Τα χούγια, η ποδοσφαιρική φιλοσοφία, οι έριδες, η αποθέωση, η άνοδος και η πτώση του Φατίχ Τερίμ που σημάδεψε το σύγχρονο τουρκικό ποδόσφαιρο.
«Η μόνη λέξη που δεν θα σας πω είναι η λέξη “υπομονή”. Έτσι κι αλλιώς, αν τα αποτελέσματα μου είναι χάλια θα με διώξετε! Τι υπομονή να ζητήσω; Από ένα λαό που 70 χρόνια δεν έχει δει την εθνική του να πετυχαίνει το παραμικρό; Και πολύ υπομονή κάνατε!». Η ομιλία εκείνη έμεινε στην ιστορία. Ποτέ ξανά κανείς είχε τολμήσει να βάλει το μαχαίρι στο κόκαλο και να ρίξει αλάτι στην πληγή.
Εν έτει 1993, ο προπονητικός νεανίας Φατίχ Τερίμ αναλαμβάνει την Εθνική Τουρκίας και μπαίνει στο κουρμπέτι σαν σίφουνας: «Τόσα χρόνια παίζαμε με 9 παίκτες στην άμυνα, έναν μπροστά και χάναμε. Γιατί να μην… χάνουμε, παίζοντας και λίγη μπάλα;». Τρία χρόνια μετά οι γείτονες πανηγύρισαν την παρθενική τους πρόκριση σε μεγάλη διοργάνωση (Euro96), κερδίζοντας ομάδες που ουδέποτε είχαν νικήσει στα προηγούμενα 40-50 χρόνια ποδοσφαιρικής ύπαρξης!
«Ο Αϊνστάιν έλεγε ότι υπάρχουν δύο τρόποι να ζεις. Ο ένας, πιστεύοντας ότι κάθε τι είναι θαύμα και ο δεύτερος, πιστεύοντας ότι τίποτα δεν είναι θαύμα. Ανήκω στο δεύτερο γκρουπ», συνηθίζει να λέει. Απόδειξη; Στο Euro2008 η Τουρκία Του κατήργησε την λογική. Επί συνόλου 490 αγωνιστικών λεπτών είχε προβάδισμα μόνο στα 13 (!) κι όμως έφτασε μέχρι τον ημιτελικό (!), γυρίζοντας ως εκ θαύματος τα παιχνίδια με Ελβετία, Τσεχία και Κροατία! Οι εμψυχωτικές ομιλίες του κάνουν τους γείτονες να τον παρομοιάζουν με τον Κεμάλ Ατατούρκ.
Δεν ζητά παίκτες, αλλά στρατιώτες που θα υπακούν σε κάθε εντολή του και θα είναι αποφασισμένοι να πολεμήσουν μέχρι τελευταίας ρανίδας. Δεν δημιουργεί ομάδες, αλλά οικογένειες, που λύνουν τα πάντα εκ των έσω χωρίς να διαρρέεται τίποτα σε τρίτους. Ελέγχει τα πάντα, μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας. Από το μενού της καντίνας στο προπονητικό κέντρο της Γαλατασαράι, μέχρι τα σεντόνια στους ξενώνες! Θέλει να ξέρει τα πάντα για τις ζωές των παικτών του. Οι οικογένειες δεν έχουν μυστικά.
Μυστικός και συνάμα μυστηριακός όμως είναι ο τρόπος που με ένα του άγγιγμα μπορεί να μεταμορφώσει παίκτες, ομάδες, κοινή γνώμη: «Υπάρχουν 365 μέλη της βουλής, μα μόνο ένας Φατίχ Τερίμ», είναι το σύνθημα γι’ αυτόν στην Τουρκία, που έφτασε να ενοχλεί ακόμα και υψηλά πολιτικά ιστάμενα πρόσωπα. Τον αποκαλούν «αυτοκράτορα». Το λατρεύει. Νιώθει ένας τέτοιος.
Γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1953 στα Άδανα γιος του Ταλάτ Τερίμ, με καταγωγή από την Κύπρο και βγήκε στο μεροκάματο από πολύ μικρός, πουλώντας ξηρούς καρπούς στο δρόμο με το τροχήλατο όχημα του πατέρα του. Οι δρόμοι ήταν το πραγματικό του σπίτι. Εκεί αλώνιζε στα σοκάακια της εργατικής συνοικίας Çınarlı.
