Οι ισορροπίες εντός της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ φαίνεται ότι μεταβάλλονται και η χώρα μας έχει σημαίνοντα και πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωσή τους.
Η αλλαγή στο τιμόνι της ηγεσίας των ΗΠΑ επανενεργοποίησε τα μέχρι πρότινος αδρανή αντανακλαστικά των Αμερικανών στη διεθνή πολιτική σκηνή, αναζωογονώντας μαζί με αυτά το ρόλο του «εγκεφαλικά νεκρού» ΝΑΤΟ, όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν.
Αυτή η αλλαγή πλεύσης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής βρίσκει τη στάση των δύο χωρών που συνιστούν τη νοτιοανατολική πτέρυγα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας να ακολουθεί εκ διαμέτρου αντίθετες πορείες. Από τη μία πλευρά η χώρα μας σταθερά προσανατολισμένη στο άρμα της Δύσης, αποτελεί έναν αξιόπιστο σύμμαχο ο οποίος προάγει την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή. Τελευταία μάλιστα η Ελλάδα, ενισχύοντας κατακόρυφα την εξωστρέφειά της, έχει αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς με χώρες της Μέσης Ανατολής όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ αλλά και τη Σαουδική Αραβία, φέρνοντάς τις σε επαφή με το ΝΑΤΟ. Λειτουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, η χώρα μας υλοποιεί στο ακέραιο την ιδρυτική αρχή της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας για την προαγωγή της ειρήνης και της σταθερότητας σε μία γεωπολιτικά ευμετάβλητη γειτονιά του πλανήτη, όπως αυτή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Η Τουρκία υπονομεύει εκ των έσω αυτήν τη συμμαχία
Από την άλλη πλευρά η Τουρκία κάνει ότι είναι δυνατόν ώστε να υπονομεύει εκ των έσω αυτήν τη συμμαχία. Συνεχείς προκλήσεις και απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας εναντίον κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλης χώρας-μέλους, αγορά και εγκατάσταση του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 όταν ταυτόχρονα συμμετείχε στο σχήμα συμπαραγωγής των μαχητικών F-35. Ο κίνδυνος επομένως, διαρροής του απόρρητου φακέλου του αεροσκάφους στους Ρώσους δεν είναι μόνο εύλογος αλλά και με βάση τις άριστες σχέσεις Ερντογάν – Πούτιν, μάλλον δεδομένος.
Η φαινομενικά «μη εσκεμμένη» όμως προσπάθεια αποδυνάμωσης του ΝΑΤΟ δεν σταματάει εδώ
Η απόφαση της Τουρκίας να επενδύσει στην πυρηνική ενέργεια κατασκευάζοντας αντιδραστήρες στην περιοχή του Akkuyu με την υποστήριξη της Ρωσίας αλλά και στην περιοχή του Igneada στην Ανατολική Θράκη με την υποστήριξη της Κίνας[1], των δύο δηλαδή μεγαλύτερων αντιπάλων του ΝΑΤΟ, μόνο συγκυριακή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Η επιλογή της κυβέρνησης Ερντογάν να ανεξαρτητοποιηθεί ενεργειακά μέσω της πυρηνικής ενέργειας θέτει μια ακόμα αστάθμητη μεταβλητή στη δυσεπίλυτη εξίσωση της παγκόσμιας σταθερότητας, με δεδομένη την αλλοπρόσαλλη τουρκική πολιτική η οποία σε καμία περίπτωση δεν προκαλεί εφησυχασμό για τη μη χρησιμοποίηση της πυρηνικής ενέργειας για πολεμικούς σκοπούς στο μέλλον. Επιπλέον δε, η δραστηριοποίηση στο έδαφος της Τουρκίας σημαντικού αριθμού τρομοκρατικών οργανώσεων, πολλές εκ των οποίων διατηρούν διασυνδέσεις με το ISIS, την Αλ Κάιντα και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αυτόματα καθιστούν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις πιθανό στόχο με απρόβλεπτες συνέπειες για όλη την ανθρωπότητα. Αλλά και η πρόσφατη στροφή της στην συμπαραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού με το Πακιστάν,[2] κλείνοντας ουσιαστικά το μάτι στην Κίνα, αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα της τουρκικής αφερεγγυότητας έναντι των συμμάχων της. Όπως και τα επικριτικά τουρκικά σχόλια και οι ενέργειες υπονόμευσης της πρωτοβουλίας East Med Gas Forum, του διεθνούς και αναγνωρισμένου πλέον οργανισμού για τις εξαγωγές φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, στον οποίο συμμετέχουν σημαίνουσες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ όπως η Γαλλία (πλέον ως κανονικό μέλος) και οι ΗΠΑ (ως παρατηρητής).
