Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας και η ξηρασία απειλεί κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς στη Νότια Ευρώπη, από την Ιταλία μέχρι την Ισπανία.
Όποιος επισκέπτεται την παραλία της Βαρκελώνης αυτές τις μέρες, με θερμοκρασίες που ήδη ξεπερνούν κατά πολύ τους 20 βαθμούς, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να περιμένει στην ουρά για να κάνει ντους, αφού η πρωτεύουσα της Καταλονίας διαθέτει μόνο ένα ντους ανά παραλία σε λειτουργία. Ο λόγος, φυσικά, η ακραία ξηρασία που διαρκεί πολλούς μήνες και έχει οδηγήσει πλέον ακόμη και σε περιορισμούς στην κατανάλωση νερού σε περισσότερους από 200 δήμους της περιοχής στη βορειοανατολική Ισπανία.
Παρόμοια, αν και λιγότερο σοβαρά, προβλήματα αντιμετωπίζει η Ανδαλουσία, καθώς και άλλοι ευρωπαϊκοί παράδεισοι διακοπών.
Οι ανησυχίες δεν είναι αδικαιολόγητες: Στην Καταλονία, οι υδατοδεξαμενές είναι γεμάτες μόνο κατά 26% κατά μέσο όρο. Πριν από ένα χρόνο, ήταν περίπου 58%. Ήδη από το φθινόπωρο του 2021 έχουν σημειωθεί εξαιρετικά λίγες βροχοπτώσεις στην περιοχή. Οι ειδικοί μιλούν για τη χειρότερη ξηρασία στην Καταλονία από την έναρξη των καταγραφών το 1914 και οι ερευνητές αποδίδουν το γεγονός σε μεγάλο βαθμό στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή.
“Λόγω της κλιματικής αλλαγής, θα πρέπει να περιμένουμε ότι οι ξηρασίες θα είναι ακόμη πιο συχνές, έντονες και παρατεταμένες τις επόμενες δεκαετίες”, προειδοποιεί ο Χαβιέρ Μαρτίν Βιντέ, καθηγητής φυσικής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Ακόμη και βραχυπρόθεσμα, λέει, η κατάσταση δεν είναι ρόδινη. “Δεν υπάρχει ορατό τέλος αυτής της ξηρασίας”.
Παρά τα μέτρα εξοικονόμησης νερού που υιοθετήθηκαν στα τέλη Φεβρουαρίου, τα επίπεδα συνεχίζουν να μειώνονται ραγδαία. Οι αγρότες πρέπει να καταναλώνουν 40% λιγότερο νερό και η βιομηχανία 15%. Οι απαγορεύσεις περιλαμβάνουν το πότισμα δημόσιων και ιδιωτικών χώρων πρασίνου και τον καθαρισμό δρόμων με πόσιμο νερό. Τα σχέδια για την απαγόρευση του γεμίσματος των πισίνων στα ξενοδοχεία και των κολυμβητικών δεξαμενών αναβλήθηκαν πρόσφατα. Αλλά τα ιδιωτικά νοικοκυριά στις πληγείσες περιοχές, με συνολικά έξι εκατομμύρια κατοίκους, δύσκολα θα μπορούν να απολαμβάνουν το μπάνιο στις πισίνες τους, μεταξύ άλλων, λόγω του ορίου κατανάλωσης των 230 λίτρων ανά κάτοικο την ημέρα.
Αν είναι τόσο άσχημα τα πράγματα τώρα, πώς θα είναι το καλοκαίρι, όταν έτσι κι αλλιώς βρέχει λιγότερο, οι τουρίστες καταφθάνουν μαζικά και η κατανάλωση νερού εκτοξεύεται και πάλι στα ύψη; Ειδικά από τη στιγμή που η Ισπανία αναμένει ρεκόρ επισκεπτών το 2023. Στο Lloret de Mar, έναν δημοφιλή ταξιδιωτικό προορισμό, 100.000 τουρίστες θα προστεθούν στους 40.000 κατοίκους το καλοκαίρι. Σε ολόκληρη την Costa Brava, ο πληθυσμός αυξάνεται τον Αύγουστο από 265.000 σε περίπου 1,2 εκατομμύρια.
