Πριν από ένα χρόνο, οι δουλειές έτρεχαν για τον Liang Jiawei, έναν πωλητή ακινήτων στην Zhanjiang,μια παράκτια πόλη στη νότια Κίνα.
Μπορούσε να πουλήσει τρία διαμερίσματα σε μια μέρα χωρίς πολύ ζόρι. Τα ίδια, δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο, παραδέχεται ο Liang, αλλά το νέο κτιριακό συγκρότημα -σε μια ανερχόμενη γειτονιά όχι μακριά από έναν σιδηροδρομικό σταθμό υψηλής ταχύτητας- ήταν αρκετό για να δελεάσει τους αγοραστές.
Από τους Daisuke Wakabayashi και Joy Dong/New York Time
Μετά ήρθε μια ξαφνική αντιστροφή της τύχης. Ο τομέας ακινήτων της Κίνας άρχισε να καταρρέει κάτω από το βάρος των τεράστιων χρεών της. Αυτό που ήδη διαμορφωνόταν ως η χειρότερη αγορά κατοικίας της χώρας εδώ και χρόνια υπέστη άλλο ένα πλήγμα όταν μια νέα παραλλαγή του κορωνοϊού προκάλεσε εκτεταμένα lockdown και έφερε την κινεζική οικονομία σε αδιέξοδο.
Η αναταραχή προκάλεσε μια βουτιά στις πωλήσεις των νέα κατασκευών και την πτώση των τιμών των ακινήτων για πρώτη φορά εδώ και χρόνια, θέτοντας σε κίνδυνο τις προοπτικές μιας ήδη εύθραυστης οικονομίας που είχε φτάσει να εξαρτάται από τη στέγαση για την ανάπτυξη θέσεων εργασίας και τις δαπάνες των επιχειρήσεων, και θέτοντας σε κίνδυνο μία σημαντική επένδυση για εκατομμύρια κινεζικές οικογένειες.
Μέχρι στιγμής, οι προσπάθειες της Κίνας να αναζωογονήσει την αγορά κατοικίας με χαμηλότερα επιτόκια στεγαστικών δανείων, ευκολότερη πίστωση, επιδοτήσεις και χαλαρούς κανονισμούς δεν έχουν αποδώσει. Τον Απρίλιο και τον Μάιο, οι τιμές των νέων κατοικιών μειώθηκαν σε περισσότερες από τις μισές από τις 70 μεγαλύτερες πόλεις της Κίνας για πρώτη φορά από το 2016 και οι πωλήσεις τέτοιων ακινήτων μειώθηκαν σχεδόν κατά 60%.
Η Zhanjiang, μια πόλη-λιμάνι επτά εκατομμυρίων κατοίκων, είχε κάποιες από τις πιο απότομες μειώσεις τιμών μεταξύ των μεγάλων πόλεων. Ο Liang είπε ότι πούλησε μόνο πέντε διαμερίσματα τον Απρίλιο. Ο Μάιος ήταν ακόμη χειρότερος.
«Οι τιμές έχουν πέσει, αλλά ο ενθουσιασμός για την αγορά κατοικιών δεν έχει επιστρέψει», είπε ο Liang. «Η οικονομία δεν είναι καλή και ο συνεχής αντίκτυπος της πανδημίας έχει αλλάξει εντελώς την κατάσταση».
Καθώς η Κίνα βγαίνει σιγά σιγά από τα περιοριστικά lockdown, η χώρα επικεντρώνεται στην αποτροπή μιας οικονομικής επιβράδυνσης. Τον περασμένο μήνα, ο πρωθυπουργός της, Li Keqiang, συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη και εξέδωσε μια σοβαρή προειδοποίηση σε περισσότερους από 100.000 αξιωματούχους ότι οι επιχειρήσεις και οι τοπικές κυβερνήσεις έπρεπε να δράσουν με «επείγουσα ανάγκη».
Ο κλάδος των ακινήτων είναι ένας μεγάλος και σημαντικός μοχλός στην κινεζική οικονομία. Από τότε που η Κίνα άρχισε να εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις το 1988 για την εμπορική στέγαση, η ιδιοκτησία έχει γίνει πυλώνας μιας ανερχόμενης οικονομίας. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, αντιπροσωπεύει περίπου το 30% του ΑΕΠ της Κίνας.
Η ιδιοκτησία έχει επίσης μια βαθιά σημασία στην κινεζική κοινωνία. Για τους νέους που θέλουν να παντρευτούν, η κατοχή ενός σπιτιού θεωρείται απαραίτητη πριν από τη δημιουργία οικογένειας. Αντί να επενδύουν σε μετοχές και ομόλογα, τα κινεζικά νοικοκυριά διαθέτουν το μεγαλύτερο μέρος των αποταμιεύσεών τους σε ακίνητα, με ποσοστό μεγαλύτερο από το διπλάσιο σε σχέση με τους Αμερικανούς.
