Όσο περνάει ο καιρός όλο και πιο πολύ επανεξετάζω την κατάσταση που ζούμε.
Του Λάμπρου Λάσδα, Σχολικός Ψυχολόγος – Συστημικός Ψυχοθεραπευτής
Το πρωτόγνωρο δεν είναι ότι ζούμε σε καραντίνα, ούτε φυσικά χρειάζεται να τρέξει κανείς πίσω στο χρόνο για να βρει παρόμοια δεδομένα π.χ. στην Ιταλία της Πανώλης.
Το πρωτόγνωρο είναι ότι αυτήν την καραντίνα µας την έχουν επιβάλλει οι άλλοι, οπότε µας προσφέρει και μια ανακούφιση, µας δίνει και ένα άλλοθι, καθώς έχουμε και κάποιον για να διαμαρτυρόμαστε και να φωνάζουμε.
Έτσι όπως το βλέπω οι συνθήκες εγκλεισμού είναι συνηθισμένες στη
ζωή µας και έχουμε επιβάλλει εμείς στους εαυτούς µας πολλών ειδών καραντίνες:
• το να ζει κανείς µε ρουτίνα συγκεκριμένη, χωρίς να επιτρέπει τις εκπλήξεις και το διαφορετικό, µε καραντίνα δε μοιάζει;
• Να μην μπορεί να επικοινωνήσει µε άλλους και να είναι κλεισμένος στον εαυτό του;
• Να μην υπάρχει έξω από τη δουλειά του;
• Να μην έχει προσδοκίες;
• Να κάνει πράγματα µε συγκεκριμένες τελετουργίες και τρόπους που να μαρτυρούν ψυχαναγκασμούς και επανάληψη, και μάλιστα – πολλές φορές- να απαιτεί και από τους άλλους να
κάνουν τα ίδια;
• Να μην επιτρέπει στον εαυτό του να γνωρίσει πραγματικά τους ανθρώπους που είναι δίπλα του, τη γυναίκα του και τα παιδιά του;
• Να έχει φοβίες και να μην βγαίνει έξω, να μην πηγαίνει σε μέρη που συχνάζουν πολλοί άνθρωποι, να μην ταξιδεύει;
• Να μην αναλαμβάνει την προσωπική του ευθύνη απέναντι στη ζωή;
Είμαστε λοιπόν δέσμιοι μιας προσωπικής καραντίνας, η οποία μάλιστα δεν έχει τα χαρακτηριστικά του προσωρινού αλλά διαρκεί συχνά όλη τη ζωή. Πολλοί δεν επιθυμούν και δεν θέλουν να βγουν από αυτήν, καθόσον αισθάνονται ασφάλεια, και αρκετοί δεν έχουν καν αντίληψη ότι είναι εγκλωβισμένοι.
Το πράγμα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο, όταν στην εξίσωση μπαίνουν και οι σημαντικοί άλλοι στη ζωή µας, καθώς πέρα από την αίσθηση της προσωπικής ανεπάρκειας να διαχειριστούµε όσο γίνεται πιο ελεύθερα τον εαυτό µας, πρέπει να παλέψουμε και για πιο λειτουργικές λύσεις στις συναναστροφές..
Το θέμα λοιπόν είναι κατά πόσο θα αξιοποιήσει κανείς αυτή την κατάσταση -όπως και κάθε φυσικά ανεπιθύμητο συμβάν που µας συµβαίνει- για να κάνει τον περίσυλλογισμό του και να επανατοποθετηθεί ως προς τη ζωή του εξετάζοντας παράλληλα και τις καραντίνες που έχει επιβάλλει στον εαυτό του και πώς μπορεί να απελευθερωθεί από αυτές.
Σε πολλούς θα συμβεί το αναπόφευκτο: ο φόβος θα γίνει μεγαλύτερος φόβος, η απομόνωση θα γίνει δυσβάστακτη απομόνωση, οι σχέσεις θα γίνονται όλο και χειρότερες. Ήδη κάποιοι αναρωτιούνται αν μετά την καραντίνα θα αγγίζουμε, θα αγγελιάζουμε τους άλλους, αν θα κόψουµε τις εκδηλώσεις αγάπης και φροντίδας κτλ. Ήδη κάποιοι σκέφτονται να κυκλοφορούν µόνο µε μάσκες και γάντια ενώ ο κίνδυνος θα έχει απομακρυνθεί.
