– Καθώς το πνεύμα της κατανυκτικότερης περιόδου της εκκλησιαστικής ζωής,
της Μ. Τεσσαρακοστής, μας οδηγεί στην σωτήρια μετάνοια και την πνευματική άσκηση, η ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου» εκφράζει το γνήσιο ασκητικο-αγωνιστικό πνεύμα του συνειδητού Χριστιανού και κάνει πιο συγκεκριμένους τους στόχους του αγώνα μας.
«Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου…». Ο Όσιος Εφραίμ μας θυμίζει πρώτα ότι πρέπει να έχουμε συναίσθηση σε Ποιόν απευθυνόμαστε στην προσευχή μας. Αποκαλούμε τον Θεό Πατέρα, όπως ο Χριστός μας είπε, αλλά να συνειδητοποιούμε ότι είναι και ο Κύριός μας, Αυτός που μας έδωσε τον νόμο με τον οποίο πρέπει να ζούμε και στον Οποίο θα δώσουμε λόγο. Όποιος έχει «κύριο και δεσπότη» της ζωής του τον Θεό, πορεύεται κατά το θέλημά Του χωρίς αμφισβητήσεις, κλυδωνισμούς και ψυχική ταλαιπωρία. Κάθε εργασία γίνεται κάτω από το βλέμμα Του και είναι καθαρή και τέλεια, κατά το ανθρωπίνως δυνατό.
Ως άνθρωποι που προσβλέπουμε στη σωτηρία μας, από τον παντοδύναμο και πανάγαθο Κύριό μας ζητούμε τη βοήθεια για να φτάσουμε στον στόχο μας. «…Μη μοι δος» παρακαλούμε, ζητώντας να μας απαλλάξει από αδυναμίες και πάθη της ψυχής:
Μην αφήσεις Κύριε, να με καταλαμβάνει «πνεύμα αργίας», οκνηρίας και απραγίας είτε στον εσωτερικό αγώνα, την προσευχή κ.λπ. είτε στις άλλες εργασίες που έχω καθήκον να κάνω. Ο άνθρωπος έλαβε από τον Θεό εντολή στον Παράδεισο «εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν» (Γεν. β’, 15). Είτε η εργασία αναφέρεται στον Παράδεισο, τον ωραιότατο κήπο, είτε στον εαυτό του, η εντολή δείχνει ότι ο άνθρωπος προικίσθηκε από τον Θεό με την ικανότητα της εργασίας, έχει τάλαντα και πεδίο δράσης. Δεν βρέθηκε σε ένα κόσμο στατικό, που δεν επιδέχεται αλλαγή. Μετά την πτώση, κάθε άνθρωπος έχει πολλή δουλειά να επιτελέσει στον εαυτό του για τη σωτηρία του, αλλά και με κόπο πρέπει να εργάζεται να εξυπηρετεί τον εαυτό του και τους άλλους. Στην παραβολή των ταλάντων με έντονο τρόπο τονίζεται ότι η οκνηρία θα έχει καταστροφικές συνέπειες. «Δούλε κακέ και οκνηρέ…» (Ματθ. κε’, 26) λέγει ο Κύριος στον άνθρωπο που δεν εργάστηκε για να αξιοποιήσει τα τάλαντά του. Η πνευματική ζωή νεκρώνεται και όλα τα κακά μπορούν να εισβάλουν μέσα μας, αν δεν είμαστε άγρυπνοι φρουροί της ψυχής μας, αλλά και το σώμα αδρανεί και αχρηστεύεται με την αργία.
