Μια διεθνής ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι ο κορωνοϊός που προκαλεί το Αναπνευστικό Σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (Middle East Respiratory Syndrome, ή MERS-CoV) απέχει μόνο μερικές μεταλλάξεις από το να γίνει μια σοβαρή πανδημική απειλή.
Στην σχετική τους δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) οι ερευνητές περιγράφουν τα όσα βρήκαν για διάφορες παραλλαγές του εν λόγω κορωνοϊού.
Ο κορωνοϊός MERS-CoV παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 2012 στη Σαουδική Αραβία. Η εξέταση του ιού έδειξε ότι ήταν πολύ θανατηφόρος: περίπου το 40% των αρχικών ασθενών πέθαναν από MERS!
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η πλειονότητα των λοιμώξεων προήλθε από μολυσμένες αραβικές καμήλες. Βρήκαν επίσης κάποια στοιχεία ότι οι καμήλες είχαν μολυνθεί με την σειρά τους από μολυσμένες νυχτερίδες.
Παρόλο που αποδείχτηκε τόσο θανατηφόρα, η επιδημία MERS-CoV δεν πήρε τις διαστάσεις του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 που προκάλεσε την πανδημία COVID-19. Αυτό συνέβη διότι δεν είναι (ακόμα) μεταδιδόμενος από άνθρωπο σε άνθρωπο. Από το αρχικό ξέσπασμα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι έως και το 80% των καμηλών που εξετάστηκαν (το 70% των οποίων ζουν στην Αφρική) έχουν αντισώματα για τον MERS-CoV.
Ένα μυστήριο σχετικά με τον εν λόγω ιό είναι το γιατί περισσότεροι Αφρικανοί δεν έχουν μολυνθεί, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των καμηλών και τις αλληλεπιδράσεις τους με τους ανθρώπους στην αφρικανική ήπειρο. Για βρουν απάντηση, οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα του κορονοϊού MERS-CoV σε διάφορα μέρη στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, αναζητώντας τις παραλλαγές του. Ομαδοποίησαν τους εν λόγω κορονοϊούς από την Αφρική και την Μέση Ανατολή σε διαφορετικές ομάδες. Στην συνέχεια, συνέκριναν τα δείγματα γενετικά και υπό εργαστηριακές συνθήκες χρησιμοποιώντας ανθρώπινα πνευμονικά κύτταρα.
Διαπίστωσαν ότι οι παραλλαγές που προέρχονται από τις αραβικές ομάδες κορωνοϊών MERS-CoV ήταν εύκολα μεταδοτικές στους ανθρώπους, ενώ οι παραλλαγές από την Αφρική δεν ήταν.
Μια πιο προσεκτική ματιά έδειξε ότι οι διαφορές μεταξύ των παραλλαγών αφορούσε τα αμινοξέα της πρωτεΐνης S. Όταν οι ερευνητές επενέβησαν τεχνητά στον γενετικό κώδικα μιας αφρικανικής παραλλαγής, ώστε να έχει τα ίδια αμινοξέα, τότε είδαν ότι η νέα παραλλαγή από την Αφρική να μολύνει πιο εύκολα ανθρώπινα κύτταρα.
Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι ο λόγος που η παραλλαγή από τα δείγματα που συνελέχθησαν στην Μέση Ανατολή δεν έχει ακόμη μεταλλαχθεί για να μολύνει τον άνθρωπο οφείλεται στον τρόπο που γίνεται το εμπόριο των καμηλών: είναι ουσιαστικά μονής κατεύθυνσης, δηλαδή τα ζώα ανταλλάσσονται μόνο από την Αφρική προς την Μέση Ανατολή.
Σημειώνουν ότι εάν το εμπόριο αντιστραφεί κάποια στιγμή, ή αν άλλο ζώο γίνει φορέας και αυτό με την σειρά του φτάσει μέσω εμπορίου στην Αφρική, τότε ενδέχεται να προκύψουν μεταλλάξεις, που θα προκαλέσουν μια θανατηφόρα πανδημία.