Επίσης, ένα καίριο χτύπημα στις τιμές των ακινήτων θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχή στην οικονομία, καθώς θα προκαλούσε ντόμινο πτώσης και στα πόσα που είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν οι Κινέζοι αγοραστές σε συσκευές, ρούχα, κοσμήματα ή αυτοκίνητα. Με την οικονομία σε κενό, το Πεκίνο προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους να αγοράζουν ακίνητα ξανά.
Ήδη, η κυβέρνηση ανέστειλε ένα δοκιμαστικό πρόγραμμα για την εφαρμογή φόρων ακίνητης περιουσίας τον Μάρτιο. Τον περασμένο μήνα, οι κινεζικές τράπεζες μείωσαν το κόστος των στεγαστικών δανείων κατά το μεγαλύτερο ποσό από τότε που τέθηκε σε εφαρμογή ένα νέο σύστημα επιτοκίων το 2019.
Επιπλέον, διάφορες τοπικές κυβερνήσεις έχουν αναπτύξει δεκάδες νέες πολιτικές για την προώθηση της αγοράς κατοικιών. Η Meishan, μια πόλη στην επαρχία Sichuan, ανακοίνωσε ότι θα προσφέρει επιδοτήσεις για αγορές νέων κατοικιών πριν από το τέλος του έτους. Η κυβέρνηση του Wenzhou, μιας πόλης στην επαρχία Zhejiang, δήλωσε ότι θα επιτρέπει πλέον αποπληρωμές μόνο με τόκους για τα πρώτα τρία χρόνια των στεγαστικών δανείων για τους νέους αγοραστές πρώτης κατοικίας. Η Huainan, μια πόλη στην επαρχία Anhui, διέταξε τις τράπεζες να δανείσουν περισσότερα χρήματα και να συντομεύσουν τους χρόνους έγκρισης δανείων, καθώς και να μειώσουν τα επιτόκια στεγαστικών δανείων και τις απαιτήσεις προκαταβολής για τους αγοραστές της πρώτης φοράς.
Ωστόσο, για κάποιους πιθανούς αγοραστές κατοικιών, αυτά τα κίνητρα δεν είναι αρκετά για να αντισταθμίσουν τους κινδύνους.
Η Cao Jingyu, η οποία εργάζεται για μια εταιρεία επίπλων εξωτερικού χώρου στη Shenzhen, είπε ότι μια χαμηλότερη προκαταβολή θα σήμαινε απλώς περισσότερες τραπεζικές πληρωμές με την πάροδο του χρόνου. Δεδομένης της εύθραυστης κατάστασης της οικονομίας και της διαρκώς υπάρχουσας πιθανότητας να απολυθεί, είπε, δεν θέλει να δεσμεύσει ένα μεγάλο κομμάτι των χρημάτων της σε ένα σπίτι.
Νωρίτερα φέτος, παραλίγο να αγοράσει ένα διαμέρισμα στο βόρειο τμήμα της Shenzhen. Αφού έκανε μια κατάθεση σε ένα σπίτι υπό κατασκευή, δίστασε όταν παρατήρησε ότι μόνο το 20% των μονάδων είχε πουληθεί. Την τελευταία στιγμή έκανε πίσω. «Όταν θα θελήσω να πουλήσω το ακίνητο, θα μπορώ να το βγάλω από τα χέρια μου;», αναρωτήθηκε η 30χρονη Cao.
Πριν από ένα χρόνο, η ανησυχία για την αγορά ακινήτων της Κίνας δεν αφορούσε τους απρόθυμους αγοραστές αλλά τους κερδοσκόπους. Όταν ένα ακίνητο στην Shenzhen έγινε διαθέσιμο τον Μάρτιο του 2020, οι 288 μονάδες του κτιρίου εξαντλήθηκαν διαδικτυακά σε επτά λεπτά, σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Κινέζοι αξιωματούχοι, ανήσυχοι για μια φούσκα στεγαστικών κατοικιών και τον αντίκτυπό της στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, εφάρμοσαν τη λεγόμενη πολιτική των τριών κόκκινων γραμμών για να περιορίσουν τις απερίσκεπτες δανειακές συνήθειες των μεγαλύτερων κατασκευαστών ακινήτων της χώρας.
Οι νέοι κανόνες, που απαιτούσαν από τις εταιρείες να αποπληρώσουν το χρέος τους πριν δανειστούν περισσότερα χρήματα, άρχισαν να αποκαλύπτουν ρωγμές στην αγορά ακινήτων. Στα τέλη του 2021, ο όμιλος China Evergrande Group, ο υπερχρεωμένος κατασκευαστής ακινήτων, αθέτησε τις πληρωμές ομολόγων του στους πιστωτές. Από τότε και εξαιτίας της Evergrande, περισσότερες από δώδεκα κατασκευαστικές εταιρείες έχουν χρεοκοπήσει.
