Σε μια πρωτοφανή, στα διεθνή χρονικά, κίνηση, οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της κατάργησης της πατέντας στα εμβόλια κατά της Covid 19 και ζητούν την άρση των πνευματικών δικαιωμάτων των φαρμακευτικών εταιρειών στην κατασκευή των εμβολίων, έτσι ώστε να δημοσιοποιηθούν τα συστατικά και ο τρόπος παρασκευής τους.
Σύμφωνα με την επικεφαλής της ομοσπονδιακής υπηρεσίας των ΗΠΑ για την εμπορική πολιτική, Κάθριν Τάι η πανδημία «είναι μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και οι εξαιρετικές περιστάσεις της πανδημίας απαιτούν έκτακτα μέτρα . Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19», πρόσθεσε.
Η κα Τάι πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις στους κόλπους του ΠΟΥ για να διασφαλίσουν ότι η άρση θα υλοποιηθεί, όμως προειδοποίησε ότι οι συζητήσεις αυτές μπορεί να πάρουν χρόνο. Οι αποφάσεις του ΠΟΥ πρέπει να εγκριθούν ομόφωνα από όλα τα μέλη του.
Είχε προηγηθεί η δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ότι στηρίζει την πρόταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περί κατάργησης της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια για την Covid-19.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι «έτοιμη να συζητήσει» άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid, δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η αιφνιδιαστική στήριξη των ΗΠΑ στο αίτημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων κατά της covid-19 προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγή τους γιορτάστηκε από τους υποστηρικτές της πρωτοβουλίας ως “ιστορική στιγμή”.
Όμως αναμφισβήτητα θα χρειαστούν μήνες διαπραγματεύσεων προτού υπάρξει ομοφωνία για το θέμα και οι φαρμακευτικές βιομηχανίες, που αντιτίθενται σθεναρά στο σχέδιο αυτό, θα εξακολουθήσουν να μάχονται εναντίον της άρσης των παντεντών.
Η πρόταση
Η πρόταση, που κατατέθηκε στις 2 Οκτωβρίου από τη Νότια Αφρική και την Ινδία, στηρίχθηκε από περίπου 100 χώρες και μεγάλες μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Το αρχικό κείμενο προτείνει να υπάρξει προσωρινή άρση κάποιων υποχρεώσεων που πηγάζουν από τη Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου (TRIP), προκειμένου οποιαδήποτε χώρα να μπορεί να παράξει εμβόλια χωρίς να ανησυχεί για τις πατέντες, αλλά και φάρμακα και άλλο ιατρικό εξοπλισμό.
Η εξαίρεση από τις υποχρεώσεις βάσει της TRIP θα ίσχυε “μέχρι να έχει επεκταθεί ευρέως σε παγκόσμιο επίπεδο ο εμβολιασμός και να έχει ανοσοποιηθεί ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός”.
Το γενικό συμβούλιο του ΠΟΥ, το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων συζήτησε το θέμα χθες πριν την αιφνιδιαστική ανακοίνωση των ΗΠΑ και η Ινδία και η Νότια Αφρική δεσμεύθηκαν να παρουσιάσουν σύντομα ένα τροποποιημένο κείμενο, το οποίο θα περιλαμβάνει “συμβιβασμούς”, σύμφωνα με τον οργανισμό.
Μετά τη συνεδρίαση ο εκπρόσωπος του ΠΟΥ Κιθ Ρόκγουελ χαρακτήρισε τις συζητήσεις “πολύ εποικοδομητικές”, πολύ περισσότερο απ΄ό,τι στο παρελθόν, παρά το γεγονός ότι τα μέλη του οργανισμού παραμένουν διχασμένα.
Τρεις συνεδριάσεις για το θέμα αναμένεται να πραγματοποιηθούν ως τα τέλη Μαΐου και στη συνέχεια στις 8 και 9 Ιουνίου.
Οι υπέρ
Οι χώρες που στηρίζουν την πρωτοβουλία, υπέρ της οποίας έχουν ταχθεί και ΜΚΟ όπως οι Γιατροί χωρίς Σύνορα (MSF) και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) αλλά και ο ίδιος ο ΠΟΥ, εκτιμούν ότι θα διευκολύνει την άμεση πρόσβαση όλων των χωρών που έχουν ανάγκη σε ιατρικό εξοπλισμό, επιτρέποντάς τους να αυξήσουν την παραγωγή τους.
