Ένα πλανητικό σύστημα όχι τόσο μακριά από το Ηλιακό Σύστημα έχει έξι πλανήτες που περιφέρονται γύρω από το αστέρι τους εντελώς αρμονικά.
Καθένας από τους έξι εξωπλανήτες που περιφέρονται γύρω από το λαμπερό αστέρι HD 110067 έχει μια ρυθμική τροχιά με τους παρακείμενους εξωπλανήτες, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα σπάνιο φαινόμενο γνωστό ως «αλυσίδα συντονισμού». Αυτό υποδηλώνει ότι το σύστημα δεν έχει διαταραχτεί από τότε που σχηματίστηκε, πριν από πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, και αποτελεί ένα εξαιρετικό και κρυμμένο «κόσμημα» στον Γαλαξία μας.
Το φαινόμενο της «αλυσίδας συντονισμού»
«Πιστεύουμε ότι μόνο το ένα τοις εκατό όλων των συστημάτων παραμένει σε συντονισμό», λέει ο αστροφυσικός Rafael Luque από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο. «Μας δείχνει την παρθένα διαμόρφωση ενός πλανητικού συστήματος που έχει επιβιώσει ανέγγιχτο».
Το τηλεσκόπιο που «κυνηγά» εξωπλανήτες
Οι συντονισμοί της τροχιάς των πλανητών δεν είναι ούτε ασυνήθιστοι, ούτε απροσδόκητοι. Εμφανίζονται όταν δύο σώματα που περιστρέφονται γύρω από ένα τρίτο σώμα ασκούν βαρυτική επίδραση το ένα στο άλλο, με τέτοιο τρόπο ώστε οι περίοδοι τροχιάς τους να ευθυγραμμίζονται. Όχι ακριβώς 1:1 – που φαίνεται να είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο – αλλά μπορεί να εκφραστεί ως αναλογία.
Για παράδειγμα, ο Πλούτωνας και ο Ποσειδώνας βρίσκονται σε συντονισμό μεταξύ τους: Ο Πλούτωνας ολοκληρώνει 2 τροχιές γύρω από τον Ήλιο για κάθε 3 από τις τροχιές του Ποσειδώνα, αυτός είναι ένας συντονισμός 2:3. Και μερικά από τα φεγγάρια του Δία βρίσκονται σε μια αλυσίδα συντονισμού. Για κάθε 1 από τις περιστροφές του Γανυμήδη, η Ευρώπη συμπληρώνει 2 και η Io 4 περιστροφές, για μια αλυσίδα 1:2:4, γνωστή και ως «συντονισμός Laplace».
Ωστόσο, το να βρίσκονται έξι εξωπλανητικά σώματα σε μια αλυσίδα συντονισμού είναι κάτι πραγματικά ξεχωριστό.
Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν αυτό το μοναδικό πλανητικό σύστημα με έξι πλανήτες που περιφέρονται γύρω από ένα πορτοκαλί νάνο – αστέρι, περίπου 100 έτη φωτός μακριά. Η ανακάλυψη έγινε χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο – κυνηγό εξωπλανητών με το όνομα «Transiting Exoplanet Survey Satellite» (TESS) της NASA. Το 2020, το TESS εντόπισε δύο πλανήτες σε τροχιά γύρω από το πορτοκαλί νάνο αστέρι. Ένας από τους πλανήτες είχε μια περίοδο τροχιάς 5.642 ημερών, αλλά η περίοδος τροχιάς του άλλου πλανήτη παρέμεινε άγνωστη.
Όταν το TESS εξέτασε ξανά το πλανητικό σύστημα, δύο χρόνια αργότερα, τα δεδομένα παρέμεναν συγκεχυμένα. Έτσι, ο Luque και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Cheops της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας για να ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά και συνειδητοποίησαν ότι τα δεδομένα έδειχναν περισσότερους από δύο εξωπλανήτες. Στην πραγματικότητα, μπόρεσαν να εξετάσουν τις περιστροφές τριών εξωπλανητών οι οποίοι όπως φάνηκε ήταν σε μια αλυσίδα συντονισμού.
«Ο Cheops μάς έδωσε αυτά τα δεδομένα τα οποία μας επέτρεψαν να προβλέψουμε τις υπόλοιπες περιόδους τροχιάς των υπόλοιπων εξωπλανητών», λέει ο Luque.
Το αστέρι που σχηματίστηκε πριν από 1 δισ. χρόνια
Σύμφωνα με τα δεδομένα που προέκυψαν από τη μελέτη τους οι αστροφυσικοί κατέληξαν πως οι τροχιακές περίοδοι των εξωπλανητών είναι, από τον εσωτερικό προς τον εξωτερικό πλανήτη, 9,11 ημέρες, 13,67 ημέρες, 20,52 ημέρες, 30,79 ημέρες, 41,06 ημέρες και 54,77 ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι τα ζεύγη εξωπλανητών είναι σε συντονισμούς 3:2, 3:2, 3:2, 4:3 και 4:3. Το αστέρι HD 110067, γύρω από το οποίο περιστρέφονται οι υπόλοιποι εξωπλανήτες του συστήματος, κάνει έξι περιστροφές για κάθε μία περιστροφή του πλανήτη που βρίσκεται πιο έξω στο σύστημα.
Αυτό το πλανητικό σύστημα είναι μόλις το τρίτο γνωστό σύστημα με έξι εξωπλανήτες που βρίσκονται σε αλυσίδα συντονισμού.
Το αστέρι γύρω από το οποίο περιστρέφονται οι εξωπλανήτες πιστεύεται ότι σχηματίστηκε πριν από 1 δισεκατομμύριο χρόνια. Το ότι οι πλανήτες του περιστρέφονται αρμονικά υποδηλώνει ότι δεν έχει δεχθεί ποτέ εξωπλανητικές επιρροές όπως η πλανητική μετανάστευση ή κάποια γιγάντια πρόσκρουση.
Ο συντονισμός της τροχιάς των πλανητών είναι εύκολο να διαταραχθεί. Οι αστρονόμοι έχουν εντοπίσει έναν αριθμό συστημάτων που έχουν τροχιακές περιόδους που πλησιάζουν στον συντονισμό, αλλά οι πραγματικές αλυσίδες συντονισμού είναι λίγες. Επομένως, το σύστημα HD 110067 είναι ένας σπάνιος θησαυρός.
Πηγή: foxreport.gr