Εν μέσω των δεινών του χρέους, οι Κινέζοι αξιωματούχοι ώθησαν τους κατασκευαστές να δώσουν προτεραιότητα στην τελική κατασκευή ακινήτων που είχαν ήδη πουλήσει. Αλλά η βιασύνη από τις εταιρείες που δεν έχουν χρήματα για την ολοκλήρωση έργων έχει εγείρει μια νέα σειρά προβλημάτων: Διαμαρτυρίες για κακοτεχνίες.
Όταν η Evergrande άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας, περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι περίμεναν τον κατασκευαστή να ολοκληρώσει τα σπίτια που είχαν ήδη αγοράσει. Ο He Qiang, ένας 27χρονος πωλητής αυτοκινήτων, αγόρασε ένα ακίνητο της Evergrande το 2019 με την προσδοκία ότι θα ολοκληρωθεί το 2021. Ακόμα καθυστερεί και είναι Ιούνιος.
Ο Qiang είπε ότι δεν πιστεύει ότι μία από τις νέες προθεσμίες που έχει πάρει είναι ρεαλιστική. Τα διαμερίσματα δεν έχουν ακόμα ρεύμα. Οι ανελκυστήρες δεν έχουν τελειώσει και τα ξύλινα πατώματα δεν έχουν τοποθετηθεί. Και έχει ήδη παρατηρήσει προβλήματα. Τα παράθυρα διαρρέουν. Οι εξωτερικοί χώροι είναι μόνο φαρδιές λωρίδες για αυτοκίνητα, χωρίς πεζοδρόμια για τους κατοίκους. Δεν υπάρχουν θάμνοι ή δέντρα, μόνο γυμνά κομμάτια χόρτου.
Όταν η Evergrande προγραμμάτισε μια τελετή εγκαινίων για το κτίριο, οι κάτοικοι διαμαρτυρήθηκαν και η εκδήλωση ακυρώθηκε. Ο κατασκευαστής τους είπε ότι δεν υπάρχουν χρήματα για τίποτα περισσότερο. «Μας λένε να μην είμαστε πολύ απαιτητικοί. Υπάρχουν ακόμα πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούν να μπουν στα ημιτελή διαμερίσματά τους», είπε ο Qiang.
Ο κόσμος σε όλη την Κίνα διαμαρτύρεται για προβλήματα ποιότητας και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις.
Ο Louis Lee, ένας 38χρονος διαχειριστής σε μια εταιρεία ακινήτων, αγόρασε ένα διαμέρισμα το 2019 στο συγκρότημα «Moon on the Sea» από την Vanke, έναν από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές ακινήτων της χώρας. Του είπαν ότι το συγκρότημα στην Guangzhou θα περιλάμβανε ένα εμπορικό κέντρο με παντοπωλεία και ένα ξένο σχολείο, σημαντικά πλεονεκτήματα για τον Lee, ο οποίος έχει δύο μικρά παιδιά.
Αλλά περισσότερο από ένα χρόνο μετά τη μετακόμισή τους, το σχολικό κτίριο και το εμπορικό κέντρο παραμένουν άδεια. Οι κάτοικοι ανέφεραν πως η Vanke τους είπε ότι δεν υπήρχε αρκετό ενδιαφέρον από τις επιχειρήσεις για να μεταφερθούν στο εμπορικό κέντρο και πως μια αίτηση για το σχολείο ήταν δεσμευμένη στην κυβερνητική γραφειοκρατία.
Η τοπική περιφέρεια αμφισβήτησε αυτή την εκδοχή των γεγονότων. Είπε στους κατοίκους ότι η Vanke δεν είχε πληρώσει το ενοίκιο για τη γη τα τελευταία χρόνια λόγω μιας οικονομικής διαμάχης με τον Δήμο, ο οποίος κατείχε τη γη. Αφού το θέμα οδηγήθηκε στο δικαστήριο, η Vanke τελικά πλήρωσε, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν σχέδια για το διεθνές σχολείο.
Τον Απρίλιο, εξαγριωμένοι ιδιοκτήτες κρέμασαν ένα πανό που κάλυπτε τους 10 πρώτους ορόφους της πολυκατοικίας που έγραφε «ψευδής διαφήμιση Vanke», με βάση τις φωτογραφίες των κατοίκων. Άλλα πανό προειδοποιούσαν τους ανθρώπους ότι η αγορά ενός σπιτιού από την Vanke θα «κατέστρεφε τη ζωή τους». Όταν έφτασε η αστυνομία για να πει στους ιδιοκτήτες του σπιτιού να αφαιρέσουν τα πανό, οι διαδηλωτές αρνήθηκαν και συγκρούστηκαν με τους αστυνομικούς. Η Vanke δεν απάντησε στα email που ζητούσαν να σχολιάσει.
Ο Lee μετάνιωσε που αγόρασε το ακίνητο. Λέει ότι τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κατασκευαστές οδηγούν σε σοβαρά προβλήματα ποιότητας. «Προσωπικά δεν συνιστώ την αγορά διαμερισμάτων τώρα», είπε. «Οι άνθρωποι πρέπει πραγματικά να το σκεφτούν δύο φορές».
