Η Σμύρνη, η θρυλική μητρόπολη του Μικρασιατικού Ελληνισμού, άρχισε να παραδίδεται στις φλόγες, σαν σήμερα, στις 30 Αυγούστου 1922.
Το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας και της νικηφόρας έκβασης της Μικρασιατικής Εκστρατείας που ξεκίνησε με την αποβίβαση του ελληνικού στρατού στην Σμύρνη στις 16 Μαΐου του 1919 εκτυλίχθηκε σε εφιάλτη μετά την κατάρρευση του μετώπου και την άτακτη υποχώρηση του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος από το Αφιόν Καραχισάρ, στα μέσα Αυγούστου του 1922.
Ο στρατός των Τούρκων του Κεμάλ Ατατούρκ μαζί με άτακτους Τσέτες άρχισε να προελαύνει από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας προς τα παράλια σκοτώνοντας Έλληνες και πυρπολώντας τα χωριά τους. Οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη στις 27 Αυγούστου και άρχισαν να διαπράττουν σποραδικές λεηλασίες και μαζικές δολοφονίες Ελλήνων και Αρμένιων κατοίκων. Στις 30 Αυγούστου ξεκίνησε η τεράστια πυρκαγιά ενώ εντάθηκαν οι σφαγές του ελληνικού και αρμενικού πληθυσμού, καθώς και οι λεηλασίες. Ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος βρήκε τραγικό θάνατο στα χέρια του εξαγριωμένου όχλου, πολλές γυναίκες έπεσαν θύματα φρικτών βιασμών και άντρες νεαρής ηλικίας αν δεν θανατώνονταν συλλαμβάνονταν για να σταλθούν στα τάγματα εργασίας στα βάθη της Μικράς Ασίας.
Η περίφημη προκυμαία της Σμύρνης γέμισε πρόσφυγες και σταδιακά η πόλη εκκενώθηκε από τον ελληνικό και αρμενικό πληθυσμό της μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 1922 (παλαιό ημερολόγιο). Από εκεί και πέρα ξεκίνησε η μακρά διαδικασία της άφιξης και της ένταξης των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα.
Μαρτυρική πόλη!
Το ποίημα έγραψε ο τότε
γενικός πρόξενος των ΗΠΑ στη μαρτυρική πρωτεύουσα της Ιωνίας HORTON GEORGE
Δόξα και Βασίλισσα της Μεσογείου
ήταν η Σμύρνη, η ωραία πόλη!
Και το ωραιότερο ήταν της Ανατολής μαργαριτάρι!
—Ω Σμύρνη, ωραία πόλη!—
Κληρονόμος πολυάριθμων ιστορικών αιώνων,
μητέρα ποιητών, αγίων και σοφών
ήταν η Σμύρνη η ωραία πόλη…
Σιωπηλά και νεκρά είναι τα κωδωνοστάσια
της Σμύρνης, της Χριστιανικής πόλης.
Η μουσική εσίγησε και οι τραγουδιστές πεθάναν
της Σμύρνης της ευτυχισμένης πόλης.
Και τα κορίτσια της, μαργαριτάρια της Μεσογείου,
φύγανε απ’ τα μαρμάρινα παλάτια
της Σμύρνης, της μαγεύτρας πόλης.
Πέθανε και σαπίζει μπρος στην Πύλη της Ανατολής
η Σμύρνη, η δολοφονημένη πόλη!
Χαθήκαν οι τεχνίτες της κ’ οι δρόμοι ερημώσαν
—Ω Σμύρνη, δολοφονημένη πόλη!—
Ορφάνεψαν τα παιδιά της και χήρεψαν οι γυναίκες
ενώ χοροπηδούν κάτω απ’ τις πέτρες της
τα βρωμερά ποντίκια!
—Ω Σμύρνη δολοφονημένη πόλη!—
Με φωτοστέφανο στεφάνωσαν το Δεσπότη της
εκεί… στη Σμύρνη, τη μαρτυρική πόλη
ενώ η μακρυά λευκή του κόμη ήταν αιματοβαμμένη
—Ω Σμύρνη, μαρτυρική πόλη!—
Κ’ έτσι διατήρησε τη χριστιανική της πίστη
απ’ τον Πολύκαρπο έως τον Άγιο Χρυσόστομο
η Σμύρνη, η ανθοστόλιστη πόλη.
Από το βιβλίο «Αγάπης ακρότητα»
Εκδόσεις: Εστίας Νέας Σμύρνης
ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ ΑΒΕΕ www.eptalofos.gr
