Η παλίρροια δημιουργείται από την επίδραση της βαρυτικής έλξης της Σελήνης αλλά κατά κύριο λόγο της έλξης του Ηλίου, δηλαδή τον συνδυασμό αυτών.
Η μέγιστη τιμή της ανύψωσης της στάθμης λέγεται πλημμυρίδα και η ελάχιστη άμπωτης ή ρηχία.
Ο Ήλιος είναι πολύ μεγαλύτερος από τη Σελήνη αλλά απέχει πολύ περισσότερο από τη Γη και η έλξη της βαρύτητας που εξασκεί πάνω στη Γη, είναι μικρότερη, σχεδόν η μισή από αυτή της Σελήνης.
Παρόλα αυτά, η έλξη του Ηλίου είναι περισσότερο σημαντική στο φαινόμενο της παλίρροιας και καθώς η Σελήνη διαγράφει τη μηνιαία τροχιά της γύρω από τη Γη, κάποια στιγμή ευθυγραμμίζεται με τον Ήλιο και τη Γη (δύο φορές) παρουσιάζοντας τις λεγόμενες συζυγίες και αντιζυγίες (Πανσέληνος ή νέα Σελήνη) και τότε ο συνδυασμός αυτών δημιουργούν πλημμυρίδα ή άμπωτη αντίστοιχα.
Οι τοπικές συνθήκες επίσης, πχ., πόσο βαθύς είναι ο ωκεανός, ή πόσο κοντά είναι οι ήπειροι σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη, καθώς και τα καιρικά φαινόμενα (θύελλες κοντά σε παράκτιες περιοχές, υψηλό και χαμηλό βαρομετρικό, κλπ) επιδρούν διαφορετικά στην ένταση της παλίρροιας που διαφέρει από μέρος σε μέρος της Γης.