Στα 19 του ήταν ήταν ήδη αρχηγός της Άδανα Ντεμίρσπορ και όταν μιλάει για το πρώτο του παιχνίδι του με το περιβραχιόνιο στερείται μέτρου: «Ξεκινήσαμε τρέχοντας να μπούμε στο γήπεδο και διαπίστωσα ότι δεν με είχε ακολουθήσει κανείς, έτρεχα μόνος μου. Έτρεχα τόσο γρήγορα που κανείς δεν μπορούσε να τρέξει στον ρυθμό μου. Το ίδιο συνέβαινε και στο γήπεδο»
Η μεταγραφή του στην Γαλατά το 1974 ήταν από τις πιο ακριβές της εποχής, κόστισε 1,4 εκατομμύριο λίρες, ποσό τεράστιο για την εποχή. Ήταν οξύθυμος, νταής, το βλέμμα του μαύριζε εύκολα. Έδειρε μέχρι λιποθυμίας το μέλους του Δ.Σ. της Γαλατά (αστυνομικό στο επάγγελμα), Γκιουντούζ Ακτούγκ, ο οποίος ήταν αντίθετος στην μεταγραφή του, μετά από προεδρική παρέμβαση η μήνυση αποσύρθηκε.
Το 1977 συνελήφθη για επεισόδια σε ένα καζίνο για τα μάτια μιας ηθοποιού, τρία χρόνια αργότερα πέρασε ξανά την νύχτα σε τμήμα επειδή χτύπησε αστυνομικούς, στο τελευταίο παιχνίδι της σεζόν 1982-83 έσπασε με κουτουλιά το δόντι ενός συμπαίκτη του για το 3-0 από την Ντεμίρσπορ που κόστισε το πρωτάθλημα και κρέμασε τα παπούτσια του το 1985 με παρόμοιο τρόπο. Έγινε έξαλλος μόλις αποβλήθηκε ο Ερντάλ Κεσέρ και κουτούλησε τον διαιτητή Χαμζά Αλάν, βάζοντας επίλογο σε μία καριέρα εντελώς παράδοξη.
Έπαιζε λίμπερο, ήθελε να καθοδηγεί τους συμπαίκτες του στο γήπεδο. Κάποιοι τον αποκαλούσαν «Τούρκο Μπεκενμπάουερ», όμως στα 11 χρόνια που έπαιξε στην Γαλατά, δεν κέρδισε ποτέ το πρωτάθλημα. Στο αποχαιρετιστήριο παιχνίδι του εμφανίστηκε με ελικόπτερο στο «Αλί Σαμί Γεν», κατά την διάρκεια της αναμέτρησης με την Τράμπζονσπορ, κάτι που δεν είχε προηγούμενο.
Οι ποδοσφαιρικές του αποτυχίες έγιναν το καύσιμο στην μετέπειτα προπονητική του πορεία. Λένε πως έχει φωτογραφική μνήμη, δεν ξεχνάει ποτέ τίποτα. Ως προπονητής πήρε εκδίκηση από όλους και από όλα, έγινε ο προπονητής με τις περισσότερες κατακτήσεις τίτλων στην ιστορία της «τσιμ μπομ».
Ο γάμος του με την Φούλια Χανίμ τον ηρέμησε. Τον άλλαξε. Σταμάτησε (δημοσίως) να είναι τόσο οξύθυμος και αυτοκαταστροφικός. Θεωρούσε τον εαυτό του ως «το πρότυπο του Τούρκου του 21ου αιώνα». Ειλικρινής, ανοιχτός, με ηθικές αξίες, αλλά ταυτόχρονα μοντέρνος, συμβατός με τις εξελίξεις στον δυτικό κόσμο.
Εμφανίζεται στο προπονητικό προσκήνιο με την Ανκαραγκουτσού και την Γκέζτεπε και παίρνει την μεγάλη ευκαιρία ως βοηθός του Γερμανού Σεπ Πιόντεκ στην Εθνική, έχοντας παράλληλα το κουμάντο της Εθνικής Ελπίδων και της Μεσογειακής ομάδας που χάνει στον τελικό του 1991 από την Ελλάδα!
Οι δηλώσεις του έχουν πάντα κάτι το αιρετικό, μία εσάνς μεγαλομανίας: «αφού λέτε ότι ο μοναδικός υπεύθυνος στην ήττα είναι ο προπονητής, γιατί μου πιστώνετε μόνο το 60-70 στις νίκες; Ντρέπεστε να πείτε για την συμβολή του Φατίχ Τερίμ στην νίκη»;
Λίγο μετά το Euro του 1996 είναι ήδη εθνικός ήρωας. Και κάθεται στο τιμόνι της Γαλατά, με μία ομιλία που προκαλεί εθνική ανατριχίλα: «Τόσα χρόνια είχαμε εμμονή με τους ξένους προπονητές. Αποδεικνύω ότι οι Τούρκοι πρέπει να έχουμε ίσες ευκαιρίες. Με εμένα ο Τούρκος ποδοσφαιριστής θα έχει εύνοια στην δική μου Γαλατά. Πρέπει να ξεπεράσουμε επιτέλους αυτό το κόμπλεξ που μας διακατέχει με τους ξένους στο ποδόσφαιρο».