Η κατάσταση σε άλλους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς δεν είναι πολύ καλύτερη. Στην Ιταλία, υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία στο βορρά. Η λίμνη Γκάρντα, η οποία είναι δημοφιλής στους τουρίστες, και ο Πο, ο μεγαλύτερος ποταμός της Ιταλίας, πλήττονται από εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα νερού. Ενώ η τουριστική βιομηχανία διαμαρτύρεται για την “εκστρατεία ξηρασίας”, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε τεράστια ζημιά στην εικόνα της περιοχής και σε πτώση του αριθμού των επισκεπτών.
“Κανείς δεν κρύβει το γεγονός ότι πρόκειται για μια εξαιρετική κατάσταση, αλλά η τρέχουσα στάθμη του νερού της λίμνης Γκάρντα δεν θέτει σε κίνδυνο καμία από τις κύριες τουριστικές ή αθλητικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εδώ”, ανέφερε εκπρόσωπος του τουριστικού οργανισμού της περιοχής. Οι επισκέπτες και οι εργαζόμενοι, ωστόσο, καλούνται να κάνουν εξοικονόμηση νερού.
Εν τω μεταξύ, η ξηρασία δημιουργεί και νέα αξιοθέατα. Το περασμένο καλοκαίρι, οι αρχές της Καταλονίας αναγκάστηκαν να περιορίσουν την πρόσβαση στο Sau Reservoir, βόρεια της Βαρκελώνης, λόγω του πλήθους των ανθρώπων που συνέρρεαν για να δουν την εκκλησία Sant Romá του 11ου αιώνα, η οποία είχε “βυθιστεί”.
Στη λίμνη Γκάρντα, το νησί San Biagio έγινε ξαφνικά προσβάσιμο με τα πόδια νωρίτερα φέτος, προκαλώντας τον ενθουσιασμό πολλών, λόγω της έλλειψης νερού.
Όμως το ότι ο τουρισμός αυξάνει την πίεση στη βιοποικιλότητα και τους υδάτινους πόρους είναι αδιαμφισβήτητο. Στη Γαλλία, επίσης, οι περισσότεροι παραθεριστές έρχονται ακριβώς όταν το νερό είναι πιο λιγοστό το καλοκαίρι. Σε ένα τμήμα του Εθνικού Πάρκου Calanques κοντά στη Μασσαλία, ο συνωστισμός των επισκεπτών έχει οδηγήσει σε σοβαρή διάβρωση. Εν τω μεταξύ, η επίσκεψη στον κόλπο Sugiton μπορεί να γίνει μόνο με κράτηση.
Ωστόσο, ο κλάδος είναι αισιόδοξος. “Ήδη από πέρυσι, η ξηρασία ήταν ανησυχητική και όμως, ειδικά οι επαγγελματίες των υδάτινων δραστηριοτήτων ήξεραν πώς να προσαρμοστούν. Η σεζόν ήταν πολύ καλή”, δήλωσε ο François de Canson, πρόεδρος της γαλλικής τουριστικής ένωσης ADN Tourisme.
Σε κάθε περίπτωση, η Γαλλία, αναλαμβάνει δράσεις για βιώσιμο τουρισμό, με την τουριστική βιομηχανία να επιδιώκει να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμά της -όπως κάνει, μεταξύ άλλων, και το ισπανικό νησί της Μαγιόρκα- και να επενδύσει περισσότερο σε βιώσιμες τουριστικές υποδομές.
Η Ελλάδα, από την άλλη, δεν έχει πληγεί υπερβολικά από την ξηρασία, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Οι δεξαμενές νερού που τροφοδοτούν την πρωτεύουσα είναι γεμάτες. Σε ορισμένα νησιά στο νότιο Αιγαίο, ωστόσο, η ξηρασία αποτελούσε πάντα πρόβλημα γι’ αυτό κι εκεί χρησιμοποιούνται συστήματα για να μετατρέψουν το θαλασσινό νερό σε πόσιμο. Παρ’ όλα αυτά, οι Έλληνες ειδικοί διαμαρτύρονται επίσης για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, καθώς τα καιρικά φαινόμενα, όπως οι έντονες βροχοπτώσεις και οι ακραίοι καύσωνες, έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια.