Σε συνέχεια των παραπάνω, Τον τελευταίο καιρό λοιπόν- µε αφορμή την καραντίνα πάντα- δέχομαι ερωτήσεις και µου ζητάνε να αναλύσω πώς μπορεί ένα ζευγάρι να αισθάνεται καλά στο κλείσιμο στο σπίτι και µε ποιους τρόπους μπορούμε να διαχειριστούµε τα παιδιά. Οι οικογενειακές σχέσεις και δη οι σχέσεις του ζευγαριού ούτως η άλλως είναι κάτι πολύ δύσκολο και χρειάζεται μακρά εκπαίδευση για να πετύχει κάποιος να είναι -απλά- λειτουργικός μέσα σε αυτές.
Κυκλοφορούν ανέκδοτα στο διαδίκτυο για το ζευγάρι και την οικογένεια και μέσα από τα ανέκδοτα έχεις τη δυνατότητα να πιάσεις το παλμό της συγκεκριμένης περιόδου:
«Κάθισα σπίτι και διαπίστωσα ότι έχω οικογένεια, μια γυναίκα και δύο παιδιά.»
«Κάθισα σπίτι µε την οικογένεια µου. Τελικά είναι καλοί άνθρωποι.»
Τι δείχνουν αυτές οι λαϊκές ρήσεις;
Ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται µόνοι, αδυνατούν να αξιοποιήσουν πηγές χαράς, όπως η συντροφική σχέση, δυσκολεύονται να καµαρώσουν το επίτευγµα της οικογένειάς τους, έτσι όπως την έχουν φτιάξει, την έχουν εξελίξει και έχουν εξελιχθεί µέσα σε αυτήν.
Με αφορμή λοιπόν την καραντίνα που µας έχει επιβληθεί έξωθεν, καιρός να αναρωτηθούμε για την καραντίνα που έχουμε επιβάλλει στον εαυτό µας. Την τεχνογνωσία την έχουμε, είναι συμπεριφορές που µας βοηθούν να είμαστε πιο λειτουργικοί ως σύντροφοι, δεν υπάρχουν εξειδικευμένες συµβουλές για αυτή την περίοδο. Η μόνη διαφορά είναι ο πιο πολύς χρόνος ή µάλλον αν θέλουμε να κάνουμε κάτι το χρόνο προκειμένου να σκεφτούμε τον εαυτό µας μέσα στη σχέση, να πλησιάσουμε πιο πολύ τον «βασικό άλλον» στην ζωή µας, να γνωριστούμε πιο βαθιά, εκφράζοντας και ακούγοντας επιθυμίες, να αναρωτηθούμε για ποιον λόγο επιλέξαμε κάποιον στη ζωή µας και να δεσμευτούμε σε μια αμοιβαία εξέλιξη, αυτό που µόνο η συντροφική σχέση μπορεί να προσφέρει.
Επίσης βοηθάει και ο φόβος, καθώς µπροστά στο αναπάντεχο οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά.
Σε ο τι αφορά τη σχέση µας µε τα παιδιά µας, να ξέρετε ότι τα παιδιά είναι ανθεκτικά στην καραντίνα, έχουν τους δικούς τους συχνά ανώριμους τρόπους να αντιμετωπίζουν εγκλωβισμούς και
αποκλεισμούς στο περιβάλλον τους. Δημιουργούν τις δικές τους άμυνες, όπου στην παιδική και εφηβική ηλικία, τα βοηθούν να επιβιώσουν και να προσαρμοστούν: άλλο παιδί µε τον υπολογιστή,
άλλο µε το να είναι συνεχώς έξω από το σπίτι, άλλο κλεισμένο καλά – ταμπουρωμένο στο δωμάτιο του και στον εαυτό του χωρίς κοινωνική ζωή, άλλο µε τον αθλητισμό, άλλο µε το να είναι καλό παιδί και μαθητής, άλλο µε το να αντιδράει επειδή δεν αντέχει κ.τ.λ. Έτσι από μικρή ηλικία μαθαίνουν να φτιάχνουν και αυτά τις δικές τους καραντίνες, μαθαίνοντας να ζουν μέσα στη μονοτονία, αποκλείοντας το νέο, το απρόοπτο, το διαφορετικό.