Τηρεί τον λόγο του. Με μοναδικούς ξένους τους Χάτζι, Ποπέσκου, Ταφαρέλ κατακτά το 2000 το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ στον τελικό με την Άρσεναλ και μερικούς ημέρες αργότερα παραιτείται. Δεν υπάρχει πια κάτι άλλο για να κατακτήσει.
Έζησε το σκληρό ιταλικό όνειρο από το 2000 έως το 2002 στον πάγκο της Φιορεντίνα και της Μίλαν, εκείνη την περίοδο η Διεθνής Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής του ποδοσφαίρου τον βράβευσε ως έναν από τους 8 κορυφαίους προπονητές στον κόσμο, όμως στην πραγματικότητα όλη του η ζωή ήταν συνυφασμένη με δύο λέξεις: Γαλατασαράι και Εθνική Τουρκίας.
Στην πρώτη, έκανε τέσσερις θητείες, από το 1990 δεν την πρόδωσε ποτέ για κανέναν άλλον τουρκικό σύλλογο. Στην δεύτερη, έκανε τρεις θητείες η τελευταία έληξε το 2017, πάλι με τον πιο άδοξο και βίαιο τρόπο.
Με ένα επεισόδιο σε κεμπαπτσίδικο της παραθαλάσσιας πόλης Αλάτσατα, όταν ο Τερίμ εμφανίστηκε μαζί με τους γαμπρούς του και πρώτα χαστούκισε και μετά γρονθοκόπησε τον ιδιοκτήτη Σελαχατίν Αϊντογκντού, με τον οποίο φαίνεται πως είχε προσωπικές διαφορές. Ήταν τέτοιος ο επικοινωνιακός κρότος, που η συνεργασία με την τουρκική ομοσπονδία δεν μπορούσε να συνεχιστεί.
Από τον Ιανουάριο του 2022, που απολύθηκε από την Γαλατά, παρότι είχε συμβόλαιο μέχρι το 2024 ένεκα των άσχημων αποτελεσμάτων, δεν κάθισε ποτέ σε κανέναν άλλον πάγκο. Ήταν το δικό του sabbatical, που κράτησε σχεδόν δύο χρόνια.
Ο Τερίμ έχει μία απολυτότητα της προσωπικής του αυθεντίας. Απαιτεί τον σεβασμό, εμπνέει στους παίκτες του ένα παράξενο μείγμα αγάπης, αλλά και φόβου. Δεν έχει κατακρίνει ονομαστικά ποτέ κανέναν παίκτη του, αλλά σε κλειστά δωμάτια σε έκρυθμες προσωπικές συναντήσεις μαζί τους, έχει φτάσει εκτός ορίων.
Αν δεν είσαι μαζί του, είσαι απέναντι. Δεν υπάρχει μέση κατάσταση. Έχει «σκοτωθεί» σχεδόν με όλους τους προέδρους της Γαλατά και της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, δεν χαμπαριάζει από ονόματα, φίρμες, συμβόλαια.
Απαιτεί από τους παίκτες του στρατιωτική πειθαρχία, τους φέρεται σαν στρατιώτες, απαιτεί πίστη και τυφλή υποταγή στις διαταγές του. Αυτό είναι το δικό του μοτίβο, ο δικός του τρόπος εργασίας όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό είναι το σήμα κατατεθέν του και όχι το 4-2-3-1, το 4-3-3 ή το 3-5-2. Αυτά, έπονται. Ο Τερίμ δεν έκανε όνομα ως tactician, αλλά ως disciplirian και motivator. Χάρη στην ικανότητα του να απευθύνεται στο θυμικό και όχι στην λογική ή την τακτική.
Δεν χρειάζεται καμία εξουσιοδότηση για να νιώσει ο απόλυτος άρχων, το αφεντικό, ο αυτοκράτορας, ο ένας. Αυτός, γύρω από τον οποίο περιστρέφονται όλοι και όλα. (Νιώθει ότι) Είναι. Και έτσι απαιτεί να του φέρονται σε κάθε ομάδα που ηγήθηκε.
Ανήκει στον κύκλο των στενών φίλων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρότι συχνά το παλάτι αντιμετώπιζε με προβληματισμό την δημοφιλία του: «Είναι ένας δάσκαλος. Όποιος δεν μπορεί να παίξει μπάλα μαζί του, τότε δεν μπορεί να παίξει με κανένα άλλο προπονητή», έχει δηλώσει ο Τούρκος πρόεδρος.
Το γήπεδο της Μπασάκσεχιρ έχει το όνομα του, το ίδιο και ο δρόμος στα Άδανα, όπου γεννήθηκε, η ζωή του έγινε σειρά στο Netflix που αξίζει να δει κανείς.
Στην χώρα του θεωρείται μεγαλύτερος κι από το ίδιο το ποδόσφαιρο. Ό,τι κι αν πετύχει στον πάγκο του Παναθηναϊκού, η υστεροφημία στα μέρη του δεν απειλείται. Ήταν, είναι και θα είναι ο μοναδικός «Αυτοκράτορας».
