Ο Δεκέμβριος έχει πάρει την ονομασία του από το λατινικό Decem, που σημαίνει δέκα-δέκατος, καθώς ήταν ο δέκατος μήνας στο ρωμαϊκό μηνολόγιο, το οποίο ξεκινούσε από τον Μάρτιο.
Ο αυτοκράτορας Κόμμοδος είχε δώσει στο μήνα αυτόν την ονομασία Αμαζών προς τιμήν της συζύγου του.
Από την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου με τις συνεχόμενες γιορτές, τα λεγόμενα «Νικολοβάρβαρα» ο χειμώνας αρχίζει να γίνεται πιο δυνατός, όπως το δηλώνει και η παροιμία: «Αϊ-Νικόλας έρχεται με χιόνια φορτωμένος». Τότε αρχίζουν οι μεγάλες κακοκαιρίες και οι θύελλες. Ίσως γι’ αυτό ο Άγιος Νικόλαος λατρεύεται τόσο πολύ και θεωρείται προστάτης ων θαλασσινών.
Ο Δεκέμβριος στη λαογραφία
Όμως τον Δεκέμβριο από την παραμονή των Χριστουγέννων έως τα Θεοφάνια, δηλαδή το Δωδεκαήμερο, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση έρχονται οι Καλικάντζαροι, επειδή, όπως λέει ο λαός, «τα νερά είναι αβάπτιστα». Αυτοί έρχονται από κάτω από τη γη. Εκεί όλο το χρόνο πελεκούν με τα τσεκούρια τους να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Αλλά, όταν κοντεύουν να τελειώσουν το κόψιμο, έρχεται ο Χριστός και το δέντρο ξαναγίνεται και τότε οι καλικάντζαροι ορμούν πάνω στη γη και πειράζουν τους ανθρώπους.
Κατά τον Νικόλαο Πολίτη οι καλικάντζαροι είναι πλάσματα της νεοελληνικής φαντασίας και αφορμή για τη δημιουργία τους στάθηκαν οι μεταμφιέσεις που γίνονται τις ημέρες του Δωδεκαημέρου. Σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη, όμως, Καλικάντζαροι γίνονται τα παιδιά που γεννιούνται τα Χριστούγεννα, επειδή η σύλληψή τους συμπίπτει με την ημέρα του Ευαγγελισμού.
Η ολοκληρωτική απαλλαγή από τους καλικαντζάρους έρχεται τα Φώτα με τον αγιασμό των υδάτων. Τότε τα δαιμόνια σπεύδουν να εξαφανιστούν, γιατί τα κυνηγάει η αγιαστούρα του παπά.
• Στο βυζαντινό και εκκλησιαστικό ημερολόγιο ήταν ο τέταρτος μήνας. Στο Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι ο δωδέκατος μήνας του έτους. Ο Δεκέμβριος αντιστοιχεί κατά το ήμισυ στο Μαιμακτυριώνα και στον Ποσειδεώνα του αττικού ημερολογίου με τον Τεβέθ των Εβραίων και τον Χοιαέ των Αιγυπτίων.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑTA από το βιβλίο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ των: Γιώργου Κοντογιάννη, Παναγιώτη Βολάκη και Σοφίας Χίντζιου Κοντογιάννη