Μπροστά λοιπόν στο δίλημμα ενός αμφίβολου και επαμφοτερίζοντα συμμάχου από τη μία κι ενός αξιόπιστου και σταθερού από την άλλη, οι ΗΠΑ επιλέγουν το αυτονόητο. Οι δηλώσεις άλλωστε του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Μπλίνκεν στην αρμόδια επιτροπή των εξωτερικών υποθέσεων της Γερουσίας δεν χωρούν καμίας παρερμηνείας. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι αφενός επικρίνουν την Τουρκία για τις μέχρι τώρα μεθοδεύσεις που έχει επιλέξει να κάνει στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά ταυτόχρονα λαμβάνουν και ξεκάθαρη θέση υπέρ της Ελλάδας κάνοντας λόγο για τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου και του διεθνούς δικαίου, γεγονός που καταδεικνύει απερίφραστα ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν αυτόν που σέβεται τη Συμμαχία, ενώ βρίσκονται απέναντι σε αυτόν που με τις προκλητικές του ενέργειες συνεχώς τη δυναμιτίζει.
Βλέποντας όλη αυτή τη ζοφερή κατάσταση που διαμορφώνεται για εκείνην, η τουρκική κυβέρνηση δια στόματος του εκλεκτού του Ερντογάν κυρίου Καλίν, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Bloomberg ισχυρίζεται ότι «όπως η Τουρκία δεν τα βρίσκει στα πάντα με τη Ρωσία, εντούτοις υπάρχει σωστή διαχείριση μέσω του εποικοδομητικού διαλόγου, γιατί να μην ακολουθηθεί το ίδιο μοντέλο στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ;» δείχνοντας την αγωνία αλλά και τον εκνευρισμό της Τουρκίας. Μιας χώρας που συνεχώς απομακρύνεται από τη Δύση αποδυναμώνοντας συνεχώς με τις ενέργειες της τη γεωπολιτική της θέση σε σχέση με τη Δύση, αλλά και το κύρος του ΝΑΤΟ. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να τα θεωρεί όλα καλώς καμωμένα και να αξιώνει παράλογες απαιτήσεις από τους συνομιλητές της, χωρίς αυτή να κάνει κάποια οποιαδήποτε υποχώρηση.
Οι καιροί όμως έχουν πλέον αλλάξει. Η Τουρκία δεν αποτελεί πλέον αναντικατάστατο σύμμαχο των Αμερικάνων στην Ανατολική Μεσόγειο αφού «οι γεωπολιτικές της κυβιστήσεις» ενοχλούν σφόδρα την Ουάσινγκτον. Από την άλλη μεριά, η χώρα μας με την σταθερότητα που διαθέτει και το αίσθημα αξιοπιστίας που αποπνέει η στάση αυτή, φαίνεται να καλύπτει επάξια αυτό το κενό, παραμένοντας προσηλωμένη στις αρχές του διεθνούς δικαίου, του αλληλοσεβασμού και της καλής γειτονίας. Και τελικά, όσο η Τουρκία γυρνάει την πλάτη στη Δύση και στο ΝΑΤΟ, τόσο αυτό συνειδητοποιεί τον αποσταθεροποιητικό της ρόλο, επανεξετάζοντας την πολιτική των ίσων αποστάσεων που μέχρι πρότινος τηρούσε.
Δεν πρέπει βεβαίως να διαφύγει κανενός την προσοχή ότι η Τουρκία ήταν, είναι και θα παραμείνει μια πολύ σημαντική χώρα για το ΝΑΤΟ και τη Δύση. Το είπε πολύ γλαφυρά άλλωστε και ο γνωστός για τις συμπάθειές του με τη γείτονα ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ότι δεν χρειάζεται παρά μια ματιά στο χάρτη για να πεισθούμε για τη σημασία της Τουρκίας. Κάτι που ενστερνίζεται και η ελληνική εξωτερική πολιτική. Το θέμα όμως είναι ότι όταν μια τόσο σημαντική χώρα καταφεύγει στον «γεωπολιτικό πειραματισμό», γίνεται ακόμα σημαντικότερη λόγω του εξόχως αποσταθεροποιητικού χαρακτήρα των ενεργειών της. Και επειδή η Τουρκία θέλει μέσω της αποσταθεροποίησης που παράγει να γίνει υπερδύναμη, πλην όμως ακόμα δεν είναι, το ερώτημα είναι για πόσο η στάση της θα παραμείνει «ανεκτή»; Κατά πολλούς, ο χρόνος της τελειώνει και εάν η γείτων δεν το έχει αντιληφθεί ακόμα, πολλοί υποστηρίζουν ότι η «Θουκυδίδεια Παγίδα» έχει ήδη στηθεί, με την εξισορρόπηση να έχει ήδη ξεκινήσει, και την ανάσχεση όχι απλώς να έπεται, αλλά να επίκειται…
Του Χρήστου Μαζανίτη
