειξη των οργάνων διοίκησης των κοινοτήτων από τους συνδυασμούς, που μετέχουν στη διαδικασία ανάδειξης των δημοτικών αρχών, και προβλέπεται η εκλογή των οργάνων κοινότητας σε χωριστή κάλπη.
Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να θέτουν υποψηφιότητα και για μονοπρόσωπα όργανα διοίκησης και ειδικότερα για το αξίωμα του δημάρχου και του προέδρου κοινότητας έως και 300 κατοίκους.
Δεν υφίσταται υποψηφιότητα για το αξίωμα του «προέδρου του συμβουλίου κοινότητας άνω των 300 κατοίκων», καθώς όλοι ο υποψήφιοι στις κοινότητες αυτές είναι υποψήφιοι σύμβουλοι. Ο πρόεδρος του συμβουλίου της κοινότητας άνω των 300 κατοίκων εκλέγεται έμμεσα από τους συμβούλους της.
Προβλέπεται, επίσης, η εκλογή προέδρων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως 300 κατοίκων, με χωριστή κάλπη και με ενιαίο ψηφοδέλτιο όλων των μεμονωμένων υποψηφίων, ενώ λαμβάνεται, για πρώτη φορά, υπόψη ο «μόνιμος πληθυσμός» της χώρας για την εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης, αντικαθιστώντας τον «πραγματικό πληθυσμό», που ίσχυε μέχρι σήμερα.