Το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Ινδονησία και το Πακιστάν έχουν ανακοινώσει ότι διαθέτουν “ικανότητες παραγωγής”, αν αρθούν οι πατέντες.
“Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19”, σημείωσε χθες η εκπρόσωπος των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι σηματοδοτώντας τη στροφή 180 μοιρών της χώρας.
Οι κατά
Σύμφωνα με τον Τόμας Κούνι, πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φαρμακοβιομηχανιών (Ifpma) “η κατάργηση των πατεντών ή η προσωρινή τους άρση δεν θα παράξει ούτε μία παραπάνω δόση εμβολίου. Πάνω απ’ όλα είναι ζήτημα τεχνογνωσίας”.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες υπογραμμίζουν ότι έχουν ήδη συνάψει περίπου 275 συμφωνίες συνεργασίας, κάποιες φορές και με ανταγωνιστές τους, προκειμένου να αυξήσουν το συντομότερο δυνατό την παραγωγή και να φτάσουν στις 10 δισεκατομμύρια δόσεις το 2021.
Παράλληλα επισημαίνουν ότι το πρόβλημα δεν ήταν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά οι εμπορικοί φραγμοί ή οι ελλείψεις σε κάποια συστατικά και εργαλεία τα οποία μπορούν να σταματήσουν την παραγωγή. Φοβούνται ότι πιο μικροί και λιγότερο γνωστοί παρασκευαστές θα προλάβουν να αποκτήσουν πρώτες ύλες και συστατικά, ακόμη και προσωπικό, που είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, χωρίς μάλιστα να καταφέρουν να παράξουν ασφαλή εμβόλια.
Οι φαρμακοβιομηχανίες εκτιμούν ότι περισσότερα από 100 συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των εμβολίων είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, είτε επειδή οι εξαγωγές τους έχουν απαγορευθεί είτε επειδή η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη.
Το παράδειγμα του AIDS
Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 τα αντιρετροϊκά φάρμακα έφεραν την επανάσταση στη θεραπεία κατά του HIV. Η τριπλή θεραπεία αρχίζει να σώζει χιλιάδες ζωές όμως το κόστος της είναι τεράστιο για τη μεγάλη πλειονότητα των οροθετικών.
Χρειάστηκε να περιμένουν ως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ώστε να υπογραφούν πολλές συμφωνίες και να γίνουν συμβιβασμοί για να διευκολυνθεί η παρασκευή και η διανομή γενόσημων αντιρετροϊκών φαρμάκων σε χαμηλή τιμή.
Το 2003 μια προσωρινή συμφωνία, η οποία επαναβεβαιώθηκε στα τέλη του 2005, επέτρεψε να υιοθετηθεί η άρση των πατεντών γεγονός που έδωσε το δικαίωμα στις φτωχές χώρες που πλήττονταν από σοβαρές μολυσματικές ασθένειες να εισάγουν γενόσημα φάρμακα εφόσον δεν μπορούν να τα παράξουν μόνες τους.
Η ΕΕ θα εξετάσει το θέμα
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι επίσης έτοιμη να συζητήσει προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης κατά αποτελεσματικό και ρεαλιστικό τρόπο», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας.
«Για τον λόγο αυτόν είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με ποιον τρόπο η πρόταση των ΗΠΑ για την άρση των δικαιωμάτων πενυματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων κατά της Covid-19 μπορεί να συμβάλει στην εκπλήρωση των στόχων αυτών», πρόσθεσε.
H GAVI χαιρετίζει την κίνηση Μπάιντεν και καλεί τις αμερικανικές εταιρίες να μεταφέρουν τεχνογνωσία
Η συμμαχία εμβολίων GAVI χαιρέτισε σήμερα τη στήριξη του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν στην άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια κατά της COVID-19 και κάλεσε επίσης την Ουάσινγκτον να βοηθήσει τις εταιρίες μεταποίησης να μεταφέρουν τεχνογνωσία προκειμένου να ενισχυθεί η παγκόσμια παραγωγή.
Η συμμαχία, που εδρεύει στη Γενεύη και που μαζί με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) διαχειρίζεται το πρόγραμμα διαμοιρασμού εμβολίων COVAX, βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικούς περιορισμούς στην προμήθεια σκευασμάτων αφού οι αρχές της Ινδίας ανέστειλαν τις εξαγωγές εμβολίων λόγω της έξαρσης της επιδημίας COVID-19 στη χώρα.