Να λοιπόν τι μπορεί να κάνει ένας γονέας µε αφορμή αυτό που συµβαίνει:
Να αναλάβει την ευθύνη να πλησιάσει πιο υπεύθυνα και πιο ενήλικα το παιδί του, να ακούσει, να κατανοήσει τα συναισθήματα και να βοηθήσει στη διαχείριση τους. Τα παιδιά αυτή την περίοδο διακατέχονται κυρίως από φόβο -αγωνιούν για το το τι θα συμβεί και αν η ασθένεια θα αγγίξει τα ίδια και την οικογένειά τους-,από θυμό -η πραγματικότητά τους έχει αλλάξει, γεγονός που συχνά δεν μπορούν να διαχειριστούν και απειλούνται-, από ενοχές -ενδιαφέρονται άραγε αρκετά για το κοινό καλό ενώ έχουν την επιθυμία να βγουν έξω, να παίξουν, να συναντηθούν µε τους φίλου τους;
Επιτρέπεται η χαρά ενώ ακούμε διαρκώς για την ασθένεια και το θάνατο τριγύρω; Ο πόνος και η λύπη μπορούν να συνδυαστούν µε την ελπίδα και την αναζήτησή της ομορφιάς και τον παιδικό αυθορμητισμό και την ανεμελιά;-Επίσης, έχουμε να διδάξουμε στα παιδιά – και μέσα από τις συµπεριφορές µας – να τα προτρέψουμε να προβληματιστούν για έννοιες και αξίες όπως ο αλτρουισμός (ότι οφείλει κάποιος να αισθάνεται όσο το δυνατόν πιο γεμάτος από τη ζωή του προκειμένου η βοήθεια στον άλλο να βγει σαν πραγματικό δώρο), η πραγματική αλληλεγγύη (ποιος είναι ο σωστός τρόπος να εκφράζεται; Τι σημαίνει στέκομαι δίπλα στον άλλο; Πότε είμαι εκεί για τον άλλο και πρωταρχικός σκοπός δεν είναι να ικανοποιώ προσωπικές φιλοδοξίες;), η ευθύνη (προσωπική ευθύνη σημαίνει ότι δεσμεύομαι για τον τρόπο ζωής µου έναντι όλων;), ο φόβος (να τον αντιληφθούμε ως καλό σύμβουλο, που ενεργοποιείται μπροστά σε κάτι νέο στη ζωή µας, πρέπει να μάθουμε να τον ακούμε και όχι να ακινητοποιούμαστε μπροστά σε νέες προκλήσεις), η ενοχή (µας πάει πίσω, εγκλωβίζει τη ζωή µας σε επαναλήψεις) και τέλος να τους μάθουμε να παλεύουν για την ελευθερία, η οποία δεν παράγεται στον άνθρωπο πρωτογενώς, αλλά αποτελεί επιλογή και χρειάζεται να βρίσκεται κανείς σε συνεχή εγρήγορση προκειμένου να απομακρύνει από τη ζωή του το βαρετό, το επαναλαμβανόμενο, το μονότονο, το ανεπεξέργαστο, για να αφήσει χώρο στη δημιουργική συνειδητοποίηση, ότι δηλαδή την ελευθερία την επιδιώκεις ενώ την χάνεις, μέσα από την απόλυτη δέσμευση σε ένα προσωπικό σχέδιο ή στόχο
Τέλος, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ένα προσωπικό προβληματισμό. Πραγματικά δεν ξέρω τι να υποθέσω για το εκπαιδευτικό µας σύστημα όταν διαπιστώνω ότι σε αρκετά παιδιά δε λείπει το σχολείο και προτιμούν να κάθονται μόνα τους στο σπίτι; Αυτό κι αν είναι καραντίνα!
