– Το μέγα όπλο για την σωτηρία όλων μας, είναι η επιείκεια.
Το έλεος, το οποίο μας έρχεται από τον Θεό, πρέπει και εμείς με την σειρά μας να το δίνουμε ως αντίδωρο στους άλλους. (Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης)
Αν ένας άνθρωπος έχει αγαθή προαίρεση, αλλά δεν βοηθήθηκε από μικρός, δεν είναι κολακεία να του πεις τα καλά που βλέπεις σ’ αυτόν, γιατί κατ’ αυτόν τον τρόπο βοηθιέται και αλλοιώνεται, επειδή δικαιούται και την Θεία βοήθεια. Είπα σε κάποιον: «Εσύ είσαι καλός. Δεν ταιριάζουν σ’ εσένα αυτά που κάνεις». Του το είπα αυτό, γιατί είδα το καλό του χωράφι και τον κακό σπόρο που είχε ρίξει. Είδα, ότι εσωτερικά ήταν καλός και ό,τι κακό έκανε, ήταν εξωτερικό. Δεν του είπα: «Είσαι καλός», για να τον κολακέψω, αλλά για να τον βοηθήσω, να του κινήσω το φιλότιμο. (Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης)
Να αποκτήσεις μητρική καρδιά. Είδες η μάνα όλα τα συγχωρεί και καμμιά φορά κάνει πως δεν βλέπει μερικές αταξίες. Να κάνεις υπομονή και να δικαιολογείς, να ανέχεσαι τους άλλους, για να σε ανέχεται και σένα ο Χριστός. Όταν έρθουμε στην θέση του άλλου, θα τον δούμε με συμπάθεια και θα τον δικαιολογήσουμε. (Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης)
Όποιος κάνει σωστή πνευματική εργασία, για όλους βρίσκει ελαφρυντικά, όλους τους δικαιολογεί, ενώ τον εαυτό του ποτέ δεν τον δικαιολογεί, ακόμη και όταν έχει δίκαιο. Πάντοτε λέει ότι φταίει, γιατί σκέφτεται ότι δεν αξιοποιεί τις ευκαιρίες που του δίνονται. Βλέπει λ.χ. έναν να κλέβει και σκέφτεται ότι και ο ίδιος, αν δεν είχε βοηθηθεί, θα έκλεβε περισσότερο από αυτόν και λέει: «Ο Θεός εμένα με βοήθησε, αλλά εγώ οικειοποιήθηκα τα δώρα του Θεού. Αυτό είναι μεγαλύτερη κλεψιά. Η διαφορά είναι ότι του άλλου η κλεψιά φαίνεται, ενώ η δική μου δεν φαίνεται». Έτσι καταδικάζει τον εαυτό του και κρίνει με επιείκεια τον συνάνθρωπό του. «Ή, αν δει στον άλλον ένα ελάττωμα, είτε μικρό, είτε μεγάλο, τον δικαιολογεί, βάζοντας καλούς λογισμούς. Σκέφτεται ότι και αυτός έχει πολλά ελαττώματα, τα οποία βλέπουν οι άλλοι. Γιατί, αν ψάξει κανείς βρίσκει πολλά στραβά στον εαυτό του, ώστε μπορεί εύκολα να δικαιολογει τον άλλον. (Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης)
Ο επιεικής υπομένει πάντοτε με μακροθυμία και πραότητα τις παρεκτροπές των άλλων και ανέχεται στους αδελφούς ελλείψεις και ελαττώματα. Είναι καταδεκτικός σε όλους, συζητά με γλυκύτητα, υπομένει με σύνεση αυτούς που τον πικραίνουν και συγχωρεί τους αμαρτωλούς, κρίνοντας με επιείκεια τις πράξεις τους. (Άγιος Νεκτάριος)
Ας μην φερόμαστε στους αντιφρονούντες με επιθετικότητα και αγριότητα, αλλά ας συζητάμε μαζί τους με μετριοπάθεια, γιατί τίποτα δεν είναι ισχυρότερο από την συγκαταβατικότητα και την πραότητα. «Ο δούλος του Κυρίου δεν πρέπει να είναι εριστικός, αλλά ήπιος και ανεκτικός απέναντι σε όλους» (Β’ Τιμόθεος 2,24). (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Τόσο η αυστηρότητα όσο και η επιείκεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ανάλογα με τον χαρακτήρα του ανθρώπου που θέλουμε να παιδαγωγήσουμε. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Δεν πρέπει να κατηγορούμε, αλλά να συμβουλεύουμε. Να μην επιτεθόμαστε με ζήλεια και μανία, αλλά να διορθώνουμε με φιλοστοργία. Διότι δεν κάνεις κακό στον άλλον, αλλά τον εαυτόν σου παραδίδεις στη χειρότερη τιμωρία, αφού δεν σπλαχνίζεσαι τον άλλον, κρίνοντάς τον για τα αμαρτήματά του. Όποιος κρίνει με σπλαχνικότητα και επιείκεια τα αμαρτήματα των άλλων, αποταμιεύει με την κρίση του αυτή μεγάλη για τον εαυτόν του συγγνώμη. Δηλαδή στον πορνεύοντα να μην του πω, ότι είναι κακό πράγμα η πορνεία, ούτε να διορθώσω αυτόν που κάνει αισχρές πράξεις; Και βέβαια να τον διορθώσεις, όχι όμως σαν αντίπαλος, αλλά σαν γιατρός που παρασκευάζει φάρμακα. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Το συμπεριφέρεται κανείς πάντοτε με επιείκεια στους μαθητές του, όταν μάλιστα αυτοί έχουν απόλυτη ανάγκη αυστηρότητας, αυτό δεν είναι γνώρισμα διδασκάλου, αλλά γνώρισμα καταστροφέως και εχθρού… (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Ο Θεός είναι αυστηρός με τους πνευματικά προχωρημένους, ενώ με τους πνευματικά αδύναμους, είναι επιεικείς. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Γνωρίζει ο διάβολος τα όπλα του Χριστού, με τα οποία και νικήθηκε. Και ποια είναι αυτά; Η επιείκεια και η πραότητα. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Εάν ο Θεός ήθελε να εξετάζει με ακρίβεια τα σφάλματα που διαπράττουμε απέναντί Του, ούτε μία μέρα δεν θα ήταν δυνατόν να μείνουμε ζωντανοί. «Εάν ανομίας παρατηρήσης Κύριε, Κύριε τίς υποστήσεται;» (Ψαλμοί 129,3). Εάν παρατηρήσεις δηλ. Κύριε τα λάθη και τα σφάλματα που κάνουμε, ποιός θα μπορέσει να σταθεί ενώπιόν Σου; (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Επειδή η συμπεριφορά τους (των Κρητών) ήταν αδιάντροπη και πονηρή και ακόλαστη, γι’ αυτό συνιστάται έλεγχος απότομος. Τόσα πολλά είχαν. Όταν μάλιστα και ψεύδονται εύκολα και είναι πονηροί και λαίμαργοι και τεμπέληδες, απαιτείται αυστηρός και πληκτικός λόγος. Ένας τέτοιος άνθρωπος, αποκλείεται να σωφρονιστεί με επιείκεια. (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Να επιτιμάς με ηρεμία, να επαινείς εκπαιδεύοντας. Και αυτά να τα κάνεις με μέτρο, αλλά να επιτιμάς πατρικώς και να επαινείς με σοβαρότητα. Ούτε να είσαι πολύ μαλακός, ούτε πολύ αυστηρός και στυφός. Αλλά το ένα να το κάνεις με επιείκεια και το άλλο με φρόνηση. Και τα δύο να τα κάνεις με φιλοσοφία. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
Όλοι οι άνθρωποι είναι αδύναμοι, άφρονες, απερίσκεπτοι, ρέπουν εύκολα προς την αμαρτία. Ταυτόχρονα όμως μπορούν να ανανήψουν, να μετανοήσουν αν οι συνθήκες είνσι ευνοϊκές. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε υπομονητικοί και συγκαταβατικοί στις αδυναμίες και τις αμαρτίες τους, όπως θα θέλαμε και οι άλλοι να είναι επιεικείς, στις δικές μας αδυναμίες. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Πρέπει να είμαστε συμπαθείς και επιεικείς στην αδυναμία του άλλου· και όσο και αν φαίνεται η αδυναμία του άλλου προδοτική, εμείς δεν πρέπει να λυγίζουμε, να εξαντλούμε την μακροθυμία μας. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)