«Αναγνωρίζουμε επίσης τη σημασία της δέσμευσης της κυβέρνησης (Μπάιντεν) να εργαστεί προς την αύξηση της παραγωγής πρώτων υλών, το οποίο θα έχει άμεσο αντίκτυπο στη χαλάρωση των τωρινών περιορισμών στην παγκόσμια προμήθεια», ανέφερε η συμμαχία στο Reuters σε ανακοίνωση.
«Η GAVI προτρέπει τώρα, προς όφελος της παγκόσμιας ισότιμης πρόσβασης, τις ΗΠΑ να στηρίξουν τους μεταποιητές να μεταφέρουν όχι μόνο πνευματική ιδιοκτησία αλλά επίσης και τεχνογνωσία σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί άμεσα η παγκόσμια παραγωγή».
Το εμβόλιο της AstraZeneca, που παρασκευάζεται από το Serum Institute of India, είναι έως τώρα το βασικό σκεύασμα του COVAX. Ο μηχανισμός έχει προφέρει 53 εκατ. εμβόλια κατά της COVID-19 σε 121 χώρες και περιοχές. Στόχος είναι να καταστούν διαθέσιμες 2 δισεκ. δόσεις έως τα τέλη του 2021, μισές εκ των οποίων θα δοθούν σε 92 χώρες χαμηλότερου εισοδήματος.
«Η Gavi καλεί επίσης τη διεθνή κοινότητα να μοιραστεί δόσεις με τον COVAX άμεσα για να βοηθήσει αυτές τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τους τωρινούς περιορισμούς στην παγκόσμιες προμήθειες και που χρειάζονται άμεσα να προστατεύσουν τους πληθυσμούς τους που κινδυνεύουν περισσότερο», σύμφωνα με την ανακοίνωση.
Φαρμακοβιομηχανίες: η άρση των πατεντών θα οδηγήσει σε αποσυντονισμό
Η απόφαση των ΗΠΑ να στηρίξουν την πρόταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περί κατάργησης της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια για την Covid-19 «είναι απογοητευτική», δήλωσε χθες σε ανακοίνωσή της η Διεθνής Ομοσπονδία Φαρμακοβιομηχανιών (IFPMA).
«Είμαστε απόλυτα ευθυγραμμισμένοι με τον στόχο τα εμβόλια κατά της Covid-19 να μοιράζονται γρήγορα και δίκαια σε όλο τον κόσμο. Αλλά όπως συνεχίζουμε να λέμε, μια προσωρινή άρση είναι η κοινή αλλά λάθος απάντηση σε ένα σύνθετο πρόβλημα», υπογράμμισε η ανακοίνωση του λόμπι φαρμακοβιομηχανιών, που έχει έδρα στην Γενεύη.
«Η άρση των πατεντών στα εμβόλια για την Covid-19 δεν θα αυξήσει την παραγωγή, ούτε θα παράσχει πρακτικές λύσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπιση αυτής της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Αντιθέτως πιθανώς θα οδηγήσει σε αποσυντονισμό», πρόσθεσε η IFPMA.
Οι πραγματικές προκλήσεις είναι οι εμπορικοί φραγμοί, η συμφόρηση στις αλυσίδες εφοδιασμού, οι ελλείψεις πρώτων υλών και η «προθυμία των πλούσιων χωρών να αρχίσουν να μοιράζονται δόσεις με φτωχές χώρες», ανέφερε.
ΠΟΥ: Μνημειώδης στιγμή
«Μνημειώδη στιγμή στη μάχη κατά της Covid-19» χαρακτήρισε ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας την απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να στηρίξει την άρση της πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια.
Σε ανάρτησή του στο Twitter ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους έγραψε ότι η δέσμευση του Αμερικανού προέδρου και της εκπροσώπου των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι να στηρίξουν την άρση των πατεντών είναι ένα «πανίσχυρο παράδειγμα» της αμερικανικής ηγεσίας στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων υγειονομικών προκλήσεων.
«Η στήριξη του Λευκού Οίκου σε αυτήν την προσωρινή άρση των πατεντών για τα εμβόλια αντικατοπτρίζει τη σοφία και την ηθική ηγεσία των ΗΠΑ» για την ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια και τον τερματισμό της πανδημίας, πρόσθεσε ο γενικός γραμματέας του ΠΟΥ.
