Απλές συμβουλές σε έξι σημεία για να γνωρίζει ο πολίτης τι κρύβεται πίσω από τα ψιλά γράμματα.
Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ελλάδα. Και δεν είναι το φάντασμα του κομμουνισμού ούτε των… Χριστουγέννων που πλησιάζουν, αλλά εκείνο ενός φουσκωμένου λογαριασμού ρεύματος που θα έρθει τον Ιανουάριο από μια λάθος επιλογή τιμολογίου…
Η κυβέρνηση τα έδωσε όλα εδώ και δύο μήνες για να πείσει εκατομμύρια καταναλωτών ότι δεν θα φταίει εκείνη αν κάποιος πληρώσει πολλά ευρώ για ρεύμα. Θα φταίει η ατομική ευθύνη του πολίτη που δεν «έβγαλε τα στραβά του» να βρει ποια εταιρεία προμήθειας ρεύματος προσφέρει τη χαμηλότερη τιμή. Ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης, με σημαντικό -αν και μακρινό- παρελθόν στον χώρο της διαφήμισης, πριν γίνει προ 20ετίας «δεξί χέρι» της Ντόρας Μπακογιάννη και πιο πρόσφατα του μικρού της αδελφού, άρχισε να μιλά για τα πολύχρωμα τιμολόγια. Και να προβάλλει ιδιαίτερα το δικό του δημιούργημα, το «πράσινο» τιμολόγιο.
Κάποια στιγμή, μετά τις αλλεπάλληλες εμφανίσεις του στα συνήθη τηλεοπτικά μέσα, ο κόσμος άρχισε να καταλαβαίνει πως πρέπει να ασχοληθεί με το νέο αυτό «παιχνίδι». Πολλοί θυμήθηκαν τον ξάδερφο που δουλεύει στη ΔΕΗ, τον γείτονα συνταξιούχο μηχανικό που λύνει συνεχώς σουντόκου, το λαμόγιο της γειτονιάς που ξέρει από στοιχήματα. «Ποιο τιμολόγιο να διαλέξω;» είναι το ερώτημα που πετάει από στόμα σε στόμα.
Την απάντηση ήρθαν να δώσουν με τον δικό τους παραδοσιακό τρόπο οι διαφημιστές. Μέσα ενημέρωσης και κοινωνικά δίκτυα άρχισαν να γεμίζουν καταχωρίσεις προμηθευτών με μεγάλα γράμματα: «Εκπτωση τους πρώτους έξι μήνες». «Δώρο 100 ευρώ στον πρώτο λογαριασμό». «Σταθερές τιμές». Με τα πιο μεγάλα γράμματα: «ΧΩΡΙΣ ΡΗΤΡΑ». Τα πολύχρωμα τιμολόγια άρχισαν σύντομα να ζαλίζουν επικίνδυνα. Μέχρι που σοβαροί εκπαιδευτικοί φορείς άρχισαν να διαφημίζουν τρίωρα σεμινάρια, αξίας 130 ευρώ, «για επαγγελματίες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας μετά τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις». Σε μια προσπάθεια να δώσει κάποιες απλές συμβουλές, η «Εφ.Συν.» παραθέτει μερικές, χωρίς να έχει πληρώσει (ή πληρωθεί) για κάποιο σεμινάριο, αλλά έπειτα από πολύωρες συζητήσεις (έως και εξομολογήσεις) με παράγοντες της αγοράς.
Η βάση του 11
Εάν έχετε αποφασίσει να ξοδέψετε χρόνο για να ανακαλύψετε την τιμή ρεύματος που σας συμφέρει, ξεχάστε όσα πολλά συνέβησαν την τελευταία διετία. Γυρίστε στον Αύγουστο του 2021, όταν η κυρίαρχη ΔΕΗ αποφάσισε να αλλάξει τη ρήτρα που χρησιμοποιούσε. Εως τότε τα εκατομμύρια των πελατών της πλήρωναν 11 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Ακολούθησε ορυμαγδός, που καλύφθηκε από τις τεράστιες επιδοτήσεις μετά το καλοκαίρι του 2022, που τώρα καταργούνται. Μέσα από όλα αυτά, οι καταναλωτές συνήθισαν να θεωρούν χαμηλή την τιμή των 16 λεπτών που δίνει σταθερά η ΔΕΗ εδώ και μήνες μετά την επιδότηση. Εντελώς τυχαία, κάπου εκεί αναμένεται να «κάτσει» η τιμή στο πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ. Μη θεωρείτε χαμηλή τιμή τα 16 λεπτά! Υπάρχει όμως τιμολόγιο με 11 λεπτά; Η απάντηση, παρακάτω.
«Χωρίς ρήτρα»
Ο υπογράφων εντόπισε ήδη διαφημίσεις προμηθευτών που διαλαλούν τιμολόγιο «Χωρίς ρήτρα», αλλά λίγο παρακάτω βάζουν με ψιλά γράμματα κάποιον αλγόριθμο με πολλαπλασιαστή α, μέση ΤΕΑ και προσθετέο β. Η απέχθεια των πελατών στη «ρήτρα» εύλογα δικαιολογείται από όσα συνέβησαν τα προηγούμενα χρόνια με κάποιες εταιρείες που διαφήμιζαν πολύ χαμηλή βασική τιμή και «έκρυβαν» τη ρήτρα η οποία απογείωνε την τελική χρέωση. Ομως, τιμή 11 λεπτών ανά κιλοβατώρα μπορεί να προκύψει μόνο από κάποιο τιμολόγιο κυμαινόμενο (κίτρινο) με σωστή ρήτρα. Τον Ιανουάριο, τα πράσινα τιμολόγια θα κυμανθούν πάνω από τα 16 λεπτά και τα μπλε (σταθερά) πάνω από τα 18 (αυτές είναι οι τιμές που δίνει η ΔΕΗ). Ισως τους επόμενους μήνες να υποχωρήσουν εάν πέσουν οι διεθνείς τιμές φυσικού αερίου, λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και η κυβέρνηση φοβηθεί τις κοινωνικές αντιδράσεις.