Από το πνεύμα«περιεργείας» ζητούμε ακόμη από τον Κύριο να μας απαλλάξει, γιατί είναι ύπουλο πάθος που κάνει πολλή ζημιά στην ψυχή. Ο χρόνος και οι δυνάμεις μας είναι πολύτιμα, αλλά η περιέργεια μας τα κλέβει και δεν αφήνει να εστιάσουμε την προσοχή μας στον εαυτό μας και την κάθαρση της ψυχής μας. Πόσα άχρηστα, επιβλαβή και ακάθαρτα γεμίζουν τον νού και την καρδιά μας, επειδή περιεργαζόμαστε τη ζωή των άλλων, τα διάφορα θεάματα και ο,τι μάταιο και αμαρτωλό διαφημίζει ο κόσμος! «Ανέβη θάνατος διά των θυρίδων υμών» (Ιερ. θ’, 21). Τα «παράθυρα» της ψυχής, αντί να ανοίγουν στον «Ήλιο της δικαιοσύνης» ανοίγουν στον άνεμο του κακού. Οι πειρασμοί στη ζωή μας είναι ήδη πολλοί και έχουμε ευθύνη, αν προκαλούμε περισσότερους με την περιέργειά μας.
…Πνεύμα «φιλαρχίας». Σε κάθε σύνολο ανθρώπων κάποιος «άρχει» εξουσιάζει, γιατί έτσι υπάρχει οργάνωση και τάξη. Όμως η αγάπη για εξουσία, ως εκδήλωση του εγωισμού και του παλαιού ανθρώπου, μπορεί να υπάρχει στον καθένα μας και να εκδηλώνεται με τη διάθεση να επιβάλλουμε το θέλημά μας και να εξουσιάζουμε τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε. Θέλουμε η γνώμη μας να γίνεται πάντα δεκτή, να μας υπακούν, να εκδηλώνουν τιμή στο πρόσωπό μας. Στον χώρο που έχουμε γνώσεις και κάποια ευθύνη, δεν δεχόμαστε να επέμβει κάποιος. Λέμε, «εγώ ξέρω» και γινόμαστε συγκεντρωτικοί. Η φιλαρχία μπορεί να εκδηλώνεται στην οικογένεια, τη δουλειά… και προκαλεί συγκρούσεις και παράπονα. Ο φίλαρχος γίνεται πιεστικός και δύσκολος στη συνεργασία.
…Πνεύμα «αργολογίας». Αργοί λόγοι, για τους οποίους ο Κύριος είπε ότι θα δώσουμε λόγο, είναι τα μάταια και ανώφελα λόγια. «Παν ρήμα αργόν ο εάν λαλήσωσιν οι άνθρωποι, αποδώσουσι λόγον εν ημέρα κρίσεως» (Ματθ. ιβ’, 36). Οι «αργοί λόγοι» είναι σκόρπισμα του νού, άδειασμα της ψυχής και χάσιμο χρόνου και αναπόφευκτα καταλήγουν σε αμαρτία, αφού θα εκφράσουν κατάκριση, κενοδοξία και όποιο άλλο πάθος υπάρχει μέσα μας, γιατί «εκ πολυλογίας ουκ εκφεύξη αμαρτίαν» (Παροιμ. ι’, 19).
Ο πνευματικός αγώνας δεν μπορεί να επικεντρώνεται μόνο στην απαλλαγή από αδυναμίες. Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε, για να γίνουμε Χριστιανοί με ολοκληρωμένη πνευματική προσωπικότητα. «ίνα άρτιος η ο του Θεού άνθρωπος, προς παν έργον αγαθόν εξηρτισμένος» (Β΄ Τιμ. γ’, 17). Γι’ αυτό και η προσευχή μας στρέφεται και στις αρετές που κοσμούν τον άνθρωπο του Θεού.
Ζητά η προσευχή του Οσίου Εφραίμ να μας χαρίσει ο Κυρίος πρώτα, «πνεύμα σωφροσύνης» δηλαδή φρόνηση, εγκράτεια και καθαρότητα εσωτερική. Η αμαρτία μολύνει τον άνθρωπο και σκοτίζει τον νού. Όταν όμως ο νούς φωτίζεται από τον Θεό, κατευθύνει τις επιθυμίες, τις αποφάσεις και την όλη συμπεριφορά, για να βαδίζουμε με σωφροσύνη. Γι’ αυτό είναι σπουδαίο να φυλάσσουμε τον νού μας
