Μια δεύτερη επιτυχή έξοδο στις αγορές μέσα στο φθινόπωρο, την ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης, την εντός στόχων εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού και τη σύνταξη του επόμενου, καθώς και το «τελικό ξεκαθάρισμα» στις σχέσεις με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο περιλαμβάνει η κυβερνητική ατζέντα για τους πέντε μήνες που απομένουν μέχρι το τέλος του χρόνου. Με μοναδική εξαίρεση τις επόμενες τρεις εβδομάδες, κατά τις οποίες οι τόνοι αναμένεται να πέσουν λόγω καλοκαιρινών διακοπών, για όλο το υπόλοιπο χρονικό διάστημα οι εξελίξεις αναμένεται να είναι καταιγιστικές.
Τον Σεπτέμβριο θα πρέπει να υλοποιηθούν δεκάδες προαπαιτούμενα -ο σχετικός κατάλογος του αναθεωρημένου μνημονίου περιλαμβάνει 66 προαπαιτούμενα και ακόμη περισσότερες δράσεις για την περίοδο μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου-, αλλά και να συνταχθεί το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2018 ταυτόχρονα με την παρακολούθηση εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού. Με το που θα ολοκληρωθούν οι γερμανικές εκλογές και θα σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση, αναμένεται ότι θα φουντώσουν και πάλι οι διαπραγματεύσεις. Πρώτον, για να ολοκληρωθεί η 3η αξιολόγηση ιδανικά μέσα στον Νοέμβριο και, δεύτερον, για να ξεκαθαρίσει το τοπίο όσον αφορά τις μελλοντικές σχέσεις της Ελλάδας με το ΔΝΤ.
Χρέος και νέα έκδοση ομολόγου
Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει η δεύτερη απόπειρα εξόδου της Ελλάδας στις αγορές είναι να υπάρξει πρόοδος όσον αφορά την υπόθεση του ελληνικού χρέους. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι οι γερμανικές εκλογές, καθώς με την ολοκλήρωσή τους θα λυθούν τα χέρια της νέας γερμανικής κυβέρνησης στο να αποσαφηνίσει περισσότερο τη στάση της όσον αφορά το ελληνικό χρέος. Αυτό είναι που επιζητεί και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προκειμένου να αποφασίσει αν θα αποδεσμεύσει το 1,6 δισ. ευρώ και ουσιαστικά αν θα μπει ενεργά στο ελληνικό πρόγραμμα.
Περαιτέρω αποσαφήνιση για το θέμα του χρέους, αλλά και την ένταξη του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, σημαίνει ότι μπορεί να εκπληρώνονται οι προϋποθέσεις και για την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο είναι πλέον δεδομένο ότι θα παραμείνει ενεργό μέχρι το τέλος του χρόνου.
Η πιθανή ένταξη στο QE θα δημιουργήσει για την Ελλάδα ένα παράθυρο ευκαιρίας για νέα έξοδο στις αγορές, το οποίο το υπουργείο Οικονομικών θα θελήσει να αξιοποιήσει. Στην κυβέρνηση γνωρίζουν από τώρα ότι η επόμενη έκδοση θα πρέπει να γίνει με καλύτερους όρους για την ελληνική πλευρά σε σχέση με την πρώτη απόπειρα της προηγούμενης εβδομάδας. Δηλαδή, θα πρέπει να εξασφαλιστεί και χαμηλότερη απόδοση και μεγαλύτερη συμμετοχή.
Η επιτυχής έξοδος στις αγορές δεν προϋποθέτει μόνο την αποσαφήνιση των μέτρων για το χρέος και το ξεκαθάρισμα των σχέσεων με το ΔΝΤ, αλλά και την άμεση προώθηση των προαπαιτούμενων που έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές.
Με τη χθεσινή του συνέντευξη στην «Καθημερινή» ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έστειλε μήνυμα και προς τους συναδέλφους του στο υπουργικό συμβούλιο ότι σε αυτή τη φάση το σύστημα «κατενάτσιο» μπορεί να κοστίσει, ζητώντας ουσιαστικά να μην υπάρξουν καθυστερήσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην αναβολή της συμφωνίας για την ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης. Μπορεί αυτός ο γύρος των διαπραγματεύσεων να μην έχει τόσο «δύσκολα» προαπαιτούμενα όπως είχε η δεύτερη αξιολόγηση (π.χ. τα μέτρα των 4,5 δισ. ευρώ), ωστόσο έχει δεκάδες επιμέρους δράσεις, η υλοποίηση των οποίων προϋποθέτει τη συνεργασία σχεδόν όλων των υπουργείων. Προφανώς αυτό είχε κατά νου και ο υπουργός Οικονομικών προειδοποιώντας δημόσια ότι δεν πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στους δανειστές σε αυτή τη φάση να κατηγορήσουν την ελληνική κυβέρνηση ότι κωλυσιεργεί.
Στα προαπαιτούμενα που πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι το τέλος του χρόνου περιλαμβάνονται μέτρα περαιτέρω απελευθέρωσης αγορών και επαγγελμάτων, η αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου για τις απεργίες, αλλά και η πλήρης αλλαγή των κριτηρίων χορήγησης των κοινωνικών επιδομάτων, όπως επίσης και σειρά μέτρων που αφορούν τις αποκρατικοποιήσεις.
Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών που παρακολουθούν στενά την εκτέλεση του προϋπολογισμού εκτιμούν ότι η φετινή χρονιά δεν θα είναι τόσο εύκολη όσο η περσινή σε ό,τι αφορά την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων. Μέχρι και τον Ιούνιο ο προϋπολογισμός κινείτο οριακά, ενώ η υπέρβαση στον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος αποδιδόταν σχεδόν αποκλειστικά στην υπερυγκράτηση των δαπανών αλλά και στον έξτρα ΦΠΑ που απέφερε η παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην Fraport. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού να συλλέγει τα 4,9 δισ. ευρώ από φόρους σε μηνιαία βάση.
Ο προϋπολογισμός του 2018 θα είναι ο πιο δύσκολος των τελευταίων ετών, καθώς ο πήχης του πρωτογενούς πλεονάσματος θα ανέβει στο «ταβάνι» των επόμενων ετών, δηλαδή στο 3,5%. Το προσχέδιο του προϋπολογισμού -από το οποίο θα φανεί ότι ο στόχος των φορολογικών εσόδων για την επόμενη χρονιά θα σκαρφαλώσει πάνω από τα 50 δισ. ευρώ- θα πρέπει να είναι έτοιμο στο τέλος Σεπτεμβρίου ώστε να κατατεθεί στη Βουλή στις αρχές Οκτωβρίου. Δεν αποκλείεται να υπάρξει νέος γύρος αντιπαραθέσεων με τους δανειστές σε περίπτωση που υπάρξουν αποκλίσεις στην εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού.