Η ΤΕΑ και τα ΤΕΑ
Μπορεί τα ΤΕΑ της Εθνοφυλακής να προκαλούν σε πολλούς ιστορική απέχθεια, μπορεί στην κυβέρνηση κάποιοι να ομνύουν σε αυτά, αλλά οι νέοι ενεργειακοί κανόνες επιβάλλουν να εξοικειωθούμε με την ΤΕΑ ως Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (χονδρεμπορική). Η ΤΕΑ λοιπόν προκύπτει καθημερινά μέσω του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Και κάθε μήνα υπολογίζεται η μέση ΤΕΑ. Αυτή αποτελεί τη βάση για τον υπολογισμό πρόσθετης χρέωσης στα κίτρινα και στα πράσινα τιμολόγια. Μόνο που στα κίτρινα, η τιμή του Ιανουαρίου θα καθοριστεί στο τέλος του μήνα, αφού βγει η μέση ΤΕΑ. Ενώ στα πράσινα η τιμή θα υπολογιστεί με τη μέση ΤΕΑ του Δεκεμβρίου, γι’ αυτό και θα ανακοινωθεί την 1η Ιανουαρίου. Θεωρητικά, αυτό σημαίνει ότι αν η ΤΕΑ πέσει τον Ιανουάριο, τα κίτρινα θα χρεώσουν λιγότερο. Σημαίνει όμως ότι και τα πράσινα θα χρεώσουν λιγότερο τον επόμενο μήνα. Οπότε;
Συντελεστές του χάους
Το πρόβλημα είναι ότι η τελική χρέωση δεν εξαρτάται μόνο από τις πρόσθετες χρεώσεις σε πράσινα και κίτρινα με ρήτρα. Υπάρχει η βασική χρέωση. Υπάρχει το πάγιο. Υπάρχουν εκπτώσεις που εφαρμόζονται επί αυτών. Αν είστε αποφασισμένοι, πρέπει να δείτε πώς τα καθορίζει κάθε εταιρεία αφού προηγουμένως τα ανακαλύψετε στα «ψιλά γράμματα». Στην ίδια περιοχή πρέπει να εντοπίσετε και τους συντελεστές που κάνουν μια ρήτρα πιο συμφέρουσα ή απαγορευτική: Ο πολλαπλασιαστής α πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο μικρός. Το Ανω Οριο (L_u) πρέπει να είναι όσο το δυνατόν υψηλότερο. Ο προσθετέος β, όσο γίνεται μικρότερος.
Οι εκπτώσεις
Είναι ο συντελεστής της χρέωσης που επιτρέπεται να αλλάζει από μήνα σε μήνα. Με άλλα λόγια, μια εταιρεία μπορεί να φαίνεται φτηνότερη γιατί προσφέρει μεγάλη έκπτωση και να την εξαφανίσει τον επόμενο μήνα. Συνεπώς, είναι πιο σημαντικό να προσέξετε τους συντελεστές που προαναφέραμε παρά την έκπτωση που μπορεί να αποδειχθεί πρόσκαιρη.
Μπλε βαθύ, σχεδόν πορτοκαλί
Προφανώς υπάρχουν και εκείνοι που τρέμουν απέναντι σε ένα τέτοιο «κυνήγι του θησαυρού». Αν έχουν μικρή κατανάλωση, ίσως να τους συμφέρει να μείνουν σε σταθερό τιμολόγιο (μπλε) με κλειδωμένη τιμή όσο γίνεται πιο κοντά στη βάση του 11. Προς το παρόν γνωρίζουμε μόνο το μπλε της ΔΕΗ στα 18 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Αν όμως οι χονδρεμπορικές τιμές πέσουν το 2024, για να φύγετε από το μπλε θα πρέπει να πληρώσετε ποινή αποχώρησης. Ισως και να συμφέρει αν την εντοπίσετε στα «ψιλά γράμματα».
Εκείνοι που είναι «χαμένοι στο Διάστημα» είναι οι λιγοστοί καταναλωτές που έχουν έξυπνο μετρητή και θα πρέπει να πάνε στο δυναμικό (πορτοκαλί) τιμολόγιο. Καμία εταιρεία δεν έχει ανακοινώσει πώς θα τους χρεώνει. Αυτό που ίσως ξέρουν είναι ότι θα πληρώσουν τα μαλλιά της κεφαλής τους για τις άλλες χρεώσεις, τις ρυθμιζόμενες. Για παράδειγμα, η χρέωση του ΔΕΔΔΗΕ, που κάποτε ήταν μισό ευρώ ανά KVA, απογειώθηκε στα 14 ευρώ για όσους έχουν έξυπνο μετρητή. Ενας φούρνος, λοιπόν, με 35 KVA, θα πληρώνει πλέον 490 ευρώ και αυτό μπορεί να είναι επαρκής λόγος να πετάξει τον έξυπνο μετρητή αν το δυναμικό τιμολόγιο δεν του δίνει κάποια ανταλλάγματα.
Εν κατακλείδι, όσα διδακτορικά κι αν αποκτήσετε στις μαθηματικές σπαζοκεφαλιές της ενεργειακής αγοράς, αυτά επηρεάζουν τη μισή ή και λιγότερο από την ολική χρέωση. Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, όπως αυτή που προαναφέραμε, δημοτικά τέλη, ΕΡΤ και ΦΠΑ καραδοκούν με τα δικά τους, «μαύρα» χρώματα!
